Những vấn đề đặt ra

Trên địa bàn thành phố hiện có 3 cụm công nghiệp được thành lập từ năm 2016 (Cụm công nghiệp Bắc Duyên Hải, Cụm công nghiệp Đông Phố Mới và Cụm công nghiệp Sơn Mãn - Vạn Hòa) với tổng diện tích hơn 30,5 ha. Các cụm công nghiệp này đã được quy hoạch về đất đai và đầu tư xây dựng hạ tầng (giao thông, điện, hệ thống cấp nước…) đảm bảo cho hoạt động sản xuất của các cơ sở công nghiệp.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc thực hiện quy hoạch xây dựng, sử dụng đất đai ở các cụm công nghiệp đang đặt ra nhiều vấn đề, gây khó khăn cho công tác quản lý cũng như hoạt động của các doanh nghiệp. Đơn cử như tại Cụm công nghiệp Bắc Duyên Hải có tổng diện tích quy hoạch 19,5 ha, sắp xếp cho 105 cơ sở vào hoạt động, bao gồm các ngành nghề: Sửa chữa và gia công cơ khí; chế biến lâm sản, mộc dân dụng... Theo rà soát cuối năm 2024, đa số doanh nghiệp đóng chân trong cụm công nghiệp vẫn hoạt động nhưng trong số đó có nhiều doanh nghiệp đang thuê lại mặt bằng của doanh nghiệp khác. Cùng với đó, hơn 30% doanh nghiệp không thể làm giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền trên đất. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và thực hiện các nghĩa vụ tài chính, môi trường và công tác phòng cháy, chữa cháy...

Trò chuyện với chúng tôi, ông Nguyễn Thanh Bình, chủ một doanh nghiệp sửa chữa ô tô trong Cụm công nghiệp Bắc Duyên Hải chia sẻ: Sau nhiều tháng vất vả ngược xuôi làm thủ tục, đến cuối năm 2024, cơ sở của tôi mới được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền trên đất. Chúng tôi gặp khó khăn trong thực hiện các thủ tục bởi khi mới bắt tay vào xây dựng cơ sở chưa được hướng dẫn thực hiện theo quy hoạch, mật độ xây dựng, hệ thống an toàn, phòng chống cháy nổ... Đến năm 2022, chính quyền thành phố rà soát và yêu cầu các cơ sở phải thực hiện thì mọi thứ đã xong, bây giờ muốn đạt chuẩn có khi phải đập ra làm lại hoặc cải tạo rất nhiều.

“Hiện nay, trong Cụm công nghiệp Bắc Duyên Hải có rất nhiều đơn vị chưa thể hoàn thành thủ tục để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền trên đất. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp muốn làm các thủ tục thế chấp, chuyển nhượng và hoàn thiện chứng nhận về đảm bảo phòng chống cháy nổ... Nếu như ngay từ đầu các cơ quan chức năng có quy định rõ ràng về thủ tục cấp phép xây dựng và hướng dẫn cụ thể thì doanh nghiệp đỡ vất vả và tốn kém tiền bạc để khắc phục”, ông Bình cho biết thêm.

Tương tự, Cụm công nghiệp Đông Phố Mới và Cụm công nghiệp Sơn Mãn - Vạn Hòa có tổng diện tích 11 ha, đang có 50 doanh nghiệp, hợp tác xã được thuê đất để xây dựng cơ sở sửa chữa ô tô, chế biến lâm sản, sản xuất mộc dân dụng, gia công cơ khí... Do công tác quản lý bị “bỏ sót” ở nhiều khâu nên khi các doanh nghiệp thuê đất và xây dựng nhà xưởng, cơ quan chức năng của thành phố đã không kiểm soát và cấp phép xây dựng. Đến nay, nhiều cơ sở nhà xưởng đã được xây dựng nhưng không có giấy phép xây dựng dẫn đến khi làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền trên đất đều không có căn cứ pháp lý để cơ quan có thẩm quyền giải quyết.

Qua tìm hiểu tại các cụm công nghiệp trên địa bàn thành phố, do công tác quản lý đất đai thời gian qua chưa chặt chẽ, khoa học nên hiện việc sử dụng đất phát sinh những bất cập như: sử dụng đất sai mục đích; một vị trí đất nhưng đã chuyển nhượng qua nhiều doanh nghiệp sử dụng khiến việc kiểm soát hồ sơ xây dựng, công tác phòng chống cháy nổ, thu gom nước thải… gặp khó. Đặc biệt, tại Cụm công nghiệp Sơn Mãn - Vạn Hòa, một số lô đất dù đã được doanh nghiệp đấu thầu, thuê mặt bằng nhiều năm nhưng không sử dụng gây lãng phí trong khi có một số đơn vị, hợp tác xã thực sự có nhu cầu lại không có mặt bằng để triển khai các dự án.

Không chỉ riêng HTX Nông nghiệp Hảo Anh mà nhiều doanh nghiệp, HTX có cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp trong khu dân cư trên địa bàn thành phố có nhu cầu tìm mặt bằng tại các khu, cụm công nghiệp để chuyển đến nhưng vẫn chưa tìm được vị trí. Đây là câu hỏi lớn đối với các cơ quan chức năng của thành phố Lào Cai.

Không chỉ tồn tại những vướng mắc trong quản lý đất đai, xây dựng, trong các cụm công nghiệp trên địa bàn còn phát sinh một số vấn đề như hệ thống hạ tầng giao thông xuống cấp, hệ thống thu gom rác thải và nước thải độc hại chưa đồng bộ. Khi đến các cụm công nghiệp không khó để thấy đường sá lầy lội, cống rãnh sụt lún, môi trường ô nhiễm do rác thải và nước thải xả bừa bãi gây mất mỹ quan và mất vệ sinh.

Lý giải về những bất cập đang đặt ra trong việc quản lý xây dựng, sử dụng đất ở các cụm công nghiệp Bắc Duyên Hải, Đông Phố Mới và Sơn Mãn - Vạn Hòa, đại diện Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị thành phố Lào Cai cho rằng: Những tồn tại này đều do lịch sử để lại. Mục đích khi lập 3 cụm công nghiệp là di chuyển các cơ sở sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp tại các khu dân cư trên địa bàn thành phố vào đây nên đã để các doanh nghiệp tự chủ động xây dựng nhà xưởng trên diện tích đất được giao. Vì vậy, hầu hết doanh nghiệp tự thực hiện xây dựng nhà xưởng mà không xin giấy phép xây dựng, không thực hiện quy định về chỉ giới và mật độ, quy hoạch.

Để giải quyết những vấn đề tồn tại tại các cụm công nghiệp trên địa bàn, chính quyền thành phố Lào Cai cần khẩn trương triển khai rà soát toàn bộ việc chấp hành các quy định về đất đai, xây dựng và phòng chống cháy nổ của các doanh nghiệp, đơn vị để tìm giải pháp tháo gỡ; xây dựng cơ chế giám sát hiệu quả để ngăn chặn tình trạng sử dụng đất sai mục đích, xây dựng nhà xưởng không đúng quy định. Cùng với đó, thành phố cần đầu tư nguồn lực nâng cấp hạ tầng giao thông, môi trường đáp ứng nhu cầu phát triển của doanh nghiệp.

Phạm Vũ Sơn