Nước rút giải ngân đầu tư công: Tạo đà cho tăng trưởng năm 2026

Tuyến cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn sẽ thông xe kỹ thuật vào ngày 19/12. Ảnh: T. Thành

Khi những công trình lớn “về đích”

Ngày mai (19/12), hàng loạt công trình lớn trên cả nước sẽ được khởi công, khánh thành và đưa vào vận hành. Đáng chú ý, trong nhiều dự án được khánh thành có sử dụng nguồn vốn đầu tư công – dòng vốn đang đóng vai trò “xương sống” của nền kinh tế.

Ở lĩnh vực giao thông, dự án cao tốc Cần Thơ – Cà Mau, mảnh ghép cuối cùng của trục cao tốc Bắc – Nam phía Đông, đang được gấp rút hoàn thiện. Với chiều dài hơn 110 km, tổng mức đầu tư trên 27.500 tỷ đồng, tuyến cao tốc này được kỳ vọng sẽ sớm về đích sau gần ba năm thi công kể từ ngày khởi công 1/1/2023.

Khi đưa vào khai thác, cao tốc Cần Thơ – Cà Mau không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển từ các trung tâm kinh tế lớn về cực Nam Tổ quốc, mà còn mở ra hành lang giao thông chiến lược cho toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long, tăng cường kết nối liên vùng, thúc đẩy lưu thông hàng hóa và phát triển kinh tế – xã hội.

Cùng với đó, dự án cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn, tổng mức đầu tư hơn 20.469 tỷ đồng, do Ban Quản lý dự án 2 làm chủ đầu tư, cũng nằm trong danh sách các công trình được lựa chọn khánh thành dịp này.

Tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công. Ảnh: H.V

Không chỉ hạ tầng giao thông, lĩnh vực y tế cũng ghi dấu ấn với lễ khánh thành Bệnh viện đa khoa quốc tế Huế. Dự án do Công ty Cổ phần Bệnh viện đa khoa quốc tế Huế làm chủ đầu tư, được xây dựng trên diện tích 2.577,8 m2, với tổng mức đầu tư khoảng 400 tỷ đồng và công suất thiết kế khoảng 212 giường bệnh.

Theo định hướng phát triển, Bệnh viện đa khoa quốc tế Huế không chỉ đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh chất lượng cao cho người dân địa phương mà còn góp phần giảm tải cho hệ thống y tế khu vực miền Trung. Việc đưa bệnh viện vào vận hành được kỳ vọng sẽ tạo bước tiến quan trọng trong nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Huế trở thành trung tâm y tế chuyên sâu và du lịch y tế hàng đầu trong nước và khu vực.

Dự án cũng được kỳ vọng thu hút nguồn nhân lực y tế chất lượng cao, thúc đẩy ứng dụng các kỹ thuật điều trị hiện đại, qua đó nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành y tế Huế trong bối cảnh nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng.

Một dấu mốc đặc biệt khác là chuyến bay đầu tiên tại Cảng hàng không quốc tế Long Thành (giai đoạn 1) dự kiến cất cánh vào ngày 19/12 – sự kiện được xem là bước ngoặt quan trọng của hạ tầng hàng không quốc gia.

Có thể nhận thấy rằng, ngoài việc đóng góp trực tiếp cho tăng trưởng GDP trong năm nay, các dự án đầu tư công được cơ bản hoàn thành năm trải dài trên địa bàn 34 tỉnh, thành phố và tập trung vào các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu, sẽ mở rộng không gian tăng trưởng của nền kinh tế, tăng cường kết nối giữa các vùng kinh tế, các cực tăng trưởng, giảm chi phí hậu cần, kết nối các vùng nguyên, nhiên liệu, vùng sản xuất với thị trường trong nước.

Đặt trong bối cảnh Chính phủ đưa mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt 8,3–8,5%, hướng tới tăng trưởng hai con số trong các năm tiếp theo, đầu tư công và các dự án hạ tầng trọng điểm tiếp tục được xác định là một trong những động lực then chốt. Đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công vì thế không chỉ là nhiệm vụ trước mắt, mà còn là giải pháp mang tính chiến lược cho tăng trưởng trung và dài hạn.

“Chìa khóa” từ các địa phương

Thời gian còn lại của năm không nhiều trong khi trên thực tế vẫn còn một ngân khoản rất lớn đang chờ được giải ngân để đạt mục tiêu 100% vốn đầu tư công trong năm nay. Áp lực vì thế đè nặng lên các bộ, ngành và địa phương, buộc phải chạy đua trong chặng nước rút không chỉ của kế hoạch năm 2025 mà còn của cả giai đoạn đầu tư công trung hạn 2021–2025.

Ông Quản Minh Cường, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh chia sẻ thời gian còn lại của năm 2025 rất ít, các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh cần tranh thủ tối đa thời gian, tăng tốc về đích để hoàn thành cao nhất các mục tiêu, chỉ tiêu đã đề ra.

Mục tiêu của Quảng Ninh là giải ngân 100% vốn đầu tư công được giao trong năm 2025. Để thực hiện mục tiêu này, các nhà thầu và chủ đầu tư đã nỗ lực tăng tốc thi công các dự án, đồng thời hoàn thiện các thủ tục đầu tư và lựa chọn nhà thầu cho các dự án mới.

