Nổi lên trong 'tam giác vàng' khởi nghiệp, startup Việt hút hàng tỷ USD

Tại Diễn đàn Quỹ Đầu tư khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam 2022 (Vietnam Venture Summit 2022) vừa diễn ra, nhiều quỹ đầu tư quốc tế đánh giá khu vực Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng đang nổi lên như điểm đến tiềm năng cho các dòng vốn đầu tư trực tiếp và đầu tư mạo hiểm.

Thỏi nam châm hút dòng vốn dịch chuyển

Tại Diễn đàn này, số vốn cam kết đầu tư của 39 quỹ đầu tư trong 3 năm 2023-2035 là 1,5 tỷ USD và tổng giá trị đầu tư khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam trong giai đoạn này dự kiến sẽ đạt 5 tỷ USD.

Tổng giá trị đầu tư khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam trong giai đoạn 2023 - 2035 dự kiến sẽ đạt 5 tỷ USD

Theo Golden Gate Ventures, giờ đây, Việt Nam đã và đang tham gia “Tam giác vàng khởi nghiệp Đông Nam Á” bằng cách mang tới một thị trường nội địa trẻ, sôi nổi với những tài năng công nghệ lớn và sự đổi mới liên tục. Cơ hội từ tam giác vàng này khó có thể tái tạo ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới và sức mạnh của bộ ba Singapore - Indonesia - Việt Nam sẽ khiến Đông Nam Á trở thành thỏi nam châm thu hút dòng vốn đầu tư toàn cầu. Việt Nam hiện được đánh giá là viên ngọc quý mới nhất của Đông Nam Á và sự trỗi dậy của đất nước này là kết quả từ sức hấp dẫn của thị trường với các nhà đầu tư, cũng như sự hỗ trợ từ phía Chính phủ với hệ sinh thái khởi nghiệp.

Trong khi đó, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia Việt Nam (NIC) cho hay, các công ty khởi nghiệp Việt Nam đã huy động được mức kỷ lục 1,4 tỷ USD trên 165 giao dịch vào năm 2021, tăng 1,6 lần so với mức 894 triệu USD và 126 giao dịch vào năm 2019. Điều này cho thấy hoạt động giao dịch trên thị trường đã được cải thiện đáng kể, lấy lại động lực sau khi sụt giảm do đại dịch COVID-19. Đà tăng trưởng này sẽ tiếp tục vào năm 2023 với mức tăng trưởng GDP dự đoán là 6,7% vào năm 2023.

Một số yếu tố khiến Việt Nam trở thành điểm sáng thu hút đầu tư bao gồm sự ổn định về chính trị, lực lượng lao động trẻ và có trình độ học vấn cao, cơ sở hạ tầng phát triển, kỹ năng số hóa và khả năng đổi mới sáng tạo… Bên cạnh đó, Việt Nam được xem là “đất lành” cho dòng vốn FDI chất lượng cao, các doanh nghiệp quốc tế lớn đang tìm kiếm cơ hội đầu tư nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng và hạn chế việc quá phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Việt Nam trở thành một trong những ứng cử viên sáng giá đón dòng vốn dịch chuyển này.

Thực tế, những đánh giá trên hoàn toàn có cơ sở bởi tại Diễn đàn các năm 2019 và 2020, các quỹ đầu tư đã cam kết đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam với số vốn cam kết tăng dần qua các năm, từ 425 triệu USD năm 2019 lên 815 triệu USD năm 2020. Và trong giai đoạn 2020 - 2022, số vốn đầu tư vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đã đạt gần 2 tỷ USD.

Đối với đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, Bộ KH&ĐT cho biết trong 9 tháng đầu năm nay, Việt Nam đã thu hút gần 500 triệu USD đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ. Số lượng các thương vụ đầu tư ở các vòng gọi vốn giai đoạn sau đã cao hơn so với cùng kỳ năm 2021, chứng tỏ một lượng lớn các công ty startup Việt Nam đang dần lớn mạnh, thu hút được nguồn vốn lớn hơn qua các năm. Đây cũng là những tín hiệu đáng mừng cho hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam.

Từ bỏ làm việc tại Apple để Việt Nam khởi nghiệp

Hơn ai hết, các startup hiểu rõ tiềm năng to lớn phát triển ở Việt Nam. Trong đó, ông Vũ Duy Thức, đồng sáng lập và Giám đốc Ohmnilabs, chia sẻ doanh nghiệp này được thành lập năm 2015 với mục tiêu chế tạo robot mang lại giá trị cho hàng tỷ người trên thế giới.

“Ngày đầu khởi nghiệp, chúng tôi được Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng sang thăm tại trụ sở ở Thung lũng Silicon. Lúc đó, doanh nghiệp chỉ có vài người làm trong nhà kho, Bộ trưởng đã động viên và muốn chúng tôi về Việt Nam”, ông Thức chia sẻ. Sau đó, ông Thức đã trở về Việt Nam khởi nghiệp, với mong muốn biến nơi đây trở thành trung tâm sản xuất robot hàng đầu thế giới.

