Ông Trump đã ký những sắc lệnh nào vào 'Day 1'

Ông Trump ký chồng lệnh hành pháp và không quên châm chọc ông Biden Ông Trump ký nhiều lệnh hành pháp đảo ngược quyết sách của chính quyền tiền nhiệm. “Ai có thể tưởng tượng ông Biden làm điều này không? Tôi không nghĩ vậy”, ông nói.

Vào ngày đầu tiên trở lại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã ký một loạt các sắc lệnh hành pháp, bao gồm hủy bỏ các sắc lệnh hành pháp thời ông Joe Biden và rút Mỹ khỏi Hiệp định khí hậu Paris.

Ông Trump từng nói với người dẫn chương trình Fox News Sean Hannity trong chiến dịch tranh cử của mình rằng ông sẽ hành động dứt khoát ngay "ngày đầu tiên" và sử dụng quyền lực tổng thống của mình để đóng cửa biên giới phía nam với Mexico và mở rộng hoạt động khoan dầu.

"Sau đó, tôi không còn hành động như vậy nữa", ông nói.

Khi ông Trump bắt đầu ký các sắc lệnh hành pháp hôm 20/1, tốc độ ban hành đang gây sốc và kinh ngạc.

Tân tổng thống đã cam kết trong bài phát biểu nhậm chức của mình rằng các sắc lệnh này sẽ tạo nên "sự phục hồi hoàn toàn của nước Mỹ".

Dưới đây là những gì chúng ta biết cho đến nay về các sắc lệnh hành pháp và hành động quan trọng nhất mà Trump đã ký trong "Day 1" (Ngày đầu tiên):

Chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh

Sắc lệnh: Cùng với một loạt các sắc lệnh tập trung vào vấn đề nhập cư, ông Trump đang nhắm mục tiêu vào quyền công dân tự động đối với trẻ em sinh ra tại Mỹ của những người nhập cư bất hợp pháp, bắt đầu từ 30 ngày kể từ 20/1.

Ông Trump đã nói gì: Sắc lệnh nêu rõ sẽ hạn chế quyền công dân theo nơi sinh nếu "mẹ của một người hiện diện bất hợp pháp tại Mỹ và cha của người đó không phải là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân hợp pháp tại thời điểm người đó chào đời" hoặc "khi sự hiện diện của mẹ người đó tại Mỹ vào thời điểm người đó chào đời là hợp pháp nhưng tạm thời".

Ý nghĩa của sắc lệnh: Quyền công dân theo nơi sinh, đảm bảo quyền công dân cho bất kỳ ai sinh ra trên đất Mỹ, được bảo vệ bởi Tu chính án thứ 14 và bất kỳ nỗ lực nào nhằm thu hồi quyền này có thể sẽ dẫn đến những thách thức pháp lý ngay lập tức. Sắc lệnh này cố gắng từ chối các giấy tờ công nhận quyền công dân Mỹ đối với những cá nhân đáp ứng các tiêu chí đó và sinh ra tại Mỹ sau 30 ngày kể từ ngày sắc lệnh được ký.

Rời khỏi Tổ chức Y tế Thế giới

Sắc lệnh: Ông Trump đã ký một sắc lệnh yêu cầu Mỹ rời khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Ông Trump đã nói gì: "WHO đã lừa dối chúng ta, mọi người đều lừa dối nước Mỹ. Điều đó sẽ không xảy ra nữa", ông Trump nói khi đặt bút ký hôm 20/1. Ông cáo buộc WHO đã xử lý sai lầm với đại dịch Covid-19 và các cuộc khủng hoảng y tế quốc tế khác.

Ý nghĩa: Mỹ sẽ rời khỏi WHO sau 12 tháng nữa và ngừng mọi đóng góp tài chính cho hoạt động của tổ chức này. Nền kinh tế lớn nhất thế giới vốn là bên tài trợ lớn nhất cho cơ quan y tế của Liên Hợp Quốc này.

