Phát hiện 3 loài thực vật mới tại Vườn Quốc gia Núi Chúa

3 loài thực vật mới, Memecylon longipedunculatum Tagane, V.S.Dang & Nuraliev - Sầm cuống dài, Nymphanthus adenophorus Tk.Yamam., Tagane & V.S.Dang - Diệp hạ châu núi chúa và Wrightia nuichuaensis Tagane & V.S.Dang - Lòng mức núi chúa, vừa được phát hiện tại Vườn Quốc gia Núi Chúa, Ninh Thuận, Việt Nam. Đây là kết quả trong chương trình hợp tác giữa Viện Sinh học nhiệt đới - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam với Nhật Bản và Lào.

3 loài thực vật mới được phát hiện có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn hệ sinh thái và nguồn gen thực vật quý hiếm

Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, phát hiện 3 loài thực vật mới này không chỉ làm phong phú thêm cho kho tàng đa dạng sinh học của Việt Nam mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn hệ sinh thái và nguồn gen thực vật quý hiếm.

Memecylon longipedunculatum Tagane, V.S.Dang & Nuraliev - Sầm cuống dài là 1 trong 3 loài thực vật mới tại Vườn Quốc gia Núi Chúa (Ninh Thuận)

Memecylon longipedunculatum Tagane, V.S.Dang & Nuraliev - Sầm cuống dài, thuộc họ Mua (Melastomataceae), là loài cây gỗ nhỏ, cao đến 5 m. Lá mọc đối, phiến lá nhỏ, dày, hơi mọng, đỉnh tù hoặc đôi khi có khía lõm, gân giữa hơi nổi ở mặt dưới. Hoa nhỏ, màu tím xanh, mọc thành cụm chùm xim ở đầu cành hoặc nách lá; đài hình chuông, cánh hoa hình tam giác rộng, đầu nhọn. Quả mọng, hình cầu, khi chín có màu tím đen.

Loài M. longipedunculatum có nhiều điểm tương đồng với M. chevalieri phân bố ở Campuchia, Lào và Việt Nam. Tuy nhiên, điểm khác biệt của loài mới là cuống và cánh hoa dài hơn, lá nhỏ hơn và quả hình cầu.

Nymphanthus adenophorus Tk.Yamam., Tagane & V.S.Dang - Diệp hạ châu núi chúa là 1 trong 3 loài thực vật mới tại Vườn Quốc gia Núi Chúa (Ninh Thuận)

Nymphanthus adenophorus Tk.Yamam., Tagane & V.S.Dang - Diệp hạ châu núi chúa, thuộc họ Diệp hạ châu (Phyllanthaceae) là loài cây bụi thấp, mọc bò, đơn tính cùng gốc; cành có màu nâu đỏ. Lá mọc so le, phiến lá hình trứng ngược đến hình elip rộng, đôi khi gần tròn, có màu đỏ xám khi còn non, chuyển sang xanh khi trưởng thành. Hoa mọc ở nách lá, đơn tính; hoa đực mọc đơn lẻ hoặc theo bó, màu hồng đến đỏ tía; hoa cái mọc đơn lẻ, có màu đỏ tía. Quả nang, gần hình cầu, màu đỏ tía, nhẵn.

Loài này có đặc điểm hình thái giống với N. pireyi - loài đặc hữu của Việt Nam và N. nanellus - loài đặc hữu của Trung Quốc, nhưng điểm khác biệt là cành mang hoa ngắn hơn, số lá ít hơn, phiến lá lớn hơn, cuống hoa đực dài hơn và hoa cái có đĩa hoa dạng nếp gấp nhiều lớp.

Wrightia nuichuaensis Tagane & V.S.Dang - Lòng mức núi chúa là 1 trong 3 loài thực vật mới tại Vườn Quốc gia Núi Chúa (Ninh Thuận)

Wrightia nuichuaensis Tagane & V.S.Dang - Lòng mức núi chúa, thuộc họ Trúc đào (Apocynaceae) là cây bụi cao khoảng 3 m, thân nhẵn có nhựa mủ trắng; cành non nâu vàng đến nâu đỏ, bóng, cành già chuyển xám với đốm sần nhỏ. Lá mọc đối, hình elip thon dài hoặc elip ngược, mặt trên xanh vàng sẫm, mặt dưới nâu vàng xỉn, cả 2 mặt nhẵn bóng. Cụm hoa mọc đầu cành, dạng xim, mang 3 - 13 hoa, cuống hoa rủ khi nở; Đài màu xanh, 5 thùy thuôn nhọn, mép có lông tơ ngắn; tràng hoa cam - đỏ, thùy hình trứng rộng, mép hơi uốn cong và ngược khi nở hoàn toàn, mặt ngoài có lớp hạt nhỏ đặc trưng.

Với đặc điểm hoa cam - đỏ, tràng xoắn trái, nhị đính cao trong ống tràng và vòng phụ đơn giản, loài này dễ phân biệt với các loài khác trong chi Wrightia.

3 loài thực vật mới được phát hiện đều có phạm vi phân bố hẹp, chủ yếu giới hạn trong khu vực Vườn Quốc gia Núi Chúa

Thông tin từ Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, 3 loài thực vật mới được phát hiện đều có phạm vi phân bố hẹp, chủ yếu giới hạn trong khu vực Vườn Quốc gia Núi Chúa (Ninh Thuận), một trong những vùng sinh thái quan trọng của Việt Nam.

Đặc biệt, loài Memecylon longipedunculatum Tagane, V.S.Dang & Nuraliev - Sầm cuống dài còn được tìm thấy ở đảo Hòn Tre (Khánh Hòa), nơi có hệ sinh thái ven biển đặc trưng; loài này thường mọc ở độ cao dưới 200 m, trong rừng thưa ven biển trên nền đất pha cát hoặc đá ong nghèo dinh dưỡng, chịu ảnh hưởng bởi điều kiện khô hạn và môi trường biển.

Trong khi đó, loài Nymphanthus adenophorus Tk.Yamam., Tagane & V.S.Dang - - Diệp hạ châu núi chúa và Wrightia nuichuaensis Tagane & V.S.Dang - Lòng mức núi chúa hiện chỉ được ghi nhận tại Vườn Quốc gia Núi Chúa. Loài N. adenophorus mọc ở trảng cây bụi ven biển ở độ cao 25 m, số lượng ước tính khoảng 50 cá thể; còn loài W. nuichuaensis mọc trong rừng lá rộng thường xanh trên nền đất granite, với số lượng cây trưởng thành ghi nhận chưa đến 20 cá thể. Cả 2 loài này đều được đề xuất đưa vào danh mục cần bảo tồn theo tiêu chí của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) (2024).

PV