Nuôi dưỡng mạch nguồn văn hóa dân tộc

Giữ gìn bản sắc văn hóa qua âm hưởng cồng chiêng

Được thành lập từ năm 2022 bởi 35 thành viên và chính thức được công nhận vào đầu năm 2024, Câu lạc bộ cồng chiêng thôn Liêng Trang 1 do già làng Cil Nếu là chủ nhiệm đã trở thành điểm đến của những người đam mê văn hóa truyền thống.

Nhiều năm trước, từ niềm đam mê với văn hóa cồng chiêng của dân tộc mình, già làng Cil Nếu đã cùng một số bà con trong thôn, xây dựng nên CLB để làm nơi bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống.

Già làng Cil Nếu, Chủ nhiệm CLB cồng chiêng thôn Liên Trang 1, xã Đạ Tông, huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng

Đầu tháng 3.2024, Già làng Cil Nếu và bà con trong thôn vui mừng khi Sở VHTTDL tỉnh Lâm Đồng phối hợp với UBND huyện Đam Rông tổ chức ra mắt Câu lạc bộ cồng chiêng thôn Liêng Trang 1, xã Đạ Tông, huyện Đam Rông.

Mô hình thuộc Dự án “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” trong Chương trình mục tiêu quốc gia Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2024 do Sở VHTTDL tỉnh Lâm Đồng chủ trì thực hiện.

Dự án lựa chọn và xây dựng mô hình văn hóa cồng chiêng gắn với phát triển du lịch của đồng bào dân tộc M’Nông tại xã Đạ Tông, huyện Đam Rông năm 2024, còn có định hướng để nhân rộng mô hình sang các dân tộc, địa phương khác...

Ngay tại lễ ra mắt, CLB đã được Sở VHTTDL tỉnh Lâm Đồng tặng bộ chiêng 6, các bộ trang phục dân tộc cho các thành viên trong đoàn và 1 một bộ âm thanh. Bà con rất vui mừng vì CLB không chỉ được cấp có thẩm quyền công nhận, mà còn nhận được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và các ban ngành trong hoạt động văn hóa nghệ thuật truyền thống cũng như trong hoạt động du lịch.

Kết nối văn hóa với phát triển du lịch bền vững

Kể từ khi ra mắt, câu lạc bộ đã tích cực tham gia nhiều sự kiện văn hóa quan trọng tại địa phương, như Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc, Lễ mừng lúa mới, và các dịp cưới hỏi, mừng thọ. Những hoạt động này không chỉ phục vụ nhu cầu tinh thần của người dân mà còn là cơ hội để giới thiệu nét đẹp văn hóa đến du khách.

Đặc biệt, câu lạc bộ thường xuyên biểu diễn tại các điểm du lịch cộng đồng, mang đến cho du khách cơ hội trải nghiệm trực tiếp di sản sống động của dân tộc M’Nông và K’Ho. Sự kết hợp này đã góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị văn hóa, đồng thời tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân địa phương.

Những nhạc cụ không thể thiếu trong biểu diễn văn hóa cồng chiêng của CLB

Để đảm bảo hiệu quả hoạt động, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã mời các chuyên gia am hiểu về văn hóa dân tộc thiểu số và du lịch địa phương hỗ trợ câu lạc bộ. Các chuyên gia không chỉ hướng dẫn cách bảo tồn di sản mà còn truyền đạt kỹ năng tổ chức, quảng bá và phục vụ du khách.

Kết quả là, câu lạc bộ đã dần hình thành một mô hình văn hóa gắn liền với du lịch, với định hướng nhân rộng sang các dân tộc và địa phương khác trong tương lai. Đây là bước đi chiến lược, nhằm biến văn hóa cồng chiêng thành một “sản phẩm du lịch” đặc trưng, góp phần giải quyết việc làm và cải thiện đời sống cho đồng bào.

Câu lạc bộ cồng chiêng thôn Liêng Trang 1 không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn mà còn mở ra một hướng đi mới khi kết hợp văn hóa truyền thống với phát triển kinh tế - xã hội địa phương thông qua du lịch. Đây là một phần trong chiến lược lớn hơn của tỉnh Lâm Đồng nhằm khai thác tiềm năng văn hóa dân tộc để tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo.

Các thành viên được đào tạo kỹ năng đón tiếp và phục vụ khách tham quan, hướng dẫn trải nghiệm văn hóa, cũng như quảng bá giá trị di sản đến công chúng rộng rãi. Những điệu múa xoang uyển chuyển, tiếng cồng chiêng vang vọng trong ánh lửa bập bùng đã trở thành lời mời gọi du khách khám phá vẻ đẹp của buôn làng Tây Nguyên.

Tiếp nối mạch nguồn văn hóa dân tộc

Một trong những thành tựu nổi bật của câu lạc bộ là việc chú trọng đào tạo thế hệ trẻ, coi đây là lực lượng nòng cốt để kế thừa và phát huy di sản. Nhiều năm qua, các nghệ nhân trong câu lạc bộ đã truyền dạy kỹ năng chơi cồng chiêng cho học sinh các trường dân tộc thiểu số trên địa bàn. Từ đó, các đội cồng chiêng do học sinh thành lập đã dần hình thành, thể hiện tinh thần học hỏi và sáng tạo của thế hệ trẻ.

Tiếng chiêng ngân, điệu xoang đã làm say đắm bao du khách mỗi khi đến Đam Rông

Đối với các cháu thiếu nhi trong thôn, việc truyền dạy văn hóa cồng chiêng được được thiết kế linh hoạt, lồng ghép với các hoạt động vui chơi, văn nghệ, và thể thao, tạo sự hứng khởi cho các cháu khi tham gia.

Già làng Cil Nếu chia sẻ, đối với thế hệ trẻ, việc học cồng chiêng không chỉ là một hoạt động văn hóa mà còn là cơ hội để gắn kết cộng đồng. Trong ánh lửa bập bùng của buôn làng, tiếng chiêng hòa quyện cùng điệu múa xoang đã khơi dậy niềm tự hào dân tộc và tình yêu quê hương.

Các em không chỉ học cách đánh chiêng mà còn được truyền đạt ý nghĩa sâu sắc của từng âm thanh, từng động tác – những giá trị mà cha ông đã gìn giữ qua bao thế hệ. Đây là cách hiệu quả để bảo tồn di sản một cách tự nhiên, tránh sự mai một trước xu thế hiện đại hóa.

Nhìn xa hơn, huyện Đam Rông đặt mục tiêu tiếp tục xây dựng và nhân rộng các câu lạc bộ văn hóa dân gian như mô hình tại thôn Liêng Trang 1. Chính quyền địa phương cam kết có chính sách khuyến khích, ưu tiên trao truyền di sản cho lớp trẻ, đồng thời tạo cơ chế đãi ngộ cho các nghệ nhân và chủ thể văn hóa.

Những không gian văn hóa, các ngày hội, liên hoan, và giao lưu giữa các cộng đồng dân tộc sẽ được tổ chức thường xuyên, nhằm tạo môi trường thuận lợi để văn hóa cồng chiêng tiếp tục phát triển. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương mà còn là món quà quý giá dành cho du khách khi đến với vùng đất Tây Nguyên hùng vĩ.

HOÀNG HƯƠNG