Overmatch Brief và kịch bản vô hiệu hóa tàu sân bay lớp Ford

New York Times tuần trước công bố tóm tắt một tài liệu mật bị rò rỉ mang tên “Overmatch Brief”, do Văn phòng Đánh giá tổng thể (Office of Net Assessment) thuộc Lầu Năm Góc xây dựng từ nhiều cuộc diễn tập chiến tranh tối mật. Theo nội dung được tóm tắt, trong phần lớn kịch bản mô phỏng xung đột trên biển giữa Mỹ và Trung Quốc, lực lượng Mỹ thường rơi vào thế bất lợi; tàu sân bay lớp Ford, bao gồm USS Gerald R. Ford, nhiều lần bị đánh chìm hoặc bị vô hiệu hóa ngay từ giai đoạn đầu.

Tài liệu nhấn mạnh cách tiếp cận “đa tầng - đa miền”, trong đó hỏa lực tên lửa được xem như đòn kết liễu sau khi hệ thống trinh sát, thông tin và chỉ huy - kiểm soát của đối phương bị làm suy giảm. Các chi tiết dưới đây phản ánh logic tác chiến theo mô tả trong bản tóm tắt, không phải kết luận về năng lực thực chiến trong một trận đánh cụ thể.

Chuỗi tác chiến “chọc mù và tê liệt” theo mô tả của tài liệu

Overmatch Brief mô tả giai đoạn mở màn nhắm vào “hệ thần kinh” của quân đội Mỹ, ưu tiên gây gián đoạn năng lực triển khai lực lượng hơn là giao chiến trực diện ngoài khơi. Mục tiêu được nêu gồm: hệ thống điện cấp cho căn cứ, mạng lưới thông tin liên lạc, cảng biển, kho nhiên liệu và chuỗi hậu cần.

Máy bay ném bom tàng hình B-2 của Không quân Mỹ bay đội hình cùng các máy bay thuộc Không quân, Hải quân và Thủy quân Lục chiến trong cuộc tập trận chung với các tàu sân bay Kitty Hawk, Ronald Reagan và Abraham Lincoln - Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ

Song song với không gian mạng, tài liệu đặt trọng tâm vào mặt trận vũ trụ. Nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ được mô tả là phụ thuộc sâu vào vệ tinh để định vị, liên lạc, trinh sát và cảnh báo sớm. Khi tín hiệu GPS bị gián đoạn và liên lạc vệ tinh suy giảm, tàu sân bay có thể bị cô lập, giảm khả năng phối hợp với lực lượng xung quanh và giảm thời gian phản ứng trước các đợt tấn công kế tiếp.

“Mưa hỏa lực” bão hòa và bài toán quá tải phòng thủ

Khi lớp phòng thủ “mềm” dựa trên thông tin và chỉ huy bị suy yếu, Trung Quốc được mô tả sẽ chuyển sang tấn công bão hòa. Tài liệu nêu lập luận cốt lõi: ngay cả hệ thống phòng thủ mạnh như Aegis cũng không có năng lực đánh chặn vô hạn; thay vì tìm “một đòn xuyên thủng hoàn hảo”, phương án là tạo quá tải bằng số lượng mục tiêu lớn, từ nhiều hướng, trong cùng một khoảng thời gian.

Theo đánh giá được dẫn từ Army Recognition, một số kịch bản mô phỏng gồm các đòn tấn công phối hợp: tên lửa đạn đạo chống hạm DF-21D và DF-26 phóng từ đất liền; tên lửa hành trình khai hỏa từ tàu ngầm; máy bay ném bom H-6K thực hiện các đợt tấn công từ trên không. Tài liệu cũng mô tả việc sử dụng mục tiêu giả, mồi bẫy và biện pháp tác chiến điện tử nhằm làm quá tải radar và hệ thống chỉ huy - kiểm soát, từ đó tạo điều kiện để một phần hỏa lực vượt qua lưới phòng thủ.

DF-21D là một loại tên lửa đạn đạo chống hạm (ASBM) tầm trung của Trung Quốc, được mệnh danh là "sát thủ tàu sân bay" (Carrier Killer) vì có khả năng tấn công và có thể đánh chìm các tàu chiến lớn - Ảnh: Asia Times

Vai trò của vũ khí siêu vượt âm trong mô tả

Tài liệu nêu yếu tố đáng lo ngại là vũ khí siêu vượt âm với tốc độ trên Mach 5 (6.174km/h) và khả năng cơ động trong khí quyển, làm giảm thời gian phản ứng và khiến việc đánh chặn khó hơn so với tên lửa đạn đạo truyền thống. Điểm được nhấn mạnh là quỹ đạo khó dự đoán và khả năng đổi hướng ở giai đoạn cuối, làm suy giảm hiệu quả của các thuật toán phòng thủ hiện nay.

