Nước giải khát có đường chính thức chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 2027

Quốc hội bấm nút thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt

Cần thiết và phù hợp với thông lệ quốc tế

Cuối tuần qua, với 448/454 đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Báo cáo trước khi Quốc hội bấm nút, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề cập nội dung được nhiều đại biểu quan tâm qua các vòng thảo luận, đó là bổ sung nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5 gr/100 ml vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Ông Mãi giải thích, theo quy định của Dự thảo Luật, nước giải khát có đường thuộc diện chịu thuế là các sản phẩm trong phạm vi khái niệm về nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5 gr/100 ml, không bao gồm các đồ uống như sữa và sản phẩm từ sữa; thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng; nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai; nước rau, quả nguyên chất và nectar (mật) rau, quả và sản phẩm từ ca cao.

Theo đó, các sản phẩm như nước trái cây tự nhiên, nước dừa, sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng… không thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định, việc bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về bảo vệ sức khỏe nhân dân, khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc và Bộ Y tế. Việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước giải khát có đường là cần thiết và phù hợp với thông lệ quốc tế nhằm góp phần định hướng sản xuất tiêu dùng mở rộng cơ sở thuế.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý Dự thảo Luật theo hướng chưa áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này trong năm 2026 và bắt đầu áp thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình với mức thuế suất 8% từ năm 2027 và 10% từ ngày 1/1/2028.

Vẫn về đối tượng chịu thuế, ông Mãi cho hay, tiếp thu ý kiến đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với đề xuất của Cơ quan soạn thảo để quy định điều hòa nhiệt độ có công suất trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU thuộc đối tượng chịu thuế (không thu thuế đối với điều hòa nhiệt độ có công suất từ 24.000 BTU trở xuống và loại có công suất trên 90.000 BTU).

Với mặt hàng xăng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành ý kiến đại biểu là về lâu dài, cần nghiên cứu phương án sửa đổi một cách đồng bộ cả thuế tiêu thụ đặc biệt lẫn thuế bảo vệ môi trường để có thể đánh thuế đối với mặt hàng này một cách hợp lý, phù hợp với thông lệ quốc tế.

“Trong bối cảnh cần triển khai đồng bộ các giải pháp để thực hiện hiệu quả cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị COP26, cùng với quy định thu thuế bảo vệ môi trường, việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng trong giai đoạn hiện nay vẫn là cần thiết”, ông Mãi giải thích.

Doanh nghiệp được bù trừ lãi của chuyển nhượng bất động sản

Với 452/453 đại biểu có mặt tán thành, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) gồm 4 chương, 20 điều, cũng đã được Quốc hội thông qua cuối tuần qua.

Về thời điểm có hiệu lực, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, với tinh thần cố gắng tối đa để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và thúc đẩy việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với đề xuất của Chính phủ trong việc tiếp thu ý kiến đại biểu, quy định thời điểm hiệu lực từ ngày 1/10/2025, áp dụng cho kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2025.

Trước đó, một trong những vấn đề được đại biểu quan tâm qua nhiều vòng thảo luận là xác định thu nhập tính thuế, doanh thu.

Báo cáo trước khi Quốc hội bấm nút, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi phản ánh, có ý kiến đề nghị nên cho phép doanh nghiệp được bù trừ lãi của chuyển nhượng bất động sản, chuyển nhượng dự án đầu tư với lỗ của các hoạt động sản xuất, kinh doanh khác. Tuy nhiên, cần quy định chặt chẽ, không để doanh nghiệp chủ đích tạo ra lỗ để nhằm mục đích giảm thuế từ hoạt động sản xuất, kinh doanh bất động sản và cần có quy định để xử lý nghiêm hành vi lợi dụng chính sách.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành không cho phép việc bù trừ này để bảo đảm nghĩa vụ đóng góp vào ngân sách đối với các khoản lợi nhuận lớn từ lĩnh vực kinh doanh bất động sản.

