Phân cấp, phân quyền triệt để trong lĩnh vực xây dựng, giao thông
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Xây dựng tiếp tục hoàn thiện dự thảo các nghị định, xác định rõ phạm vi phân cấp, phân quyền từ thẩm quyền.
Quang cảnh cuộc họp. Ảnh: Văn Điệp – TTXVN
Chiều 22/5, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp trực tiếp kết hợp trực tuyến với một số bộ, ngành, địa phương về Nghị định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong các văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực xây dựng, giao thông khi sắp xếp tổ chức bộ máy và thực hiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
* Đề xuất phân cấp, phân quyền triệt để
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, có 594 văn bản được rà soát; 66 văn bản đề xuất xử lý thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, gồm 9 luật, 1 nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, 28 nghị định, 1 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 27 thông tư.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, dự thảo Nghị định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương sẽ chuyển 90 nhiệm vụ từ cấp huyện xuống cấp xã, chuyển 1 nhiệm vụ lên cấp tỉnh, 1 nhiệm vụ phân cấp từ UBND tỉnh sang Sở Xây dựng.
Về lĩnh vực xây dựng, giao thông, Bộ Xây dựng đề xuất phân cấp, phân quyền 21 thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng; 3 thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho chính quyền địa phương; phân cấp 28 thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, cơ quan chuyên môn thuộc Bộ Xây dựng cho chính quyền địa phương.
Bộ Xây dựng đã nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng, đề xuất phân cấp, phân quyền triệt để nhằm tạo sự chủ động cho địa phương, giảm tạo áp lực cho Thủ tướng Chính phủ. Sau khi thực hiện phân cấp, phân quyền thẩm quyền, chỉ giữ lại để Trung ương thực hiện một số nội dung, nhiệm vụ mang tính tổng thể, an toàn hệ thống như: Kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia; các nội dung kỹ thuật, chuyên môn sâu, không thể phân cấp cho địa phương; những nhiệm vụ liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia như việc quản lý vùng trời, thẩm quyền theo quy định của điều ước quốc tế... Một số lĩnh vực chỉ giữ lại 1-2 nhiệm vụ để Trung ương thực hiện như lĩnh vực đường bộ (chỉ còn quản lý một số tuyến quốc lộ đặc thù).
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu chỉ đạo. Ảnh: Văn Điệp – TTXVN
Trong lĩnh vực quy hoạch đô thị, nông thôn sẽ phân cấp, phân quyền 4 nhiệm vụ của Thủ tướng Chính phủ cho chính quyền địa phương; 1 nhiệm vụ của Thủ tướng Chính phủ cho Bộ Quốc phòng, Bộ Công an; 5 nhiệm vụ của Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho chính quyền địa phương; chuyển 14 nhiệm vụ của cấp huyện xuống cấp xã, 1 nhiệm vụ lên sở Xây dựng, 1 nhiệm vụ lên UBND cấp tỉnh.
Sau khi thực hiện phân cấp, phân quyền, Bộ Xây dựng sẽ chủ yếu thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước (xây dựng quy hoạch, chiến lược, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật, thực hiện chức năng kiểm tra, giám sát...).
Các địa phương được quyền chủ động quyết định nhiệm vụ trên địa bàn quản lý, không phải xin ý kiến, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ đối với những nhiệm vụ đã được phân cấp, đảm bảo đúng theo chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Chính phủ.
Tổng số nhiệm vụ phân cấp, phân quyền gồm 80 nhiệm vụ; 130 nhiệm vụ được phân định thẩm quyền. Thời gian qua, một số lĩnh vực đã phân cấp triệt để cho địa phương như lĩnh vực đường bộ đã phân cấp, chuyển giao cho địa phương quản lý 99% tuyến quốc lộ, Trung ương chỉ còn quản lý một số tuyến quốc lộ đặc thù.
Thảo luận tại cuộc họp, đại diện các địa phương tập trung cho ý kiến liên quan đến phân cấp, phân quyền cho cấp xã trong thực hiện một số nhiệm vụ mới về lĩnh vực xây dựng, quản lý nhà ở, hạ tầng giao thông, đô thị...; đề xuất có hướng dẫn cụ thể về điều kiện để tổ chức thực thi, đặc biệt hướng dẫn vị trí việc làm cho các đơn vị chuyên môn cấp xã/phường...
Các ý kiến cho rằng, đây là những nghị định rất quan trọng, đặc biệt khi tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình mới, nhưng cũng hết sức phức tạp, liên quan tới phân cấp, phân quyền, phân định, xác định ranh giới của các cấp thẩm quyền.
*Chỉ rõ sự khác biệt giữa phân cấp và phân quyền
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Xây dựng tiếp tục hoàn thiện dự thảo các nghị định, xác định rõ phạm vi phân cấp, phân quyền từ thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng xuống cấp địa phương hoặc từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng, tránh chồng chéo hoặc để khoảng trống.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh phát biểu. Ảnh: Văn Điệp – TTXVN
Trong đó, Bộ rà soát, kế thừa những nội dung phù hợp về phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền đã được điều chỉnh trong các luật đang được sửa đổi, bổ sung, sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 và các liên quan như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Tổ chức Chính phủ...; không đưa những nhiệm vụ đã được phân cấp, phân quyền trong các nghị định, thông tư trước đây.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Tư pháp chỉ rõ sự khác biệt giữa phân cấp (Trung ương phân một phần thẩm quyền cho cấp dưới thực hiện đi kèm bảo đảm điều kiện, nguồn lực thực thi như quy hoạch, quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật, công cụ kiểm tra, đánh giá, giám sát...) và phân quyền (giao toàn quyền cho địa phương tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm).
Từ đó, việc xác định những nhiệm vụ, thẩm quyền giữ lại ở cấp Trung ương (Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng) cần có cơ sở lý luận, thực tiễn, tiêu chí lựa chọn rõ ràng như vấn đề liên quan đến quốc phòng an ninh, dự án trọng điểm quốc gia, trọng điểm công nghệ hay mang tính liên tỉnh, liên ngành, quốc tế... còn lại sẽ giao hết cho địa phương.
“Quy định phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực xây dựng, giao thông đồng bộ với cơ chế, chính sách tài chính, đầu tư”, Phó Thủ tướng lưu ý.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng tiếp thu ý kiến của các địa phương, tiếp tục bổ sung, làm rõ một số nguyên tắc, tiêu chí cụ thể để xác định nhiệm vụ cần phải giữ lại ở cấp tỉnh như: Những dự án đang triển khai theo các chương trình mục tiêu mà trước đây được giao cho cấp huyện; các dự án có phạm vi liên xã; một số thủ tục hành chính trước đây giao cho cấp huyện nhưng đòi hỏi yêu cầu kỹ thuật cao, cần đội ngũ cán bộ có trình độ, cơ sở hạ tầng như văn phòng, trung tâm kỹ thuật… hoặc lĩnh vực quản lý đòi hỏi cơ sở vật chất và năng lực cán bộ như phòng, chống dịch bệnh, thiên tai, lụt bão hay liên quan đến quốc phòng, an ninh, thì cần tuân thủ theo các quy định hiện hành.
“Mục tiêu là bảo đảm tính tiếp nối, kế thừa và tránh tình trạng đình trệ, tạo khoảng trống hay ách tắc trong thực hiện nhiệm vụ ở địa phương”, Phó Thủ tướng nói đồng thời giao các địa phương rà soát kỹ, tập trung đóng góp ý kiến vào những nội dung được phân cấp, phân quyền cả về cơ sở pháp lý, lẫn điều kiện thực thi./.