Cũng kể lại câu chuyện của mình, ông Nguyễn Hữu Phước Nguyên, Đồng sáng lập và Giám đốc Selex Motors, cho hay startup này đi từ con số 0 trong việc xây dựng hệ sinh thái xe máy điện tối ưu, ra đời năm 2018 trong căn phòng 10m2 ở khuôn viên bỏ hoang tại trường Đại học Bách Hà Nội. “Chúng tôi đã từ bỏ những lời mời làm việc cho các tập đoàn hàng đầu thế giới, trong đó có cả Apple để trở về Việt Nam khởi nghiệp với mong muốn cống hiến cho đất nước”, ông Nguyên chia sẻ.

Theo đó, Sáng lập Selex Motors bày tỏ mong muốn Chính phủ có chính sách cụ thể để khuyến khích chuyển dịch sang giao thông thân thiện môi trường, đưa Việt Nam là quốc gia dẫn đầu về công nghiệp xe điện, từ đó các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực này cũng dễ dàng đón dòng vốn dịch chuyển.

Ngoài việc phát triển các chủ thể hệ sinh thái, Bộ KH&ĐT cho rằng cần sớm hình thành một môi trường đầu tư khởi nghiệp sáng tạo thực chất và hiệu quả để nhà đầu tư trong nước và quốc tế có thể rót vốn cũng như rút vốn một cách chủ động, linh hoạt và minh bạch.

Phát biểu tại Techfest Việt Nam 2022 cách đây 2 tuần, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã nhấn mạnh cần tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách thúc đẩy thị trường vốn theo hướng phù hợp với cơ chế thị trường và thông lệ quốc tế.

Tại Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến năm 2030 do Bộ KH&ĐT xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành cũng đã đề ra định hướng rà soát, sửa đổi thể chế về đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo hướng tạo thuận lợi cho các hoạt động góp vốn, mua cổ phần, mua bán sáp nhập doanh nghiệp công nghệ…

Ông Nguyễn Chí Dũng

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT

Các Quỹ đầu tư, các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo sẽ là những đối tác quan trọng của Chính phủ, các Bộ ngành để cùng chia sẻ, hỗ trợ và đóng góp ý kiến trong việc hoạch định chính sách về đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo, giúp Việt Nam có được một môi trường kinh doanh ngày càng hấp dẫn hơn trong khu vực và trên thế giới. Nhiệm vụ của Bộ KH&ĐT trong thời gian tới sẽ là nghiên cứu, báo cáo khả năng xây dựng Luật Đầu tư mạo hiểm và đề xuất cơ chế thành lập quỹ hỗ trợ cho đổi mới sáng tạo huy động từ nguồn vốn xã hội hóa, không sử dụng ngân sách nhà nước với mục tiêu hỗ trợ nhanh chóng, hiệu quả cho các dự án khởi nghiệp sáng tạo tiềm năng. Tôi đề nghị các Quỹ đầu tư, các doanh nghiệp, tập đoàn, các startup cùng đồng hành với Bộ KH&ĐT nghiên cứu, thành lập cơ chế đầu tư, hỗ trợ thật hiệu quả, khai thác tốt các nguồn lực dành cho đổi mới sáng tạo.

Ông Vinnie Lauria

Nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Golden Gate Ventures

Trong thập kỷ đầu tiên của hệ sinh thái khởi nghiệp Đông Nam Á, Singapore và Indonesia là những động lực tăng trưởng hàng đầu, trong đó Singapore mang đến nguồn tài chính và con người, Indonesia mang đến một thị trường nội địa khổng lồ. Đến năm 2022, Việt Nam là trụ cột thứ ba của tam giác vàng này, mang đến sự kết hợp hoàn hảo giữa tài năng công nghệ hàng đầu, một văn hóa khởi nghiệp vốn có của Việt Nam và thị trường nội địa đang phát triển nhanh chóng. Khi kết hợp các yếu tố này với nhau đã giải thích được tại sao ngày càng có nhiều nhà đầu tư toàn cầu đặt cược lớn vào Đông Nam Á.

Ông Phạm Thanh Toàn

CEO MiSmart

Năm 2020, MiSmart bắt đầu đưa sản phẩm máy bay không người lái do chúng tôi làm chủ thiết kế, sản xuất phần cứng và phần mềm ra thị trường để tăng sức cạnh tranh cho nông sản Việt Nam. Tuy nhiên, làm startup trong lĩnh vực nông nghiệp rất gian nan, nhất là trong giai đoạn COVID-19. Một vấn đề nữa là hiện nay, MiSmart chưa tiếp cận được nguồn vốn từ các quỹ đầu tư bên ngoài, một phần chưa tìm được tiếng nói chung do việc hợp tác cần phải dựa trên cả đồng thuận từ các hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

Lê Thúy