Những nhà giáo đam mê AI

Thầy Nguyễn Thành Long (phải) bên sản phẩm trợ lý ảo giới thiệu tại triển lãm ngày hội “Nhà giáo sáng tạo với công nghệ số và trí tuệ nhân tạo” năm 2025. Ảnh: Hà An

Gỡ rối cho học sinh

Gặp vướng mắc trong cân bằng phương trình hóa học, em Nguyễn Thị Ngọc Hiền - lớp 9/2, Trường THCS Tân Thạnh (Vĩnh Long), tìm đến công cụ trợ lý ảo (chatbot) do thầy Nguyễn Thành Long - giáo viên dạy Hóa, phát triển. Khi tương tác với trợ lý ảo, Hiền đưa ra đề bài, sau đó chatbot sẽ đưa ra lời giải.

Tuy nhiên, điểm khác biệt của lời giải này là trợ lý ảo không chỉ đưa ra kết quả, mà còn giải thích vì sao ra được kết quả đó. Với lời giải thích dễ hiểu, Hiền củng cố kiến thức, biết mình sai ở chỗ nào. “Trợ lý AI như một người thầy bên cạnh. Khi không hiểu hoặc tìm kiếm nội dung gì, trợ lý luôn trả lời và kèm hướng dẫn”, Hiền hào hứng nói.

Nữ sinh cũng như nhiều học sinh khác trong trường dường như được “khai mở” những thắc mắc với môn Hóa học khi sử dụng trợ lý ảo, giúp hiểu hơn về bài học và điểm số được nâng cao sau những tiết kiểm tra.

Kể về lý do phát triển sản phẩm, thầy Long cho biết, với kinh nghiệm nhiều năm đứng lớp, bản thân thầy thấu hiểu tâm lý học sinh. Nhiều em thường ngại trao đổi với thầy về những kiến thức chưa hiểu hoặc gặp khó khăn trong bài học. Đây là tâm lý chung của học sinh tuổi mới lớn. Mặt khác, trong lớp học với hàng chục học sinh, thầy Long khó có thể nắm tường tận khúc mắc của từng em.

“Có những bạn rất thích hỏi, nhưng cũng có bạn nhút nhát, ngại hỏi vì sợ bị đánh giá. Do đó, tôi tạo ra công cụ chatbot như người thầy thứ hai, giúp học sinh tự tin đặt câu hỏi mà không sợ gì cả”, thầy Long nói.

Bằng vốn kiến thức công nghệ khi tham gia chương trình tập huấn tại Trường Đại học RMIT Việt Nam, trong chương trình đào tạo nâng cao năng lực sử dụng AI do Bộ GD&ĐT triển khai, thầy Long sử dụng công cụ Notebook LM để số hóa toàn bộ kiến thức trong sách giáo khoa và tìm kiếm thêm tài liệu, xây dựng cơ sở dữ liệu cho mô hình chatbot.

Sản phẩm trợ lý ảo của thầy Long khác biệt so với các công cụ AI khác như ChatGPT, Gemini ở khía cạnh độ chính xác nhờ dữ liệu chính thống và cơ chế giải thích kết quả. “Các công cụ AI thương mại thường có thể gặp lỗi sai và thiếu cơ chế giải thích vì sao lại ra kết quả như vậy, sao cho đủ thuyết phục và phù hợp với trình độ hiểu biết của học sinh. Đây chính là lợi thế mà trợ lý ảo của tôi có thể phát huy để phục vụ học sinh tốt hơn”, thầy Long nói.

Từ khi triển khai sản phẩm trợ lý ảo vào đầu năm học, điểm trung bình môn Hóa học tại trường đã cải thiện đáng kể, khi điểm số của học sinh tăng từ 1,5 - 2 điểm trong các bài kiểm tra, không còn điểm yếu kém.

Cũng hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng học tập cho học sinh, thầy Trần Đình Anh Kim - giáo viên dạy Tin học, Trường THCS Nguyễn Du (TPHCM), phát triển công cụ chatbot dành cho học sinh ôn tập thi vào các trường chuyên. Theo thầy Kim, hiện, các công cụ chatbot phổ biến đa phần chỉ có thể giải được các bài tập lập trình từ mức độ đơn giản đến trung bình.

