Phát huy nguồn lực xã hội trong phổ biến kiến thức khoa học và công nghệ

Quang cảnh hội thảo

Ngày 15/10 tại Hà Nội, Liên hiệp Hội Việt Nam (LHHVN) đã tổ chức hội thảo “Giải pháp huy động nguồn lực từ xã hội hóa thực hiện phổ biến kiến thức (PBKT) và chuyển giao khoa học công nghệ” dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch LHHVN Phạm Quang Thao; Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học và Hợp tác Quốc tế LHHVN Lê Công Lương; Trưởng ban Phổ biến kiến thức LHHVN Lê Thanh Tùng.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Chủ tịch LHHVN Phạm Quang Thao nhấn mạnh, trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chuyển đổi số, yêu cầu nâng cao dân trí, bồi dưỡng tri thức khoa học - công nghệ cho người dân, doanh nghiệp và cộng đồng càng trở nên cấp thiết. LHHVN luôn xác định PBKT và chuyển giao công nghệ là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, góp phần đưa tri thức khoa học vào đời sống, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, chúng ta còn gặp nhiều khó khăn do nguồn lực còn hạn chế, đặc biệt là nguồn lực tài chính, nhân lực và cơ sở vật chất. Do đó, việc huy động các nguồn lực xã hội hóa từ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và các quỹ khoa học là giải pháp quan trọng, thiết thực nhằm mở rộng quy mô, nâng cao hiệu quả công tác PBKT và chuyển giao công nghệ.

Hội thảo hôm nay được tổ chức nhằm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất các mô hình, cơ chế, chính sách và giải pháp cụ thể để huy động, kết nối, sử dụng hiệu quả các nguồn lực xã hội; đồng thời tăng cường vai trò của LHHVN và các hội thành viên trong việc làm cầu nối giữa nhà khoa học, doanh nghiệp và cộng đồng - Phó Chủ tịch LHHVN Phạm Quang Thao nói.

Phó Chủ tịch LHHVN Phạm Quang Thao phát biểu khai mạc hội thảo

Thực trạng hoạt động PBKT của các tổ chức KH&CN

Theo Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học và Hợp tác Quốc tế Lê Công Lương, việc tăng cường hỗ trợ các tổ chức KH&CN ngoài công lập huy động nguồn lực xã hội hóa không chỉ góp phần thúc đẩy PBKT và chuyển giao KH&CN, mà còn hiện thực hóa chủ trương lớn của Đảng về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, tạo nền tảng cho phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Ông Lê Công Lương cho biết, trong giai đoạn 2021-2024 các tổ chức KH&CN của LHHVN đã tổ chức 148 hội nghị khoa học; Số lượng Hội thảo khoa học: 364 hội thảo khoa học. Bên cạnh đó, các tổ chức KH&CN đã triển khai các chiến dịch, mô hình truyền thông và phổ biến kiến thức thông qua các tổ chức cộng đồng mang lại hiệu quả cao.

Trong giai đoạn 2021-2024, đã có 106.977 số lượng tờ rơi, pano, khẩu hiệu, áp phích phục vụ công tác giáo dục, tuyên truyền; 148 chiến dịch truyền thông nhằm bảo tồn Đa dạng sinh học; 146 mô hình bảo tồn đa dạng sinh học được các tổ chức KH&CN trực thuộc triển khai.

Tuy nhiên, ông Lê Công Lương chỉ ra trong hoạt động PBKT và truyền thông KH&CN của các tổ chức KH&CN trực thuộc vẫn thiếu đồng bộ trong công tác truyền thông và PBKT; Nội dung và hình thức truyền thông còn đơn điệu, chưa hấp dẫn; chưa khai thác hiệu quả công nghệ thông tin và các nền tảng truyền thông số; chưa chú trọng vào việc nâng cao nhận thức cộng đồng; thiếu sự hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức KH&CN và các cơ quan truyền thông báo chí.

Cũng theo ông Lê Công Lương, nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế là do thiếu nguồn lực cho công tác truyền thông; kỹ năng và trình độ của đội ngũ làm công tác truyền thông chưa cao; thiếu sự phối hợp và kết nối giữa các bên liên quan; nhận thức và sự quan tâm của các tổ chức KH&CN đối với truyền thông khoa học còn thấp; khó khăn trong việc tạo ra nội dung khoa học hấp dẫn…

Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học và Hợp tác Quốc tế Lê Công Lương

Xây dựng hệ sinh thái kết nối toàn diện và bền vững

Đến từ Viện Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (UBTW MTTQVN) ông Đặng Vũ Cảnh Linh cho rằng, để phát huy nguồn lực từ xã hội hóa thực hiện PBKT và chuyển giao khoa học công nghệ hiệu quả LHHVN cần chuyển từ tổ chức các hoạt động kết nối mang tính sự kiện sang xây dựng một hệ sinh thái kết nối toàn diện, trong đó các bên liên quan có thể tương tác thường xuyên, bền vững.

Trọng tâm là phát triển nền tảng số thông minh, đóng vai trò là trung tâm kết nối cung - cầu về KH&CN. Nền tảng này cần được thiết kế với giao diện thân thiện, dễ sử dụng, có các chức năng như cơ sở dữ liệu chuyên gia theo từng lĩnh vực chuyên môn, ngân hàng công nghệ với thông tin chi tiết về các giải pháp kỹ thuật sẵn có, kho bài toán công nghệ do doanh nghiệp đặt ra, diễn đàn trao đổi trực tuyến và hệ thống gợi ý kết nối thông minh dựa trên trí tuệ nhân tạo. Nền tảng cần tích hợp với các hệ thống quản lý quan hệ khách hàng để theo dõi toàn bộ quá trình từ khi có nhu cầu đến khi hoàn thành hợp tác, từ đó có thể đánh giá hiệu quả và cải tiến liên tục.