Chính phủ trình Dự thảo Luật tại Kỳ họp thứ tám đã sửa đổi quy định này để tháo gỡ vướng mắc cho các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản. Số liệu đánh giá tác động về số thu theo báo cáo trong hồ sơ Dự án Luật là không đáng kể. Với tinh thần ủng hộ Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất với Dự thảo Luật của Chính phủ trình Quốc hội, cho phép doanh nghiệp được bù trừ lãi của chuyển nhượng bất động sản, chuyển nhượng dự án đầu tư với lỗ của các hoạt động sản xuất, kinh doanh khác.

Tuy nhiên, đúng như các vị đại biểu lo ngại, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng cho rằng, quy định này có thể bị doanh nghiệp lợi dụng, tạo ra lỗ có chủ đích ở lĩnh vực kinh doanh khác để được bù trừ với lãi của kinh doanh bất động sản. Ngoài ra, trong bối cảnh hiện nay, nếu nhiều lĩnh vực kinh doanh gặp khó khăn, nghĩa vụ thuế từ hoạt động kinh doanh bất động sản và hoạt động chuyển nhượng dự án đầu tư của các doanh nghiệp kinh doanh đa ngành có thể sẽ giảm đáng kể.

Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tổ chức thực hiện bảo đảm đạt được mục tiêu chính sách về kích thích phát triển kinh tế; đồng thời, tiếp tục theo dõi, đánh giá tác động thực tế sau khi đi vào thực hiện để loại trừ rủi ro chính sách đối với số thu từ lĩnh vực kinh doanh bất động sản và có biện pháp điều chỉnh phù hợp.

Một số nội dung khác tại Dự thảo cũng đã được chỉnh lý. Theo báo cáo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Dự thảo Luật đã giao Chính phủ quy định chi tiết các nội dung liên quan đến khoản thu nhập được miễn thuế, trong đó có khoản tài trợ cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số mà doanh nghiệp nhận được.

Tuy nhiên, để bảo đảm tính rõ ràng, chặt chẽ, tiếp thu ý kiến đại biểu, Dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng bổ sung quy định: trường hợp khoản tài trợ nhận được mà doanh nghiệp sử dụng không đúng mục đích cho hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, thì bị truy thu thuế và xử phạt vi phạm theo quy định của pháp luật.

Về trích lập Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp, Dự thảo Luật đã được chỉnh lý, hoàn thiện theo hướng quy định chung cho mọi doanh nghiệp mức trích Quỹ tối đa là 20% (thay vì 10%) thu nhập tính thuế hàng năm. Đồng thời, tiếp thu ý kiến đại biểu, Dự thảo Luật đã bỏ quy định về mức trích lập tối thiểu đối với doanh nghiệp nhà nước.

Tăng quyền tự chủ cho doanh nghiệp nhà nước

Cũng trong sáng 14/6, Quốc hội đã thông qua Luật Quản lý và Đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, với nhiều quy định mới góp phần tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp. Gồm 8 chương, 59 điều, luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2025.

So với quy định hiện hành, Luật đã cắt giảm khoảng 30% thủ tục hành chính cho doanh nghiệp nhà nước như phê duyệt chiến lược kinh doanh 5 năm; phê duyệt kế hoạch sản xuất - kinh doanh hàng năm; phê duyệt phương án huy động vốn lớn hơn 50% vốn chủ sở hữu trên báo cáo tài chính; trường hợp huy động vốn có hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu lớn hơn 3 lần; khoản vay nước ngoài; phê duyệt quỹ tiền lương, thù lao của người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên; ban hành điều lệ của doanh nghiệp; phê duyệt báo cáo tài chính...

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quy định tại Dự thảo Luật thể hiện sự cân bằng giữa việc tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp với việc bảo đảm vai trò quản lý của Nhà nước với vai trò chủ sở hữu ở mức độ phù hợp.

Nguyễn Lê