Ô nhiễm không khí tăng cao, Bộ Y tế ban hành hướng dẫn mới

Ô nhiễm không khí và bụi mịn gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Ảnh: Đinh Hà.

Để chủ động bảo vệ sức khỏe người dân trước những tác hại của ô nhiễm không khí, Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) đã ban hành khuyến cáo về phòng, chống ảnh hưởng của không khí ô nhiễm tới sức khỏe.

Chất lượng không khí bao nhiêu được xem là ô nhiễm?

Theo Cục Phòng bệnh, chất lượng không khí và mức độ ảnh hưởng tới sức khỏe được đánh giá bằng chỉ số chất lượng không khí Việt Nam (AQI). Chỉ số này được tính theo thang 6 khoảng giá trị, gắn kèm biểu tượng và màu sắc cảnh báo, cụ thể:

AQI từ 0-50: Chất lượng không khí tốt (màu xanh), hầu như không ảnh hưởng đến sức khỏe.
AQI từ 51-100: Chất lượng trung bình (màu vàng), ở mức chấp nhận được. Tuy nhiên, những người nhạy cảm như người cao tuổi, trẻ em, người mắc bệnh hô hấp, tim mạch… có thể bị ảnh hưởng phần nào.
AQI từ 101-150: Chất lượng kém (màu da cam), nhóm nhạy cảm dễ gặp các vấn đề sức khỏe, người khỏe mạnh ít bị tác động.
AQI từ 151-200: Chất lượng xấu (màu đỏ), người bình thường bắt đầu chịu ảnh hưởng; nhóm nhạy cảm có nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.
AQI từ 201-300: Chất lượng rất xấu (màu tím), cảnh báo mọi người đều bị ảnh hưởng sức khỏe ở mức nghiêm trọng hơn.
AQI từ 301-500: Nguy hại (màu nâu), đây là mức cảnh báo khẩn cấp về sức khỏe, toàn bộ dân số có thể bị tác động nặng nề.

Làm thế nào để đối phó với ô nhiễm không khí?

Về biện pháp dự phòng chung, Cục Phòng bệnh khuyến cáo người dân thường xuyên theo dõi chất lượng không khí trên các trang thông tin của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh, thành để có biện pháp bảo vệ sức khỏe phù hợp. Khi ra ngoài, nên đeo khẩu trang bảo đảm chất lượng và đeo đúng cách.

Trong sinh hoạt hàng ngày, cần vệ sinh nhà cửa thường xuyên, giữ môi trường sống thông thoáng. Khi dọn dẹp, làm vệ sinh trong điều kiện nhiều bụi hoặc khi không khí từ mức kém đến nguy hại, nên sử dụng khẩu trang và kính bảo vệ mắt.

Bộ Y tế cũng khuyến nghị người dân hạn chế hoặc thay thế bếp than tổ ong, củi, đốt rơm rạ bằng bếp điện, bếp từ hoặc bếp ga; trồng thêm cây xanh để giúp ngăn bụi, cải thiện không khí.

Với từng ngưỡng AQI, người dân cần làm gì?

Với từng ngưỡng AQI, Bộ Y tế đưa ra các khuyến cáo cụ thể:

Khi chỉ số chất lượng không khí ở mức trung bình (51-100): Người bình thường có thể tham gia các hoạt động ngoài trời mà không bị hạn chế. Tuy nhiên, người nhạy cảm nên giảm thời gian hoạt động ngoài trời và hạn chế các hoạt động cần gắng sức; theo dõi sức khỏe, nếu có triệu chứng như khó thở, ho, sốt thì cần đến cơ sở y tế.

Khi AQI ở mức kém (101-150): Người bình thường được khuyên giảm thời gian tham gia hoạt động ngoài trời, nhất là khi có biểu hiện đau mắt, ho, đau họng; hạn chế hoặc tránh những nơi ô nhiễm cao như đường phố đông xe, nút giao thông, công trình xây dựng, khu công nghiệp, làng nghề.

Học sinh vẫn có thể sinh hoạt ngoài trời nhưng nên giảm các hoạt động thể dục hay vận động gắng sức kéo dài. Người nhạy cảm cần hạn chế hoạt động ngoài trời, ưu tiên nghỉ ngơi, vận động nhẹ. Khi có các biểu hiện như ho, tức ngực, thở khò khè, nên giảm hoặc ngừng vận động.

Trong giai đoạn này, mọi người nên vệ sinh mũi, súc họng sáng tối bằng nước muối sinh lý, đặc biệt sau khi ra đường; tra rửa mắt bằng nước muối sinh lý buổi tối trước khi ngủ. Nếu có triệu chứng cấp tính như khó thở, ho, sốt, cần đến cơ sở y tế.

