Niềm tin người tiêu dùng Mỹ hồi phục nhờ căng thẳng thương mại hạ nhiệt

Theo báo cáo từ tổ chức nghiên cứu Conference Board, chỉ số niềm tin của người tiêu dùng Mỹ đã tăng mạnh 12,3 điểm, đạt mức 98, vượt xa dự báo của các nhà kinh tế. Sự phục hồi này được thúc đẩy bởi những dấu hiệu tích cực từ các thỏa thuận thương mại, đặc biệt là việc tạm ngưng áp đặt các mức thuế quan khắc nghiệt giữa Mỹ và Trung Quốc.

Sự cải thiện trong tâm lý người tiêu dùng được ghi nhận trên diện rộng, bao gồm mọi lứa tuổi, mức thu nhập và cả khuynh hướng chính trị, với nhóm cử tri ủng hộ đảng Cộng hòa cho thấy mức tăng mạnh nhất. Dù vậy, các nhà kinh tế cảnh báo sự lạc quan này có thể chỉ là tạm thời, khi các mức thuế quan hiện hành vẫn tạo áp lực lên giá cả và chi phí sinh hoạt.

Thỏa thuận thương mại thắp lên hy vọng

Nguyên nhân chính đằng sau sự phục hồi tâm lý kể trên nằm ở những động thái nới lỏng chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Ngày 12/5, Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận tạm thời, giảm mức thuế đối ứng từ 145% xuống 30% đối với hàng hóa Trung Quốc và từ 125% xuống 20% đối với hàng hóa Mỹ trong 90 ngày.

Thỏa thuận này không chỉ làm dịu căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới mà còn thúc đẩy thị trường chứng khoán, với chỉ số S&P 500 tăng 5,8% trong tháng. Các nhà phân tích tại Phố Wall đã nhanh chóng điều chỉnh dự báo, giảm bớt lo ngại về nguy cơ suy thoái kinh tế.

Ngoài Trung Quốc, chính quyền Tổng thống Trump cũng tạm dừng áp đặt các mức thuế đối ứng đối với hàng chục quốc gia khác, đồng thời nới lỏng thuế quan đối với một số mặt hàng từ Mexico, Canada và ngành công nghiệp ô tô. Tuy nhiên, một số biện pháp thuế quan vẫn được duy trì, bao gồm mức thuế 10% áp dụng cho hầu hết các quốc gia và các mức thuế riêng biệt nhắm vào linh kiện ô tô, thép và nhôm.

Những động thái nới lỏng thuế quan khiến niềm tin người tiêu dùng Mỹ phục hồi sau 5 tháng. Ảnh: Tim Mossholder/Pexels

Sự lạc quan của người tiêu dùng Mỹ được phản ánh rõ nét trong các chỉ số phụ của Conference Board. Chỉ số kỳ vọng ngắn hạn, dùng để đo lường triển vọng về thu nhập, điều kiện kinh doanh và thị trường lao động trong 6 tháng tới, tăng vọt 17,4 điểm lên 72,8. Chỉ số đánh giá tình hình hiện tại cũng cải thiện khi đạt 135,9 điểm, tăng 4,8 điểm so với tháng 4.

Đặc biệt, 44% người tiêu dùng được khảo sát kỳ vọng thị trường chứng khoán sẽ tăng trong 12 tháng tới, tăng 6,4 điểm phần trăm so với tháng trước. Những con số này cho thấy niềm tin vào tương lai kinh tế trong nước đang dần được củng cố, dù vẫn còn dưới ngưỡng 80 – mức báo hiệu nguy cơ suy thoái.

Lo ngại vẫn hiện hữu

Dù tâm lý người tiêu dùng Mỹ đã cải thiện, các mối lo ngại về tác động lâu dài của thuế quan vẫn không hề nhỏ. Trong các phản hồi viết tay của cuộc khảo sát, nhiều người còn bày tỏ lo lắng rằng thuế quan sẽ đẩy giá cả hàng hóa tăng, ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu của họ.

Các nhà bán lẻ lớn như Walmart, Nike, Target và Best Buy cũng cảnh báo về khả năng tăng giá trên diện rộng, từ thực phẩm, đồ chơi đến thiết bị điện tử. Doug McMillon - Giám đốc điều hành Walmart, nhấn mạnh các mức thuế đang tạo ra áp lực chi phí đáng kể, khiến việc duy trì giá cả ổn định trở thành thách thức lớn.