Đổi tên Vịnh Mexico

Sắc lệnh: Ông Trump đã yêu cầu đổi tên hai địa danh: Vịnh Mexico và Núi Denali của Alaska.

Ông Trump đã nói gì: "Tổng thống Trump đang mang lại sự sáng suốt cho chính phủ và đổi mới các trụ cột của Nền văn minh Mỹ", một phần trong sắc lệnh hành pháp nêu rõ.

Ý nghĩa: Ông Trump yêu cầu đổi tên Vịnh Mexico thành "Vịnh Mỹ", ông đã tuyên bố điều đó vào đầu tháng này tại một cuộc họp báo. Ông cũng đổi tên Núi Denali của Alaska thành Núi McKinley, tức trở lại với tên ban đầu từng được cựu Tổng thống Barack Obama thay đổi vào năm 2015 để phản ánh truyền thống của Người bản địa Alaska cũng như ý muốn của nhiều cư dân Alaska. Điều này sẽ không ảnh hưởng đến tên được sử dụng trên toàn thế giới của những nơi này.

Hủy bỏ mục tiêu xe điện

Lệnh: Ông Trump đã hủy bỏ lệnh hành pháp không ràng buộc do ông Joe Biden ký nhằm mục đích biến một nửa số xe mới được bán vào năm 2030 thành xe điện.

Ông Trump đã nói gì: "Mỹ sẽ không phá hoại các ngành công nghiệp của mình trong khi Trung Quốc gây ô nhiễm mà không bị trừng phạt", ông Trump nói vào chiều 20/1.

Ý nghĩa: Vốn nằm trong nỗ lực bãi bỏ các biện pháp bảo vệ môi trường của ông Biden, ông Trump cũng đã cam kết sẽ bãi bỏ các tiêu chuẩn ô nhiễm ôtô do chính quyền Biden hoàn thiện vào mùa xuân năm ngoái.

Phân loại lại nhân viên liên bang, tạo điều kiện dễ sa thải hơn

Sắc lệnh: Sắc lệnh hành pháp của ông Trump đã phân loại lại hàng nghìn nhân viên liên bang thành những người được tuyển dụng chính trị, khiến họ dễ bị sa thải hơn nhiều.

Ông Trump đã nói gì: Các trợ lý của tổng thống từ lâu đã ca ngợi việc sa thải hàng loạt nhân viên chính phủ như một phần của cuộc tấn công vào cái gọi là nhà nước "hành chính".

Ý nghĩa: Ông Trump thực sự khôi phục "Biểu F", một sắc lệnh hành pháp ông đã ký vào năm cuối cùng của nhiệm kỳ đầu tiên, nhằm mục đích phân loại lại hàng chục nghìn nhân viên liên bang. (Ông Biden đã hủy bỏ sắc lệnh sau đó). Các trợ lý chủ chốt của ông Trump đã kêu gọi sa thải hàng loạt nhân viên chính phủ. Dự án 2025 đã biến các cuộc tấn công vào nhà nước "hành chính" thành một phần cốt lõi trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump. Sách lược của phe cánh hữu kêu gọi sa thải các công chức bị coi là không đáng tin cậy về mặt chính trị và thay thế bằng những người bảo thủ.

Tuyên bố tình trạng khẩn cấp về năng lượng quốc gia

Sắc lệnh: Ông Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp về năng lượng quốc gia như một phần của loạt hành động và nỗ lực ủng hộ nhiên liệu hóa thạch nhằm "giải phóng" sản lượng năng lượng đang bùng nổ của Mỹ, bao gồm cả việc bãi bỏ các hạn chế trong hoạt động khoan ở Alaska và hủy bỏ lệnh tạm dừng xuất khẩu khí đốt.

Ông Trump đã nói gì: Sắc lệnh có nghĩa là "bạn có thể làm bất cứ điều gì cần thiết để thoát khỏi vấn đề đó và chúng ta thực sự đối mặt tình trạng khẩn cấp như vậy", ông Trump phát biểu tại Nhà Trắng vào cuối ngày 20/1.

