'Ông trùm chèo' - Nghệ sĩ nhân dân Trần Bảng qua đời

Vài ngày trước, ông bị ngã, phải vào viện phẫu thuật. Đạo diễn Trần Lực đã báo tin mừng về ca phẫu thuật thành công. Nhưng sau đó bố ông lại bị viêm phổi nặng và đã qua đời vì căn bệnh này

NSND Trần Bảng sinh năm 1926, quê ở xã Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Ông là con trai nhà văn Trần Tiêu và cháu gọi nhà văn Khái Hưng là bác ruột. Ngay từ nhỏ ông đã say mê văn chương, kịch nghệ nước ngoài. 20 tuổi, ông đã đọc được sách Hán Nôm, thông thạo tiếng Pháp và biết tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng Nga.

Cha con NSND Trần Bảng-Trần Lực

Sau Cách mạng tháng 8, ông tham gia kháng chiến chống Pháp. Năm 1951, ông tham gia vào Đoàn Văn công Trung ương, cùng tổ kịch với Thế Lữ, Song Kim, Nguyễn Hoài... Ở đây, ông bắt đầu đến với nghệ thuật chèo.

Năm 1957, ông và Bùi Đức Hạnh, Hoàng Kiều, Hà Văn Cầu, Hồ Ngọc Cẩn cùng các nghệ nhân Trùm Thịnh, Cả Tam, Lý Mầm, Năm Ngũ thành lập Ban nghiên cứu chèo. Ở đây ông đã khai thác, bảo tồn các vở chèo cổ, lưu giữ các lớp trò của các nghệ nhân.

Từ những nghiên cứu đó, ông đã cải biên, xây dựng lại nhiều vở chèo cổ như "Quan Âm Thị Kính", "Súy Vân" (từ vở Kim Nham), "Nàng Thiệt Thê" (từ vở Chu Mãi Thần)... Riêng với vở "Quan Âm Thị Kính" đã được ông dàn dựng lại 3 lần (1956, 1968, 1985). Với những vở diễn này, ông đã đóng góp đáng kể trong việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật chèo cổ, đưa chèo cổ sống lại trên sân khấu chèo hiện đại.

Ngoài ra, ông còn dàn dựng nhiều vở chèo hiện đại như "Lọ nước thần", "Tình rừng", "Cờ giải phóng", "Đường đi đôi ngả", "Máu chúng ta đã chảy"... Ông đã đạt Huy chương Vàng tại Hội diễn Sân khấu toàn quốc năm 1962 cho vở chèo "Súy Vân".

Ngoài công việc đạo diễn, ông còn viết nhiều kịch bản chèo như: "Con trâu hai nhà", "Đường đi đôi ngả", "Cô gái và anh đô vật", "Tình rừng", "Chuyện tình 80 năm", "Máu chúng ta đã chảy"... Ông đã viết một số cuốn sách nghiên cứu về chèo như "Khái luận về chèo", "Kỹ thuật biểu diễn chèo", "Chèo - Một hiện tượng sân khấu dân tộc"...

NSND Trần Bảng

NSND Trần Bảng từng giữ chức Giám đốc Nhà hát Chèo Trung ương, Vụ trưởng Vụ Nghệ thuật Sân khấu Bộ Văn hóa-Thông tin, Phó Tổng thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam khóa I (1957).

Ông được nhận học hàm Giáo sư và danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân (1993). Năm 2001, ông nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật đợt II và Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học – nghệ thuật đợt 5 (2017).

Ông kết hôn với NSUT Trần Thị Xuân, cũng là một diễn viên chèo. Hai người con của ông là diễn viên, đạo diễn Trần Lực và họa sĩ, kiến trúc sư Trần Thị Mây.