Nông nghiệp Bình Phước: Cần một sự thay đổi - Bài 5
ĐỘT PHÁ - XÂY DỰNG VÙNG CHUYÊN CANH
BPO - Với giá trị và sản lượng sầu riêng dẫn đầu trong các loại cây trồng, huyện Phú Riềng đang tập trung xây dựng vùng chuyên canh gắn liền với các chính sách thu hút đầu tư để tạo hướng đi bền vững cho các mô hình kinh tế tập thể, nhất là hợp tác xã (HTX). Dự kiến đến năm 2025, diện tích cây sầu riêng của huyện sẽ vượt 1.000 ha. Theo đó, hệ thống bảo quản kho lạnh cũng sẽ phải mở rộng để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu của loại “trái cây vua” này.
Bước chạy đà chiến lược
Nhận thấy giá trị cây sầu riêng mang lại sau 8 năm trồng và chăm sóc, vụ mùa xuống giống năm nay, anh Ừng Cóc Khấy, thành viên HTX cây ăn trái Nông Thành Phát ở thôn Đồng Tiến, xã Phước Tân, huyện Phú Riềng đã trồng thêm 80 cây trong tổng số 2 ha đất nông nghiệp của gia đình. Thời điểm đó, nhà nông Nguyễn Xuân Hòa, Giám đốc HTX cây ăn trái Nông Thành Phát cũng chuyển đổi 5 sào tiêu sang trồng sầu riêng, dù biết điều kiện canh tác cây sầu riêng trên vùng đất của mình còn nhiều khó khăn.
HTX cây ăn trái Nông Thành Phát thành lập năm 2020 với 35 thành viên, tổng diện tích canh tác 80 ha. Trong đó có 50 ha sầu riêng, 22 ha đang cho thu hoạch năng suất bình quân 20 tấn/ha. Điều đáng mừng là HTX có 17/22 ha sầu riêng đang cho thu đạt tiêu chuẩn VietGAP.
Trên địa bàn xã Phước Tân hiện có 4 HTX cây ăn trái, chủ yếu là canh tác cây sầu riêng. Tuy nhiên, cái khó hiện nay là phần lớn diện tích trồng sầu riêng chưa có điện lưới 3 pha để phục vụ tưới tiêu.
Thành viên HTX cây ăn trái Phú Long canh tác sầu riêng theo quy trình hữu cơ sinh học (ảnh lớn). Sầu riêng - sản phẩm nông nghiệp đặc trưng với chất lượng thơm ngon của huyện Phú Riềng - chưa được thị trường biết đến nhiều do thiếu chiến lược quảng bá thương hiệu sản phẩm
Chủ tịch UBND xã Phước Tân Võ Tiến Công cho biết, trong tổng diện tích sầu riêng trên địa bàn xã, ước chỉ khoảng 10% có điện lưới quốc gia phục vụ tưới tiêu hoặc ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, còn lại chủ yếu sử dụng máy nổ để phát điện tưới cây. Chưa kể, hạ tầng giao thông nông thôn vẫn đang là một trở ngại lớn trong khâu vận chuyển các mặt hàng nông sản của người dân. Đây cũng là khó khăn để xã Phước Tân tập trung phát triển các mô hình kinh tế nông nghiệp chất lượng cao.
Dù vậy, nhìn vào sự tăng trưởng của diện tích cây sầu riêng trên địa bàn, mới thấy quyết tâm của người nông dân như thế nào. Đến nay, diện tích cây sầu riêng của xã Phước Tân đã tăng lên 250 ha, trong đó 180 ha đang cho thu hoạch. Dự kiến mùa trồng mới năm nay, diện tích cây sầu riêng tiếp tục tăng thêm 100 ha, ước chiếm khoảng 1/3 tổng diện tích sầu riêng của huyện Phú Riềng. Đây cũng là địa phương đang được huyện Phú Riềng chọn làm điểm để phát triển mô hình kinh tế tập thể.