Khi AQI ở mức xấu (151-200): Người bình thường nên hạn chế hoạt động ngoài trời và các hoạt động gắng sức. Nếu buộc phải làm việc ngoài trời, nên chọn thời điểm ít ô nhiễm hơn trong ngày, tăng thời gian nghỉ ngơi, giảm cường độ hoạt động; tránh các khu vực ô nhiễm cao.

Khi tham gia giao thông, nên ưu tiên phương tiện công cộng, hạn chế đi xe máy, xe đạp để giảm tiếp xúc trực tiếp với không khí ô nhiễm. Người dân được khuyên hạn chế mở cửa sổ, cửa ra vào trong thời điểm ô nhiễm nặng, nhất là nhà gần đường, gần nguồn ô nhiễm.

Người dân được khuyến cáo mang khẩu trang khi ra đường để đối phó với ô nhiễm không khí. Ảnh: Đinh Hà.

Việc vệ sinh mũi, súc họng và tra rửa mắt bằng nước muối sinh lý vẫn cần duy trì đều đặn. Người nhạy cảm cần tránh các hoạt động ngoài trời hoặc vận động gắng sức, nên tập thể dục trong nhà, giữ cửa đóng trong những thời điểm ô nhiễm cao. Nếu xuất hiện triệu chứng bất thường, cần đi khám.

Khi AQI ở mức rất xấu (201-300): Người bình thường được khuyến cáo tránh các hoạt động ngoài trời kéo dài hoặc vận động gắng sức, nên ưu tiên sinh hoạt trong nhà, tránh xa những khu vực ô nhiễm cao. Nếu bắt buộc phải ở trong môi trường có nguy cơ ô nhiễm, cần dùng khẩu trang có khả năng lọc bụi mịn (bụi có đường kính khí động học ≤ 2,5 µm).

Người tham gia giao thông nên tăng sử dụng phương tiện công cộng, hạn chế xe máy, xe đạp; hạn chế mở cửa sổ, cửa ra vào khi không khí ô nhiễm nặng. Người nhạy cảm cần tránh hoàn toàn hoạt động ngoài trời, chuyển sang hoạt động trong nhà hoặc chọn ngày khác khi chất lượng không khí cải thiện.

Nếu buộc phải ra ngoài, phải rút ngắn tối đa thời gian tiếp xúc và mang khẩu trang phù hợp. Việc vệ sinh mũi, họng, mắt bằng nước muối sinh lý vẫn cần duy trì, và nếu có triệu chứng như ho, khó thở, sốt thì phải đến cơ sở y tế.

Khi AQI ở mức nguy hại (301-500): Đối với người bình thường, khuyến cáo tránh hoạt động ngoài trời, chuyển toàn bộ sinh hoạt, làm việc, học tập sang trong nhà hoặc sắp xếp sang thời điểm chất lượng không khí tốt hơn. Nên đóng cửa sổ, cửa ra vào để hạn chế tiếp xúc với chất ô nhiễm.

Người nhạy cảm cần tránh tuyệt đối hoạt động ngoài trời, chỉ sinh hoạt trong nhà, giữ không gian kín, tiếp tục theo dõi sức khỏe, và đi khám ngay nếu xuất hiện triệu chứng cấp tính như ho, khó thở, sốt.

Những nhóm cần lưu ý

Người hút thuốc lá, thuốc lào được khuyến cáo nên bỏ hẳn hoặc giảm tối đa, không hút trong nhà; người không hút thuốc nên tránh hít phải khói thuốc. Mỗi người cần chủ động theo dõi sức khỏe, đi khám định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề liên quan.

Đối với những người nhạy cảm với chất ô nhiễm trong không khí như trẻ em, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh hô hấp, tim mạch, người cao tuổi, hướng dẫn nêu rõ cần hạn chế tiếp xúc với các nguồn phát thải như phương tiện giao thông, công trình xây dựng, khu vực đun nấu sử dụng than, củi, rơm rạ và các khu vực có nguy cơ ô nhiễm khác.

Khi không khí ô nhiễm, nếu xuất hiện các triệu chứng hoặc bệnh cấp tính như sốt, viêm mũi họng, viêm phổi - phế quản, tăng huyết áp, biểu hiện tim mạch…, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị. Bên cạnh đó, cần tăng cường dinh dưỡng để nâng cao thể trạng, sức đề kháng, giữ ấm cơ thể mùa đông, tránh nhiễm lạnh đột ngột.

Người mắc các bệnh hô hấp, tim mạch phải tuân thủ và duy trì điều trị theo đơn bác sĩ chuyên khoa. Nếu có dấu hiệu khó chịu, bệnh nặng lên, nên đi khám sớm. Người già, người có bệnh nền cần đặc biệt lưu ý việc khám sức khỏe định kỳ.

Kỳ Anh