Riêng với những bài tập lập trình có độ khó cao, các đề thi các năm trước dùng để luyện thi vào trường chuyên, thì công cụ AI khó có thể cho ra kết quả đúng. Từ thực tế này, thầy Kim sử dụng các tài liệu, giáo trình chuyên sâu để xây dựng chatbot hỗ trợ học sinh luyện thi vào trường chuyên. “Chatbot giúp học sinh có thêm công cụ hữu ích, chuẩn bị hành trang tốt nhất cho kỳ thi vào trường chuyên”, thầy Kim nói.

Những dự án ứng dụng AI phục vụ dạy học của thầy Long và thầy Kim là 2 trong số 50 sản phẩm xuất sắc tham gia giải thưởng “Tiên phong ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục Việt Nam” do Bộ GD&ĐT triển khai, nhằm tôn vinh các sản phẩm, sáng kiến ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác giảng dạy, quản lý và phát triển giáo dục.

Sau hơn một tháng phát động ngày hội và giải thưởng vinh danh, Ban tổ chức đã nhận được con số kỷ lục 7.700 sản phẩm tham gia của các nhà giáo đến từ 34 tỉnh, thành trên cả nước.

Các sản phẩm thể hiện sự đa dạng về nội dung, hình thức và tính đột phá trong ứng dụng AI, bao gồm trợ lý ảo hỗ trợ học tập, ứng dụng kết hợp với thực tế ảo, công cụ tự động hóa hỗ trợ giảng dạy và quản lý nhà trường, các nền tảng ứng dụng AI cho giáo dục kỹ năng, cùng những giải pháp hỗ trợ giáo dục hòa nhập, bảo tồn văn hóa địa phương và nâng cao năng lực cho học sinh vùng khó khăn, dân tộc thiểu số.

PGS.TS Lê Huy Hoàng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, thành viên Ban giám khảo, đánh giá rất cao chất lượng các sản phẩm lọt vào vòng chung kết, đồng thời bày tỏ niềm vui khi thấy giáo viên Việt Nam ngày càng làm chủ và ứng dụng hiệu quả công nghệ AI.

Những nhà giáo tiêu biểu được tôn vinh tại ngày hội. Ảnh: Hà An

Thúc đẩy giáo dục số

Theo TS Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT), các sản phẩm xuất sắc là minh chứng cho nỗ lực đổi mới rất đáng trân trọng của thầy cô trên khắp mọi miền Tổ quốc. Đây là thành quả của quá trình Bộ GD&ĐT phối hợp cùng Đại học RMIT Việt Nam triển khai trong năm 2025, hỗ trợ hơn 350.000 giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục ứng dụng AI vào giảng dạy.

Theo lãnh đạo Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, Bộ GD&ĐT xác định 3 định hướng lớn cho giai đoạn sắp tới. Thứ nhất là phát triển năng lực số và năng lực AI cho đội ngũ nhà giáo.

Bộ GD&ĐT chuẩn bị ban hành khung năng lực số cho giáo viên; mở rộng hệ thống bồi dưỡng trực tuyến; triển khai các chương trình bồi dưỡng ứng dụng AI trong giáo dục và thúc đẩy mô hình trợ lý AI cho giáo viên, hỗ trợ tạo học liệu, thiết kế bài giảng, phân tích dữ liệu học tập và giảm tải các công việc hành chính.

Thứ hai là xây dựng hệ sinh thái giáo dục số lấy người học làm trung tâm. Ngành Giáo dục sẽ đẩy mạnh tích hợp học liệu số quốc gia, hỗ trợ học tập cá nhân hóa, thúc đẩy các mô hình dạy học linh hoạt, học tập suốt đời và học tập mở. Công nghệ phải giúp học sinh nâng cao tư duy phản biện, sáng tạo và năng lực thích ứng trong một thế giới thay đổi nhanh.

Thứ ba là thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong từng nhà trường. Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục duy trì ngày hội và giải thưởng sáng tạo thường niên; mở rộng mạng lưới giáo viên tiên phong về AI; hỗ trợ kỹ thuật để xây dựng các mô hình đổi mới tại địa phương; đồng thời khuyến khích doanh nghiệp công nghệ đồng hành sâu hơn với giáo dục.

“Tương lai của giáo dục Việt Nam sẽ được định hình bởi những giáo viên sáng tạo, không ngừng học hỏi và sẵn sàng thử nghiệm những phương pháp mới vì học sinh thân yêu”, ông Vũ Minh Đức cho biết.

Ha An