Đích đến vùng chuyên canh
6 tháng đầu năm 2021, huyện Phú Riềng thành lập mới 4 HTX nông nghiệp, chủ yếu trồng sầu riêng. Tổng diện tích trồng sầu riêng của huyện đã tăng lên 800 ha, chưa kể vụ mùa xuống giống năm nay. Nhiều nhà vườn đang áp dụng mô hình trồng nhiều giống sầu riêng trên cùng đơn vị diện tích canh tác để giúp cây thụ phấn chéo nhằm tăng năng suất. Tuy nhiên, đây là phương thức canh tác lạc hậu, không mang lại hiệu quả kinh tế mà nông dân còn gặp khó khăn trong quá trình canh tác.
“Thực tiễn đã chứng minh, nhiều diện tích sầu riêng chỉ chuyên canh một loại giống vẫn cho năng suất dao động từ 20-25 tấn/ha. Đặc biệt thị trường tiêu thụ hiện nay, nhất là xuất khẩu đang ưa chuộng giống sầu riêng Monthong. Bởi giống sầu riêng này có đặc điểm cơm dày, độ béo, ngọt vừa phải và có thể cấp đông. Do vậy, việc lựa chọn giống sầu riêng để đầu tư, nhà nông cần cân nhắc để đảm bảo phát triển kinh tế gia đình” - chuyên viên Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phú Riềng Lã Quốc Thái khuyến cáo.
Cùng với khuyến cáo người dân lựa chọn giống phù hợp, quan tâm thành lập HTX, huyện Phú Riềng còn tổ chức cho các thành viên trong HTX tham gia lớp tập huấn chuyên canh cây sầu riêng và quản trị HTX. Tại xã Phước Tân, địa phương đang được chọn làm điểm để phát triển mô hình kinh tế tập thể, ngay cả Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã cũng tham gia thành viên HTX để có những định hướng chỉ đạo phát triển đúng hướng và bền vững theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện đề ra.
Ngoài ra, huyện Phú Riềng đang tập trung mời gọi các doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp để giải quyết đầu ra cho sản phẩm. Hiện đã có 4 doanh nghiệp chuyên xuất khẩu trái cây sẵn sàng ký kết bao tiêu sản phẩm sầu riêng cho các HTX cây ăn trái trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất hiện nay là phương thức canh tác cây sầu riêng trên địa bàn huyện chưa tuân thủ theo một quy trình thống nhất, chất lượng sản phẩm không đồng đều, gây khó khăn cho các doanh nghiệp khi xuất khẩu. Mặt khác, phần lớn diện tích sầu riêng vẫn chưa có thương hiệu, chưa truy xuất được nguồn gốc nên đa số khi xuất khẩu phải qua doanh nghiệp trung gian hoặc mượn thương hiệu của các nước khác.
Để giải quyết những khó khăn này, huyện Phú Riềng đang tập trung đàm phán với doanh nghiệp để thống nhất quy trình sản xuất giữa người dân, HTX với doanh nghiệp nhằm hướng đến thị trường xuất khẩu. Mặt khác, để tạo điều kiện cho các HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện phát triển một cách bền vững, huyện đang hướng đến mô hình liên kết chuỗi sản xuất gắn với tiêu thụ, trong đó lấy HTX làm nòng cốt.
Dự kiến từ nay đến cuối năm 2022, huyện Phú Riềng sẽ xây dựng kho lạnh với quy mô, chất lượng đạt chuẩn châu Âu để vừa đáp ứng nhu cầu xuất khẩu vừa giải quyết đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp khi gặp tình huống khủng hoảng thừa trên thị trường. Tuy nhiên, để xây dựng được kho đông lạnh đạt chuẩn phải mất ít nhất cả trăm tỷ đồng. Trong lúc nguồn kinh phí còn hạn hẹp, Phú Riềng đang mời gọi các doanh nghiệp hợp tác theo hình thức xã hội hóa với nhiều cơ chế ưu đãi theo quy định của pháp luật.
Hy vọng với những hướng đi này, ngành nông nghiệp huyện Phú Riềng sẽ tạo dựng được vùng chuyên canh sầu riêng mang tính đột phá trong lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn như mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện đề ra.
