Nỗ lực của Australia giúp ông chủ WikiLeaks tự do như thế nào?
Chính sách ngoại giao và vận động hành lang tích cực của chính phủ Australia đóng một vai trò quan trọng giúp ông Julian Assange được tự do sau nhiều năm bị giam cầm ở Anh.
Nhà sáng lập Wikileaks, ông Julian Assange. Ảnh: NilePost/TTXVN
Sau khi được tòa án vùng lãnh thổ Saipan của Mỹ ở Thái Bình Dương tuyên bố trả tự do trong ngày 26/6, kết thúc cuộc chiến pháp lý kéo dài 14 năm, đội ngũ pháp lý của nhà sáng lập WikiLeaks Julian Assange đã dành lời cám ơn đầu tiên cho Thủ tướng Australia Anthony Albanese vì đã giúp họ giành được kết quả này.
Theo ông Jennifer Robinson, luật sư người Australia của ông Assange, chính sách ngoại giao và vận động hành lang tích cực của chính phủ Australia với các cơ quan có thẩm quyền cao nhất ở Mỹ đã đóng một vai trò quan trọng giúp ông Assange được tự do sau 5 năm bị giam cầm trong nhà tù ở Anh và 7 năm ẩn náu trong Đại sứ quán Ecuador tại London.
“Bất kỳ khi nào các quan chức Australia gặp gỡ các cơ quan thẩm quyền của Mỹ, họ đều nhấn mạnh họ đang hành động dưới sự chỉ đạo của thủ tướng Australia”, luật sư Robinson nói với các phóng viên bên ngoài phòng xử án ở Saipan.
Về phần mình, Thủ tướng Albanese tuyên bố việc trả tự do cho ông Assange là một chiến thắng cho đất nước này. Chính quyền của ông đã tận dụng mối quan hệ an ninh mật thiết với Washington và London để củng cố lập trường nhằm giải quyết tình thế khó khăn của một công dân Australia.
Theo hãng tin AFP, ngày 26/6, ông chủ WikiLeaks Assange đã đã chính thức nhận một tội danh hình sự về âm mưu lấy và tiết lộ các tài liệu mật về quốc phòng của Mỹ. Tuy nhiên, hành động này nằm trong thỏa thuận giữa ông Assange với Bộ Tư pháp Mỹ. Ông Assange đạt thỏa thuận với Bộ Tư pháp Mỹ vào ngày 24/6, trong đó ông sẽ nhận tội danh trên để được tuyên mức án 62 tháng tù, đúng bằng khoảng thời gian ông đã ngồi tù ở London, giúp ông được trả tự do ngay tại tòa.
Thỏa thuận trên được cho là một thành công lớn trong bối cảnh Mỹ phải đối mặt với những thách thức ngày càng tăng ở Anh về tính hợp pháp của việc dẫn độ Assange, trong khi các nhà lập pháp và nhà ngoại giao Australia lại gây căng thẳng ở Washington và London.
“Tôi chân thành cảm ơn Thủ tướng Albanese, các quan chức đã làm việc để đảm bảo Julian được trả tự do”, bà Stella – vợ ông chủ Wikileaks nói ngay sau khi đón ông ở sân bay Caberra.
Sự chuyển đổi trong bộ máy chính trị
Thủ tướng Australia Anthony Albanese phát biểu tại cuộc họp báo ở Melbourne ngày 5/3/2024. Ảnh: AFP/TTXVN
Nếu như 10 năm trước đây, dưới sự quản lý của một chính phủ bảo thủ, ở Canberra có rất ít người ủng hộ vụ ông Assange. Nhưng mọi thứ đã thay đổi vào năm 2023 khi hàng chục nhà lập pháp trên khắp các lĩnh vực chính trị tham gia ủng hộ chiến dịch đưa ông về nước.
Sự thay đổi đó lên đến đỉnh điểm khi quốc hội thông qua một kiến nghị hồi tháng 2 kêu gọi trả tự do cho ông Assange.
Nhà lập pháp bảo thủ người Australia Barnaby Joyce, cựu Phó Thủ tướng, nằm trong nhóm chính trị gia đa đảng đã tới Washington vào tháng 9 để vận động hành lang cho nghị quyết.
Ông Joyce cho biết trong các chuyến đi, các chính trị gia Australia muốn nhấn mạnh phải hoàn thành công việc này vì nó khiến liên minh an ninh của Australia và Mỹ suy yếu.