Bên cạnh đó, lạm phát vẫn là một mối quan tâm hàng đầu. Dù dữ liệu từ Bộ Thương mại Mỹ cho thấy chỉ số giá tiêu dùng tháng 3 chỉ tăng 2,3% so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn mức 2,7% của tháng 2, kỳ vọng lạm phát trung bình trong 12 tháng tới của người tiêu dùng vẫn ở mức 6,5%. Một số người tiêu dùng Mỹ ghi nhận giá xăng giảm nhẹ, từ 3,59 USD/gallon cách đây 1 năm xuống còn 3,17 USD/gallon trong tháng này, nhưng mức tăng nhẹ so với tháng 4 cho thấy áp lực giá cả chưa hoàn toàn được xoa dịu.

Thị trường lao động, một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến niềm tin người tiêu dùng, cho thấy tín hiệu lẫn lộn. Báo cáo từ Bộ Lao động Mỹ cho biết nền kinh tế nước này bổ sung thêm 177.000 việc làm trong tháng 4, với tỷ lệ thất nghiệp duy trì ở mức thấp 4,2%. Tuy nhiên, tỷ lệ người tiêu dùng cho rằng việc làm “dồi dào” chỉ đạt 31,8%, trong khi 18,6% cho rằng việc làm “khó kiếm”, tăng nhẹ so với tháng trước.

Khoảng cách giữa hai chỉ số này, một thước đo quan trọng về sức khỏe thị trường lao động, tiếp tục thu hẹp trong tháng thứ 5 liên tiếp, báo hiệu một số rủi ro tiềm tàng.

Triển vọng kinh tế và hành vi tiêu dùng

Sự cải thiện trong niềm tin người tiêu dùng đã thúc đẩy các kế hoạch chi tiêu. Theo khảo sát của Conference Board, tỷ lệ người tiêu dùng Mỹ dự định mua ô tô, nhà cửa, thiết bị gia dụng lớn và đi du lịch trong 6 tháng tới đã tăng đáng kể, đặc biệt sau thỏa thuận thương mại ngày 12/5. Đồng thời, hơn 1/3 (36,7%) người tiêu dùng được khảo sát cho biết họ đang dành tiền cho các khoản chi tiêu tương lai, trong khi 26,6% đã sử dụng tiền tiết kiệm để chi trả cho hàng hóa và dịch vụ, và chỉ 26% trì hoãn các giao dịch mua lớn.

Tuy nhiên, các nhà kinh tế cảnh báo sự lạc quan này có thể không bền vững. Robert Frick, nhà kinh tế tại tổ chức tín dụng Navy Federal Credit Union, nhận định khi các mức thuế hiện hành bắt đầu đẩy giá cả tăng trong vài tháng tới, người tiêu dùng có thể đối mặt với một “cú sốc” mới về lạm phát. Điều này có thể làm suy yếu chi tiêu tiêu dùng, vốn chiếm khoảng 2/3 hoạt động kinh tế Mỹ, dẫn đến nguy cơ suy giảm tăng trưởng kinh tế và thậm chí gây khủng hoảng việc làm.

Dù vậy, nền kinh tế Mỹ vẫn duy trì một số điểm sáng. Tỷ lệ thất nghiệp thấp, tăng trưởng việc làm ổn định và lạm phát giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2021 là những yếu tố hỗ trợ tâm lý người tiêu dùng. Các nhà bán lẻ lớn, dù đang đối mặt với áp lực từ thuế quan, vẫn cố gắng hấp thụ phần lớn chi phí tăng thêm để bảo vệ người tiêu dùng khỏi tác động trực tiếp. Song với cảnh báo từ các hãng bán lẻ như Walmart về việc tăng giá không thể tránh khỏi, người tiêu dùng Mỹ có thể sẽ phải chuẩn bị cho một giai đoạn đầy thách thức phía trước.

Sự phục hồi niềm tin người tiêu dùng trong tháng 5 là một tín hiệu tích cực, nhưng nó cũng đi kèm với những dấu hỏi lớn về tính bền vững. Những động thái tiếp theo của chính quyền Tổng thống Trump trong chính sách thương mại, cùng với diễn biến của tình hình lạm phát và thị trường lao động, sẽ đóng vai trò quyết định trong việc định hình tâm lý và hành vi chi tiêu của người Mỹ trong thời gian tới.

Việt Anh