Nỗ lực xóa bỏ hủ tục ở phía núi Giăng Màn

Nhiều hủ tục “đeo bám”

Núi Giăng Màn ngang qua địa bàn xã biên giới Dân Hóa có địa hình hiểm trở với nhiều vực sâu, núi thẳm, lắm khe suối. Xung quanh khu vực núi là nơi cư trú của tộc người Mày, người Khùa từ nhiều đời qua. Do nhiều nguyên nhân, trong đời sống của hai tộc người này đã từng tồn tại nhiều hủ tục rất lạc hậu, thậm chí là ghê rợn.

Đến nay, nhiều cụ cao niên ở xã Dân Hóa vẫn nhớ rõ, cuối năm 2010, bà Hồ Thị L., ở bản K-Ai trở dạ và được đỡ đẻ theo phong tục của người bản địa. Thế nhưng, do bị băng huyết, bà đã mất vào ngày hôm sau. Theo phong tục của người Mày, trường hợp này dân bản phải tiến hành chôn cả mẹ lẫn con, dù đứa trẻ vẫn đang sống. Bởi theo họ, nếu để lại, đứa trẻ cũng chẳng biết bú sữa ai và dù có người nhận về nhà chăm sóc thì “hồn ma” người mẹ vẫn sẽ đeo bám mà đòi lại đứa con...

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cha Lo tích cực tuyên truyền để người Mày, người Khùa đẩy lùi các hủ tục - Ảnh: VM

Rất may, khi cháu bé sắp bị chôn sống cùng mẹ thì các chiến sĩ bộ đội biên phòng đã có mặt. Trước già làng và toàn thể người dân bản K-Ai, bộ đội biên phòng đã giải thích, cam kết sẽ nuôi nấng đứa trẻ nên người và sẽ chịu mọi trách nhiệm nếu “ma mẹ” về bắt vạ. Nhờ đó đứa bé đã được cứu sống, được đặt tên là Hồ Dưỡng. Nay dưỡng đã 15 tuổi, học lớp 9 và đang được nuôi dưỡng tại Trung tâm Bảo trợ xã hội tỉnh Quảng Trị. Đến nay, hủ tục “chôn sống con nhỏ theo mẹ” của người Mày tại xã Dân Hóa được xóa bỏ.

Ông Hồ Pheo, nguyên Chủ tịch UBND xã Dân Hóa (cũ), người có uy tín ở bản K-Ai, xã Dân Hóa chia sẻ: “Trước đây, nhiều người Mày, người Khùa khi ốm đau, bệnh tật tự tìm đến thầy mo để cúng bái chữa bệnh chứ không tìm đến bác sĩ. Không ít hộ tận dụng tầng trệt của nhà sàn để chăn nuôi gia súc, gia cầm khiến môi trường sống bị ô nhiễm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Phụ nữ người Mày khi sinh nở, gia đình sẽ làm một chòi tạm để mẹ con “ở cữ”, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe mẹ và trẻ. Đặc biệt, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vẫn còn diễn ra…”.

Nhiều lễ hội văn hóa truyền thống tốt đẹp được người Mày, người Khùa gìn giữ phát huy - Ảnh: VM

Giúp người Mày, người Khùa “đoạn tuyệt” với hủ tục

Nguyên Bí thư, Chủ tịch UBND xã Trọng Hóa (cũ) Hồ Phin chia sẻ, hiện nay, hầu hết các hủ tục của người Mày, người Khùa cơ bản được xóa bỏ. Để các hủ tục được đẩy lùi, đó là cả một quá trình rất dài, lắm gian nan, phải huy động cả hệ thống chính trị và tốn kém không ít công sức, tiền của... Trong nhiều nhiệm kỳ, Đảng bộ từ cấp xã đến chi bộ thôn, bản đã đưa việc xóa bỏ hủ tục vào nội dung nghị quyết để triển khai thực hiện; đồng thời, tranh thủ sự có mặt của các đơn vị đóng chân trên địa bàn như Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Cha Lo, Đồn Biên phòng Ra Mai, các trường học, trạm y tế, lâm trường, đơn vị quản lý đường bộ... để theo dõi, hỗ trợ, giúp đỡ, tuyên truyền cho đồng bào người Mày, người Khùa theo phương châm “mưa dầm thấm lâu” nhằm xóa bỏ các hủ tục trong đời sống đồng bào.

Địa phương đã lồng ghép, xóa bỏ các hủ tục thông qua nhiều hình thức, như: Tuyên truyền qua hệ thống loa phát thanh và các buổi họp bản; trong các bài giảng của thầy cô giáo cắm bản; thông qua hoạt động vệ sinh làng bản, phối hợp giữ gìn an ninh trật tự khu vực biên giới, đường biên, cột mốc; khám, chữa bệnh...

Bà Đinh Thị Ngọc Lê, nguyên Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Minh Hóa (cũ) chia sẻ, những năm qua, hội luôn chủ động xây dựng các mô hình hiệu quả, thiết thực tại khu vực có người Mày, người Khùa sinh sống, như: “Tổ truyền thông cộng đồng”, “Địa chỉ tin cậy”, “Câu lạc bộ thủ lĩnh của sự thay đổi”, “Tổ tiết kiệm vay vốn thôn bản”… Thông qua các mô hình này, các cán bộ, hội viên phụ nữ đã kiên trì bám bản, đồng hành với đồng bào dân tộc thiểu số để từng bước thay đổi nếp nghĩ, cách làm, góp phần xóa bỏ định kiến, khuôn mẫu giới trong gia đình, cộng đồng; xóa bỏ những tập tục lạc hậu và quan tâm một số vấn đề xã hội cấp thiết cho phụ nữ và trẻ em.

Văn Minh