Phải vẹn đôi đường

Đó cũng là chủ trương cấp thiết trong bối cảnh ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn ở Việt Nam.

Tuy nhiên, để chính sách này thực sự đi vào cuộc sống và nhận được sự đồng thuận của xã hội, cần có lộ trình triển khai hợp lý cùng những giải pháp hỗ trợ thiết thực, đặc biệt là đối với bộ phận người dân có thu nhập thấp.

Không thể phủ nhận, lượng khí thải khổng lồ từ hàng chục triệu phương tiện đang lưu thông mỗi ngày là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí chính, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và chất lượng môi trường sống. Do đó, việc áp dụng các tiêu chuẩn khí thải và tiến hành kiểm định định kỳ là một bước đi tất yếu, phù hợp với xu thế chung của thế giới và thể hiện trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, xe máy không chỉ là phương tiện đi lại mà còn là "cần câu cơm" của rất nhiều gia đình, đặc biệt là những người lao động nghèo, người có thu nhập thấp ở đô thị. Việc áp dụng ngay lập tức các tiêu chuẩn khí thải một cách cứng nhắc có thể đẩy họ vào tình thế khó khăn, khi chiếc xe - phương tiện mưu sinh duy nhất - không đạt chuẩn và buộc phải thay thế. Áp lực tài chính từ việc phải đổi một chiếc xe mới là một gánh nặng không hề nhỏ, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến an sinh xã hội.

Chính vì vậy, việc xây dựng một lộ trình thực hiện phù hợp là yếu tố tiên quyết. Theo đề xuất, việc kiểm định khí thải sẽ được áp dụng trước tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM từ năm 2027, sau đó mở rộng ra các địa phương khác. Đây là một bước đi thận trọng, cho phép các cơ quan chức năng có thời gian để hoàn thiện hành lang pháp lý, xây dựng hệ thống các trạm kiểm định và quan trọng hơn là chuẩn bị các phương án hỗ trợ người dân. Lộ trình này cũng cần được phân chia chi tiết hơn theo tuổi đời của xe, tạo điều kiện cho người dân có thời gian để chuẩn bị và thích ứng.

Song song với lộ trình hợp lý, các giải pháp hỗ trợ cụ thể và khả thi cho người nghèo là không thể thiếu. Thay vì chỉ là những lời kêu gọi chung chung, cần có những chính sách rõ ràng. Nhà nước có thể nghiên cứu các mô hình đã được áp dụng thành công ở một số quốc gia như chương trình "đổi xe cũ lấy xe mới" với sự trợ giá từ chính phủ và các doanh nghiệp sản xuất xe. Các khoản vay ưu đãi với lãi suất thấp hoặc hỗ trợ tài chính trực tiếp cho các hộ nghèo, cận nghèo để chuyển đổi sang phương tiện sạch hơn, như xe máy điện, cũng là những giải pháp đáng cân nhắc. Bên cạnh đó, việc miễn phí kiểm định trong giai đoạn đầu hoặc hỗ trợ chi phí bảo dưỡng, sửa chữa để xe đạt tiêu chuẩn khí thải cũng sẽ góp phần giảm bớt gánh nặng cho người dân.

Ngọc Quý