Bên cạnh nền tảng số, LHHVN nên thành lập các trung tâm đổi mới sáng tạo tại các vùng kinh tế trọng điểm như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng. Các trung tâm này không chỉ là không gian vật lý để các bên gặp gỡ mà còn là nơi cung cấp các dịch vụ hỗ trợ toàn diện như tư vấn chuyên sâu, thử nghiệm công nghệ, đào tạo và ươm tạo dự án. Trung tâm cần được trang bị phòng thí nghiệm, xưởng thực hành và các thiết bị hiện đại, có đội ngũ quản lý chuyên nghiệp và mạng lưới chuyên gia sẵn sàng hỗ trợ.

Ông Đặng Vũ Cảnh Linh mong muốn, để tạo sự liên kết giữa các thành viên trong hệ sinh thái, LHHVN nên nghiên cứu, phát triển chương trình “Đại sứ công nghệ” với đội ngũ gồm các chuyên gia có kinh nghiệm làm việc trong cả lĩnh vực học thuật và doanh nghiệp. Những đại sứ này sẽ đóng vai trò như những người dịch thuật văn hóa, giúp cầu nối giữa hai thế giới có ngôn ngữ và cách tiếp cận khác nhau. Họ cần được đào tạo về kỹ năng tư vấn, kỹ năng đàm phán và hiểu biết về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, để có thể đồng hành hiệu quả với các dự án hợp tác…

Phó Viện trưởng Viện Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (UBTW MTTQVN) Đặng Vũ Cảnh Linh

Tiếp tục hoàn thiện thể chế và chính sách

Về vấn đề hành lang pháp lý, Ông Nguyễn Ngọc Sơn - PCT hội Chăn nuôi Việt Nam kiến nghị cần điểu chỉnh, bổ sung thay đổi Luật liên quan đến các ngành phù hợp với sự thay đổi của các Bộ, Ngành liên quan và chính quyền 2 cấp, các tỉnh thành phố đã có nhiều thay đổi (từ 1/3 và 1/7/2025). Có cơ chế tài chính ưu đãi đặc thù (Luật Thủ Đô, đối với các tỉnh thành quy hoạch các vùng công nghệ cao, phát triển ngành kinh tế đặc thù …)

Hoàn thiện và đơn giản hóa thủ tục hành chính về đầu tư trong lĩnh vực khoa học, công nghệ. Xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi vượt trội về thuế, tín dụng, thuê đất cho các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp tài trợ, đầu tư vào hoạt động phổ biến kiến thức, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ.

Xây dựng quỹ khoa học và công nghệ tư nhân, khuyến khích hình thành các quỹ khoa học và công nghệ của tư nhân, cho phép sử dụng nguồn lực (con người, cơ sở vật chất) của các viện nghiên cứu, trường công lập để làm việc theo hợp đồng đặt hàng của doanh nghiệp.

Phát triển thị trường khoa học và công nghệ, hoàn thiện hành lang pháp lý để phát triển thị trường dữ liệu, thị trường khoa học và công nghệ, xác lập quyền sở hữu và kinh doanh dữ liệu để tạo ra nguồn thu hút đầu tư.

Có cơ chế chấp nhận rủi ro, ban hành quy định về quyền được bảo vệ của người làm khoa học và công nghệ trong tình huống xảy ra rủi ro vì hoạt động nghiên cứu có tính rủi ro cao, tạo sự yên tâm cho các nhà khoa học và nhà đầu tư…

Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Ngọc Sơn

Cũng tại hội thảo, nhiều đại biểu tham dự trên tinh thần xây dựng đã thẳng thắn chỉ ra nhiều bất cập, hạn chế, nguyên nhân về công tác PBKT và chuyển giao công nghệ của LHHVN thời gian qua. Đồng thời các đại biểu đã đề xuất nhiều giải pháp để phát huy nguồn lực xã hội hóa công tác PBKT và chuyển giao khoa học công nghệ như: LHHVN cần tiếp tục đóng vai trò cầu nối giữa Nhà nước - doanh nghiệp - các tổ chức KH&CN, hỗ trợ kết nối nguồn lực, chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, đồng thời đẩy mạnh công tác tư vấn phản biện chính sách liên quan đến xã hội hóa KH&CN. Phát triển các mô hình hợp tác công – tư (PPP); Đẩy mạnh truyền thông và nâng cao nhận thức xã hội, khẳng định vai trò của các tổ chức KH&CN ngoài công lập trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia; Xây dựng cơ sở dữ liệu và mạng lưới hợp tác chuyên gia, kết nối các đơn vị KH&CN, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội, hình thành hệ sinh thái chia sẻ tri thức mở…

Ban tổ chức hội thảo sẽ tổng hợp các ý kiến gửi tới các cơ quan hữu quan của Đảng, Nhà nước để góp phần hoàn thiện cơ chế chính sách và thúc đẩy hoạt động phổ biến kiến thức, chuyển giao công nghệ ngày càng hiệu quả, thiết thực hơn.

LHHVN