Phát triển các thể chế thúc đẩy thị trường đất nông nghiệp

Hiện, Việt Nam có đến 63% hộ nông dân có diện tích đất nhỏ hơn 0,5 ha - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Tại hội thảo các đại biểu đã tập trung thảo luận về kinh nghiệm quốc tế về xây dựng các tổ chức, thể chế hỗ trợ phát triển thị trường đất nông nghiệp. Đồng thời, đề xuất khuyến nghị chính sách tập trung vào tăng cường vai trò cho các tổ chức, hệ thống hỗ trợ cho sự vận hành bền vững, hiệu quả của thị trường đất nông nghiệp như hệ thống quản lý đất đai và các công cụ hỗ trợ cân bằng cung cầu thị trường đất nông nghiệp như trung tâm phát triển quỹ đất.

Theo ông Hoàng Vũ Quang, Phó Viện trưởng Viện IPSARD, đất đai tại Việt Nam khá manh mún, phân tán khi có đến 63% hộ nông dân sở hữu diện tích đất nhỏ hơn 0,5 ha, 26% có từ 0,5 - 2 ha. Ngoài ra, một hộ nông dân có nhiều mảnh đất quy mô rất nhỏ, gây ra những bất cập trong sản xuất nông nghiệp, không khuyến khích được doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp.

Ông Hoàng Vũ Quang cho biết, theo kinh nghiệm của các nước, để thúc đẩy thị trường nông nghiệp phải có môi trường, hành lang pháp lý; nhà nước có chính sách bổ trợ cho quá trình phát triển thị trường; hệ thống quản lý đất đai hiệu quả, minh bạch.

Ngoài ra, cần nâng thời hạn thuê đất công ích của xã từ 5 năm lên 20 năm để khuyến khích đầu tư sản xuất kinh doanh dài hạn; xem xét giảm thuế, phí liên quan đến chuyển nhượng đất nông nghiệp; đơn giản hóa thủ tục hành chính trong giao dịch đất nông nghiệp; xây dựng cơ chế giám sát việc tính giá trị đất đai và phân chia lợi tức theo luật định của doanh nghiệp đối với các hộ nông dân góp quyền sử dụng đất vào doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Văn Tốn, Vụ Nông nghiệp - Nông thôn, Ban Kinh tế Trung ương, trên địa bàn cả nước có nhiều mô hình tích tụ, tập trung đất đai. Bước đầu cho thấy có 4 loại mô hình tích tụ, tập trung ruộng đất để sản xuất nông nghiệp gồm: tổ chức, hộ gia đình cá nhân nhận chuyển nhượng (mua) quyền sử dụng đất; thuê đất; góp đất; Nhà nước thu hồi đất.

Tuy nhiên, vẫn có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tập trung đất nông nghiệp ở Việt Nam. Ông Nguyễn Văn Tốn cho rằng, nguyên nhân là nhận thức về tập trung ruộng đất còn chưa thống nhất; tổ chức thực hiện còn hạn chế; xây dựng, hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển các hình thức liên kết sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp còn chưa theo kịp tình hình.

Bên cạnh đó, thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp còn sơ khai, thiếu minh bạch, chưa hấp dẫn, thậm chí có xu hướng giảm; một số quy định của pháp luật còn chưa thúc đẩy thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp. Các hình thức tích tụ và tập trung ruộng đất còn ẩn chứa các yếu tố chưa bền vững….

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cũng cho rằng, Nhà nước nên khuyến khích thành lập thị trường đất đai để người cung cấp quỹ đất và người có nhu cầu đất đai gặp nhau. Ở đó, quyền và lợi ích các bên được đảm bảo, thông tin minh bạch.

Theo đại diện của IPSARD, nhà nước cần hoàn thiện, cập nhật hệ thống đăng ký đất đai; đẩy nhanh tiến độ xây dựng hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia tích hợp, thống nhất trên cả nước; xây dựng hệ thống thông tin thị trường đất nông nghiệp minh bạch, hiện đại hóa.

Đỗ Hương