Còn UBND TPHCM đã chỉ đạo các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ giải ngân các công trình, dự án quan trọng, đồng thời thực hiện rốt ráo thanh, quyết toán để hoàn thành mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công năm 2025.

Trong khi đó, TP Đà Nẵng cũng nỗ lực thúc đẩy giải ngân, dù sau 11 tháng, địa phương này đã giải ngân được 76,7% kế hoạch vốn được giao. Theo Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Trần Nam Hưng, thành phố xác định giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ trọng tâm, đồng thời là giải pháp then chốt để thúc đẩy tăng trưởng GRDP, tạo lực kéo cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh phục hồi sau thiên tai, ổn định đời sống người dân và duy trì nhịp phát triển kinh tế - xã hội.

Ở những địa phương có tỷ lệ giải ngân cao như Ninh Bình, Hải Phòng hay Hà Tĩnh, cách làm linh hoạt cũng đang phát huy hiệu quả. Theo Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Phạm Quang Ngọc, địa phương quản lý sát tiến độ từng dự án, phân bổ vốn theo nguyên tắc “làm tốt thì được cấp vốn nhanh, chậm trễ thì điều chuyển”.

Mở rộng không gian tăng trưởng

Giới chuyên gia đã so sánh, không phải ngẫu nhiên mà đầu tư công được gọi là “xương sống” của nền kinh tế. Với vai trò là “vốn mồi” quan trọng, đầu tư công còn tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ: dẫn dắt dòng vốn tư nhân, hút đầu tư nước ngoài (FDI), kích thích đầu tư toàn xã hội. Một đồng vốn đầu tư công được giải ngân đúng thời điểm, đúng trọng tâm, có thể tạo ra hàng loạt hiệu ứng dây chuyền: tăng sản xuất, tạo sinh kế, cải thiện thu nhập, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và ổn định đời sống nhân dân.

Theo ông Dương Bá Đức, Vụ trưởng Vụ Phát triển hạ tầng (Bộ Tài chính), một trong những đóng góp lớn nhất của đầu tư công là xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng (giao thông, năng lượng, viễn thông, cấp thoát nước...). Đầu tư công thông qua các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động sản xuất và lưu thông hàng hóa, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Cơ sở hạ tầng chất lượng cao không chỉ là động lực trực tiếp thúc đẩy sản xuất kinh doanh mà còn làm giảm chi phí logistics, tăng khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Các dự án xây dựng đường cao tốc, cầu, cảng biển, sân bay không chỉ kết nối các vùng kinh tế mà còn thúc đẩy sự phát triển của các địa phương. Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành hay tuyến cao tốc Bắc - Nam... là những minh chứng điển hình. "Những dự án này không chỉ tạo công ăn việc làm cho người dân trong quá trình xây dựng mà còn mở ra cơ hội phát triển dài hạn cho nhiều ngành kinh tế" - ông Dương Bá Đức chia sẻ.

Còn TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ khẳng định, đầu tư công giữ vai trò “dẫn dắt”, là “vốn mồi” của nền kinh tế, chiếm khoảng 17,2% tổng vốn đầu tư toàn xã hội giai đoạn 2021 - 2025.

Theo tính toán của nhóm nghiên cứu của Viện Đào tạo và nghiên cứu BIDV, tổng nhu cầu đầu tư trong 5 năm tới có thể đạt 260-270 tỷ USD, riêng hạ tầng giao thông cần tới 54 tỷ USD và các hạ tầng thiết yếu khác khoảng 200 tỷ USD. Đầu tư công chủ yếu tập trung cho cơ sở hạ tầng song vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Đầu tư cơ sở hạ tầng giai đoạn 2021-2025 chiếm bình quân 80% tổng vốn đầu tư công, do chúng ta còn thiếu hụt hạ tầng. Trong khi đó, các nước đầu tư 53 - 55% theo theo thống kê của Ngân hàng thế giới và Quỹ Tiền tệ quốc tế.

Để đạt hiệu quả, đầu tư công buộc phải được cơ cấu lại theo hướng tập trung, tránh dàn trải và phải gắn với bộ tiêu chí đánh giá chuẩn quốc tế, minh bạch, khách quan. Theo đó, đầu tư công cho hạ tầng nên giảm dần về mức 50-55% tổng vốn đầu tư công, tương đương các nước trong khu vực; đồng thời tăng chi cho giáo dục đào tạo lên tối thiểu 20%, y tế 10-12%, khoa học công nghệ 3-5%.

Theo báo cáo mới nhất của Bộ Tài chính số giải ngân thực tế từ đầu năm đến hết ngày 27/11/2025 đạt trên 528.870 tỷ đồng, tương đương 57,9% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Nếu không tính kế hoạch bổ sung sau ngày 30/9/2025 và bổ sung thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW (27.429,6 tỷ đồng), thì ước tỷ lệ giải ngân đạt 59,7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Như vậy, nếu tính trên số vốn kế hoạch năm 2025 là 1.080.828,8 tỷ đồng, trong đó số vốn giao chi tiết là 1.035.078,9 tỷ đồng, vẫn còn một ngân khoản rất lớn phải giải ngân trong tháng cuối cùng của năm. Kể cả nếu tính đến cuối tháng 1/2026 - thời điểm niên hạn ngân sách năm 2025 kết thúc, con số cần giải ngân vẫn còn trên 400.000 tỷ đồng.

T.Hằng