Một quan chức chính phủ giấu tên cho biết, bước đột phá lớn đầu tiên đối với vụ việc của ông Assange diễn ra vào tháng 1/2021, khi Bộ trưởng Tư pháp lúc đó là Mark Dreyfus đưa ra tuyên bố kêu gọi chấm dứt vụ kiện chống ông Assange.
Quan chức này cho biết: “Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy một đảng chính trị lớn ở Australia ủng hộ mục tiêu trả tự do cho ông Assange”.
Khi Công đảng giành được quyền lực vào tháng 5/2022, ông Assange đã nhận được sự ủng hộ ngoại giao tích cực từ nhà nước Australia. Cuối năm đó, Thủ tướng Albanese kêu gọi trả tự do cho ông tại Hạ viện. Đây là lần đầu tiên một thủ tướng nhắc đến tên ông Assange trong quốc hội kể từ năm 2012.
“Đã đến lúc vấn đề này phải đi đến kết luận. Lập trường của tôi rất rõ ràng và đã được nói rõ với chính quyền Mỹ rằng đã đến lúc vấn đề này phải kết thúc. Ông ấy là một công dân Australia”, Thủ tướng Albanese tuyên bố.
Theo quan chức chính phủ, Thủ tướng Albanese và các quan chức cấp cao trong nội các bao gồm Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong và Bộ trưởng Tư pháp Dreyfus đã vận động hành lang giải quyết vụ kiện của ông Assange trong các chuyến công du tới Mỹ.
Mark Kenny, giáo sư tại Đại học Quốc gia Australia, chỉ ra mối quan hệ sâu sắc hơn giữa Australia và Mỹ thông qua hiệp ước an ninh AUKUS đã giúp thúc đẩy các nỗ lực ngoại giao.
Việc bổ nhiệm ông Stephen Francis Smith và Kevin Rudd vào các vị trí ngoại giao hàng đầu ở London và Washington vào cuối năm 2022 đã bổ sung thêm hai nhà vận động hành lang đồng cảm với ông Assange.
Tháng 4/2023, ủy viên cấp cao Smith đã đến thăm ông Assange trong nhà tù Belmarsh. Đây là chuyến thăm ông Assange đầu tiên của nhà ngoại giao hàng đầu Australia tại Vương quốc Anh kể từ khi ông chủ Wikileaks bị giam cầm 4 năm trước đó.
Về phần mình, trong nhiều năm, các quan chức Mỹ vẫn tỏ ra quyết tâm truy tố ông Assange. Tháng 7/2023, Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết Australia cần hiểu những lo ngại của Mỹ.
Tuy nhiên, một tháng sau, Đại sứ Mỹ tại Australia Caroline Kennedy cho biết một thỏa thuận là có thể thực hiện được.
Sau khi phái đoàn liên đảng gồm các chính trị gia Australia tới Washington vào tháng 9/2023 để nói chuyện với các nhà lập pháp đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ về vụ ông Assange, chính quyền Tổng thống Joe Biden dường như đã có phản ứng nhẹ nhàng hơn.
“Chúng tôi đang xem xét điều đó”, Tổng thống Biden trả lời khi được truyền thông hỏi về yêu cầu của Australia chấm dứt truy tố ông Assange.
Tháng 5/2023, quyết định của Tòa án Tối cao London cho phép ông Assange kháng cáo việc dẫn độ đã gây ra bước đột phá trong các cuộc đàm phán về thỏa thuận nhận tội. Quyết định của tòa án đồng nghĩa với việc cuộc chiến pháp lý về dẫn độ có thể sẽ bị trì hoãn thêm nhiều tháng nữa.
Thỏa thuận nhận tội giữa ông Assange và Bộ Tư pháp Mỹ đã đánh dấu sự kết thúc câu chuyện pháp lý liên quan đến một trong những vụ vi phạm an ninh lớn nhất trong lịch sử quân sự Mỹ.
Trong một làn sóng ủng hộ toàn cầu, một chiến dịch tài trợ cộng đồng nhằm quyên góp số tiền 520.000 USD cho các chuyến bay của chính phủ Australia phục vụ vụ kiện đã huy động được gần 418.000 USD tính đến tối 26/6.
“Đó là công sức của hàng triệu người. Có những người làm việc thầm lặng phía sau, có người biểu tình trên đường phố trong nhiều ngày, nhiều tuần, nhiều tháng, nhiều năm. Và cuối cùng, chúng tôi đã giành được kết quả”, bà Stella chia sẻ.