Ý nghĩa của sắc lệnh: Sắc lệnh sẽ cho phép chính quyền của ông Trump đẩy nhanh quá trình cấp phép cho cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch mới. Sắc lệnh này, vốn là một phần của nỗ lực rộng lớn hơn nhằm bãi bỏ chính sách khí hậu, có thể sẽ phải đối mặt với những thách thức pháp lý.

Tạo chính sách chỉ công nhận hai giới tính

Sắc lệnh: Ông Trump đã ký một sắc lệnh xóa bỏ “hướng dẫn về ý thức hệ giới tính” khỏi thông tin liên lạc, chính sách và biểu mẫu của chính quyền liên bang. Sắc lệnh này chính thức hóa chính sách rằng “chỉ có hai giới tính, nam và nữ”.

Ông Trump đã nói gì: “Các cơ quan sẽ ngừng xem như rằng nam giới có thể là phụ nữ và phụ nữ có thể là nam giới khi thực thi luật bảo vệ chống lại sự phân biệt giới tính”, sắc lệnh nêu rõ.

Ý nghĩa của sắc lệnh: Sắc lệnh đảo ngược hành động hành pháp của thời Biden về việc chấp nhận bản dạng giới.

Tạm dừng lệnh cấm TikTok

Lệnh: Ông Trump đã ký một lệnh hành pháp tạm thời hoãn việc thực thi lệnh cấm TikTok của liên bang trong ít nhất 75 ngày.

Ông Trump đã nói gì: "Tôi cho là tôi có chút cảm tình dành cho TikTok mà ban đầu tôi không có", ông Trump nói tại Nhà Trắng, khi ông ký các lệnh hành pháp.

Ý nghĩa: Ông Trump đã ra lệnh cho Bộ trưởng Tư pháp của mình không thực thi luật yêu cầu bán TikTok. Nhà lãnh đạo cho biết lệnh tạm dừng cho phép có thời gian để vạch ra "hướng đi phù hợp" để bảo vệ an ninh quốc gia và không đột ngột đóng cửa ứng dụng phổ biến này. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông Trump ủng hộ lệnh cấm TikTok, nhưng sau đó đã thay đổi lập trường do các yếu tố bao gồm cả mức độ nổi tiếng của chính ông trên ứng dụng này.

Hủy bỏ 78 sắc lệnh hành pháp thời Biden

Lệnh: Ông Trump đã ra lệnh hủy bỏ 78 sắc lệnh hành pháp thời ông Joe Biden, bao gồm ít nhất 10 sắc lệnh ủng hộ công bằng chủng tộc và chống phân biệt đối xử với người đồng tính và chuyển giới.

Ông Trump đã nói gì: "Tôi sẽ hủy bỏ gần 80 sắc lệnh hành pháp mang tính phá hoại và cực đoan của chính quyền trước", ông Trump nói với đám đông ở Washington sau bài phát biểu nhậm chức. Ông cũng cho biết sẽ chấm dứt chính sách "cố gắng đưa chủng tộc và giới tính vào mọi khía cạnh của đời sống công cộng và riêng tư" và thúc đẩy một xã hội "không phân biệt màu da và dựa trên thành tích".

Ý nghĩa: Các lệnh này báo hiệu sự đảo ngược chính sách thời Biden vốn ưu tiên thực hiện các biện pháp đa dạng trên toàn chính phủ liên bang. Ông Trump đã bãi bỏ các lệnh do ông Biden ký nhằm thúc đẩy công bằng chủng tộc cho các cộng đồng chưa được phục vụ đầy đủ và lệnh chống phân biệt đối xử dựa trên bản dạng giới tính hoặc khuynh hướng tình dục đã nói ở trên.

Tuyên bố tình trạng khẩn cấp biên giới quốc gia

Sắc lệnh: Ông Trump đã ký một sắc lệnh tại Nhà Trắng tuyên bố tình trạng khẩn cấp tại biên giới phía Nam nước Mỹ, cùng với một số chính sách liên quan đến nhập cư khác.