Báo cáo ước tính Trung Quốc có thể sở hữu khoảng 600 vũ khí siêu vượt âm và tên lửa tầm xa tiên tiến, qua đó có thể tiến hành các đợt tấn công liên tiếp. Lập luận đi kèm là chỉ cần một số ít tên lửa vượt qua phòng thủ cũng đủ gây thiệt hại lớn, ảnh hưởng đến cục diện tác chiến của nhóm tàu sân bay.

“Vô hiệu hóa nhiệm vụ” thay vì phải đánh chìm

Overmatch Brief dành dung lượng đáng kể cho rủi ro tác chiến của tàu sân bay USS Gerald R. Ford. Theo mô tả trong tài liệu, lớp Ford có lượng giãn nước khoảng 100.000 tấn, sử dụng hai lò phản ứng hạt nhân A1B, boong bay dài hơn 330 mét và có khả năng vận hành trên 75 máy bay. Chi phí đóng một tàu được nêu khoảng 12,8 tỉ USD, chưa tính phi đội máy bay và đội tàu hộ tống.

USS Gerald R. Ford là tàu sân bay lớn nhất và mới nhất của Hải quân Mỹ, chạy bằng năng lượng hạt nhân. Tàu có hơn 4.000 quân nhân và nhiều phi đội máy bay, bao gồm F/A-18 Super Hornets và F-35 tàng hình - Ảnh: Reuters

Tài liệu lập luận rằng giá trị chiến đấu của tàu sân bay phụ thuộc chủ yếu vào khả năng cất - hạ cánh và triển khai không quân hạm. Vì vậy, không nhất thiết phải đánh chìm để loại tàu khỏi vòng chiến: chỉ cần một số ít tên lửa xuyên thủng phòng thủ và đánh trúng các bộ phận then chốt như boong bay, hệ thống máy phóng điện từ EMALS, radar hoặc tháp chỉ huy, tàu sân bay có thể bị vô hiệu hóa về mặt tác chiến dù vẫn nổi.

Trong chiến tranh cường độ cao, một tàu sân bay bị hư hại còn có thể trở thành gánh nặng chiến thuật: phải rút khỏi khu vực giao tranh và cần thêm tàu hộ tống để bảo vệ. Tài liệu mô tả đây là hiệu ứng “đòn đánh kép”: vừa loại bỏ sức mạnh không quân hạm, vừa buộc đối phương phân tán nguồn lực bảo vệ.

Yếu tố sản xuất, chi phí và thiết kế lực lượng

Tài liệu rò rỉ cũng nêu vấn đề cấu trúc: mất cân đối giữa chi phí vũ khí và khả năng sản xuất khi chiến tranh cường độ cao kéo dài. Hải quân Mỹ được mô tả đang phụ thuộc mạnh vào các nền tảng “tinh hoa” rất hiện đại nhưng số lượng hạn chế; một tàu sân bay mất hơn một thập kỷ để hoàn thiện và tổn thất là khó chấp nhận.

Hoạt động của nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương - Châu Á - Thái Bình Dương - Ảnh: Hải quân Mỹ

Ngược lại, Trung Quốc được cho là theo đuổi cách tiếp cận dựa nhiều vào tên lửa chống hạm và vũ khí tầm xa có chi phí thấp hơn so với tàu sân bay, nhưng có thể sản xuất hàng loạt. Trong kịch bản chiến tranh tiêu hao, việc dùng hàng trăm hoặc hàng nghìn tên lửa để vô hiệu hóa một tàu sân bay được mô tả là bài toán chi phí - hiệu quả có lợi cho bên tấn công.

Tóm tắt logic tác chiến theo Overmatch Brief

Ở phần khuyến nghị, Overmatch Brief nêu hướng giảm rủi ro trong xung đột trên biển: điều chỉnh thiết kế lực lượng theo hướng phân tán hơn, đẩy nhanh sản xuất đạn dược, củng cố căn cứ, bảo đảm liên lạc bền vững và mở rộng vai trò của hệ thống không người lái cùng phương tiện cỡ nhỏ để hấp thụ tổn thất trong chiến tranh cường độ cao.

CTVX