Những suy tư về con đường vươn lên của dân tộc Việt Nam

“Có một nghề không trồng cây vào đất/ Nhưng nở cho đời những đóa hoa thơm”. Hai câu ca dao ấy khắc họa sâu sắc sự tôn kính, lòng biết ơn của nhân dân dành cho thầy cô – những người đã gieo mầm tri thức, chắp cánh cho các thế hệ học trò bay cao.

Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, người thầy luôn là biểu tượng cho trí tuệ và nhân cách, một hình ảnh đẹp trong tinh thần hiếu học của dân tộc. Người Việt tự bao đời đã truyền lại câu nói “Không thầy đố mày làm nên” như một lời nhắc nhở về sự tri ân dành cho những người dạy dỗ, hun đúc nên sức mạnh tri thức và sự phát triển bền vững của xã hội.

Dù thời gian trôi qua và khoa học công nghệ phát triển không ngừng, hình ảnh người thầy vẫn giữ vị trí quan trọng trong lòng dân tộc. Họ là “người đưa đò” bền bỉ, đưa từng lớp học trò sang bờ bến mới, mở ra thế giới tri thức và tiềm năng.

Các nghiên cứu đã chứng minh rằng, mối quan hệ giữa giáo viên và học trò có tác động mạnh mẽ đến sự phát triển toàn diện của học sinh. Nghiên cứu của Viện Chính sách Giáo dục Quốc tế (OECD) chỉ ra rằng trong các hệ thống giáo dục ở các nước phát triển, vai trò của giáo viên không chỉ đơn thuần là truyền đạt kiến thức, mà còn là động lực để học sinh phát triển tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề và sáng tạo.

Ảnh minh họa

Tri thức nhân loại không ngừng tiến bước, và nền tảng của tri thức ấy là công lao và sự dẫn dắt của những người thầy. Nghị quyết số 29-NQ/TW của Đảng đã khẳng định rõ: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân”. Điều này không chỉ nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục trong phát triển quốc gia mà còn là minh chứng cho sự đồng lòng, chung sức của toàn Đảng, toàn dân nhằm xây dựng một xã hội tri thức vững mạnh. Từ đó, vai trò của người thầy, người cô ngày càng được khẳng định và trân trọng như những người dẫn dắt, xây dựng nền tảng tri thức cho các thế hệ mai sau.

Một nghiên cứu của Đại học Stanford nhấn mạnh rằng, các giáo viên có ảnh hưởng lớn đến định hướng nghề nghiệp của học sinh, giúp các em phát triển tư duy mở và sáng tạo hơn trong việc giải quyết các vấn đề phức tạp. Đặc biệt, trong các lĩnh vực STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học), học sinh được giáo viên hướng dẫn một cách khoa học và thấu đáo có khả năng đóng góp lớn vào đổi mới và phát triển công nghệ, giúp quốc gia vươn lên cạnh tranh toàn cầu. Nhật Bản và Hàn Quốc là những ví dụ điển hình: Với nguồn tài nguyên hạn chế, họ đã chọn phát triển dựa trên tri thức và giáo dục, giúp họ vượt qua khó khăn, trở thành những cường quốc kinh tế toàn cầu.

Giải pháp cho “điểm nghẽn của mọi điểm nghẽn” nằm ở việc nâng cao chất lượng nền giáo dục. Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, các quốc gia có hệ thống giáo dục chất lượng cao luôn có mức phát triển kinh tế nhanh và bền vững. Nghiên cứu này cho thấy, cứ tăng 1% chi tiêu cho giáo dục, GDP của một quốc gia có thể tăng trung bình 0,37%. Đây là một con số minh chứng cho sức mạnh của giáo dục trong việc thúc đẩy kinh tế.

Các quốc gia như Singapore và Phần Lan đã đầu tư mạnh vào giáo dục, không chỉ cho học sinh mà còn cho đội ngũ giáo viên, bảo đảm rằng giáo viên được đào tạo bài bản và cập nhật thường xuyên. Singapore, chẳng hạn, đã dành đến 20% ngân sách quốc gia cho giáo dục và đầu tư vào các chương trình đào tạo tiên tiến cho giáo viên, giúp quốc gia này luôn nằm trong top các nước có chất lượng giáo dục cao nhất thế giới.

Nhìn từ khía cạnh thực tiễn, các chương trình đào tạo giáo viên chuyên sâu tại các nước tiên tiến đã minh chứng rằng sự đầu tư vào giáo viên chính là đầu tư cho tương lai. Phần Lan là một ví dụ: Mỗi giáo viên tại đây đều phải có bằng thạc sĩ và trải qua quá trình đào tạo nghiêm ngặt. Chính nhờ vậy mà hệ thống giáo dục Phần Lan luôn đạt thành tích cao và được coi là mẫu hình lý tưởng trên thế giới.

Truyền thống hiếu học của tổ tiên ta từ xa xưa cho đến thời đại Hồ Chí Minh luôn được truyền nối, phát huy và không ngừng đổi mới nâng chất trong từng thời kỳ phát triển. Giáo dục luôn là quốc sách. Người Thầy được xem là “Quốc sách của quốc sách”.

Sau 40 năm đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đất nước ta, dân tộc ta đã xua tan đói nghèo về kinh tế, lạc hậu về tri thức và đang bước vào kỹ nguyên mới với khát vọng mới của dân tộc. Đó là khát vọng vươn mình sánh vai chia sẻ trách nhiệm với 5 châu.

Kết lại, trong thời đại toàn cầu hóa và phát triển bền vững, để một dân tộc vươn mình thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, chỉ có con đường duy nhất là đầu tư vào giáo dục, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đội ngũ giáo viên là yếu tố trung tâm của sự phát triển này. Chỉ khi nhân lực được đào tạo bài bản, có tri thức và kỹ năng, quốc gia mới có thể đột phá, xây dựng nền kinh tế - xã hội phát triển và ổn định, đảm bảo cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho dân tộc và đóng góp cho nhân loại./.

PGS.TS. Lê Đình Tuấn

Tài liệu tham khảo:

1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. (2013). Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Hà Nội, Việt Nam: Văn phòng Trung ương Đảng.

2. OECD. (2021). Education at a Glance 2021: OECD Indicators. OECD Publishing.

3. UNESCO. (2020). Global Education Monitoring Report 2020: Inclusion and Education. UNESCO Publishing. Truy cập tại https://en.unesco.org/gem-report/report/2020/inclusion

4. World Bank. (2018). World Development Report 2018: Learning to Realize Education’s Promise. World Bank. Truy cập tại https://www.worldbank.org/en/publication/wdr2018

5. Finnish National Agency for Education. (2019). Quality Education for All: Strong Foundations for Lifelong Learning. Finnish National Agency for Education. Truy cập tại https://www.oph.fi/en/statistics-and-publications/publications/quality-education-all