Ông Trump đã nói gì: "Mọi hành vi nhập cảnh bất hợp pháp sẽ ngay lập tức bị chặn lại và chúng tôi sẽ bắt đầu quá trình đưa hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp trở về nơi họ đến", ông Trump nói trong bài phát biểu nhậm chức hôm 20/1 tại Điện Capitol.

Ý nghĩa của sắc lệnh: Sắc lệnh hành pháp mở đường cho việc đưa quân đội Mỹ đến biên giới phía Nam và thực hiện lời cam kết trong chiến dịch tranh cử về việc thực hiện các chính sách nhập cư cứng rắn. Hiện có rất ít thông tin chi tiết về cách chính quyền lên kế hoạch thực hiện loạt hành động ngăn chặn nhập cư, nhưng khả năng sẽ phải đối mặt với những thách thức về mặt pháp lý và hậu cần. Các cộng đồng người nhập cư trên khắp nước Mỹ đang chuẩn bị đối phó với đe dọa của ông Trump về "chương trình trục xuất lớn nhất trong lịch sử Mỹ", bắt đầu sớm nhất là vào sáng 21/1.

Ra lệnh ân xá cho nhiều người bị buộc tội liên quan vụ 6/1/2021

Lệnh: Ông Trump đã ra lệnh ân xá cho những người phạm tội và giảm án liên quan đến vụ tấn công ngày 6/1/2021 vào Điện Capitol. Ông sẽ chỉ đạo Bộ Tư pháp bác bỏ các vụ án đang được tiến hành.

Ông Trump đã nói gì: "Tôi sẽ ký lệnh ân xá cho những con tin J6, để họ được tự do", ông Trump nói trong bài phát biểu vận động tranh cử của mình. "Chúng tôi sẽ ký lệnh ân xá cho rất nhiều người, rất nhiều người". Ông Trump cho biết ông đã ân xá cho khoảng 1.500 người bị buộc tội trong vụ tấn công ngày 6/1/2021 vào Điện Capitol và đã giảm án cho 6 người.

Ý nghĩa của lệnh ân xá: Ông Trump đã cam kết ân xá cho những người bị kết án liên quan đến vụ tấn công Điện Capitol ngày 6/1/2021 - đưa điều đó thành một phần cốt lõi trong chiến dịch tái tranh cử của mình. Tổng thộng hơn 1.500 người bị buộc tội liên bang với các tội danh liên quan. Với việc Trump trở lại Nhà Trắng, các cuộc điều tra của Bộ Tư pháp về các hành vi phạm tội ngày 6//20211 dự kiến sẽ chấm dứt.

Rút khỏi Hiệp định khí hậu Paris

Sắc lệnh: Ông Trump đã ban hành lệnh hành pháp rút Mỹ khỏi thỏa thuận Paris năm 2015, cùng với một lá thư thông báo cho Liên Hợp Quốc về quyết định này.

Ông Trump đã nói gì: "Tôi sẽ ngay lập tức rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris bất công và thiên vị này", ông Trump nói trước đám đông tại Capital One Arena ở Washington hôm 20/1. Trong bài phát biểu nhậm chức, ông Trump cho biết ông sẽ sử dụng lệnh hành pháp để "chấm dứt Thỏa thuận xanh mới".

Ý nghĩa: Năm 2017, ông Trump đã Mỹ rút khỏi thỏa thuận Paris. Khi nhậm chức vào năm 2021, ông Biden đã đưa Mỹ trở lại thỏa thuận này. Sắc lệnh hôm 20/1 của ông Trump thực hiện lời cam kết trong cuộc bầu cử là rút khỏi Hiệp định toàn cầu năm 2015 nhằm tránh những tác động tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng khí hậu.

Việc rút khỏi thỏa thuận Paris là một phần trong những nỗ lực rộng lớn hơn của ông Trump nhằm đảo ngược các chính sách và biện pháp bảo vệ khí hậu. Ông Trump đã mô tả những nỗ lực của chính quyền Biden nhằm phát triển lĩnh vực năng lượng sạch của Mỹ là "trò lừa đảo xanh mới".

Vân Đinh