Phát triển dược liệu dưới tán rừng

Theo thống kê, Phú Thọ có hơn 443 nghìn ha rừng, trong đó, diện tích rừng tự nhiên hơn 207 nghìn ha, độ che phủ rừng trên 43%. Đây là nguồn tài nguyên quan trọng để phát triển kinh tế rừng bền vững. Đặc biệt, do địa hình, rừng tự nhiên trên địa bàn tỉnh chủ yếu là rừng nhiệt đới ẩm, khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp cho nhiều loại dược liệu quý sinh trưởng, phát triển.

Xác định phát triển dược liệu dưới tán rừng là giải pháp “một vốn bốn lời” khi vừa bảo vệ được rừng, tăng độ che phủ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học và tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho người trồng rừng, trong những năm qua, tỉnh có nhiều cơ chế, chính sách nhằm định hướng ngành dược liệu phát triển bền vững.

Lực lượng kiểm lâm Lạc Sơn phối hợp cùng chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động người dân xã Đại Đồng bảo vệ rừng và phát triển dược liệu dưới tán rừng nhằm nâng cao thu nhập.

Tại tỉnh Phú Thọ (cũ), trước đây, UBND tỉnh đã phê duyệt danh mục các loại dược liệu ưu tiên phát triển, đồng thời quy hoạch vùng trồng, vùng bảo tồn và vườn ươm giống để nhân rộng các loại dược liệu quý. Trong đó, xác định nhiều loại dược liệu quý được ưu tiên phát triển bao gồm: Đinh lăng, bình vôi, giảo cổ lam, đẳng sâm, sa nhân, chùm ngây, hương nhu... Các địa phương vùng núi, trung du như Tân Sơn, Thanh Sơn, Yên Lập, Lâm Thao triển khai các loại dược liệu dưới tán rừng kết hợp với rừng trồng và rừng tự nhiên, vừa bảo vệ nguồn gen quý, vừa nâng cao giá trị kinh tế đất rừng. Các sản phẩm dược liệu được tổ chức sản xuất theo chuỗi khép kín, từ sản xuất, thu hái, chế biến đến tiêu thụ.

Tại tỉnh Hòa Bình (cũ), UBND tỉnh cũng đã ban hành dự án quy hoạch phát triển cây dược liệu tỉnh Hòa Bình đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Quy hoạch các vùng rừng, vùng có dược liệu tự nhiên để bảo tồn nguồn gen đặc hữu, bản địa, có giá trị, nguy cơ tuyệt chủng cao để phát triển bền vững trong tự nhiên. Quy hoạch 4 vườn ươm cung cấp giống dược liệu cho nhu cầu trồng và phát triển dược liệu quy mô lớn tại khu vực Tân Lạc, Lạc Thủy, Yên Thủy và Lạc Sơn. Quy hoạch và mở rộng diện tích vùng trồng cây dược liệu hàng hóa đạt 15 nghìn ha, sản lượng từ 80 đến 120 nghìn tấn/năm.

Một trong những minh chứng rõ nét cho hiệu quả của mô hình dược liệu dưới tán rừng là tại xã Bao La. Với độ che phủ rừng đạt trên 66,7%, Bao La có điều kiện thuận lợi để cây dược liệu phát triển tự nhiên dưới tán rừng. Nhận thấy tiềm năng lớn của nguồn thảo dược bản địa, chị Hà Thị Lệ đã thành lập Hợp tác xã (HTX) Hương Xuân tiên phong xây dựng vùng trồng dược liệu gắn với chế biến. Dựa trên kiến thức y học cổ truyền và lợi thế nguồn nguyên liệu dồi dào tại địa phương, chị đã nghiên cứu, phục dựng nhiều bài thuốc nam. Đặc biệt, HTX đã bào chế thành công sản phẩm cao trà Thành Ngạnh có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, mát gan... Bên cạnh đó, HTX còn phát triển nhiều loại thảo dược khác, góp phần bảo tồn nguồn gen cây thuốc quý.

Ngoài HTX Hương Xuân, tại xóm Bước, xã Bao La, lực lượng kiểm lâm Mai Châu phối hợp với người dân đưa cây cát sâm vào trồng thử nghiệm dưới tán rừng. Chỉ sau 1 năm đã đạt được kết quả khả quan, cát sâm ra hoa, cho thu hoạch quả làm giống, nhiều cây bắt đầu hình thành củ. Sau 3 năm, cây bước vào giai đoạn thu hoạch ổn định, năng suất đạt từ 12 - 20 tấn củ tươi/ha, giá bán từ 80 - 100 nghìn đồng/kg. Cát sâm là cây dược liệu có giá trị cao, gần như toàn bộ thân lá đều có thể thu hoạch và làm thuốc. Việc đưa cây cát sâm vào trồng không chỉ mở ra hướng đi mới cho kinh tế dưới tán rừng mà còn nâng cao thu nhập, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Đồng chí Hoàng Đình Tráng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Phát triển các loại cây lâm nghiệp, lâm sản ngoài gỗ, cây dược liệu được trồng dưới tán rừng là định hướng quan trọng để nâng cao giá trị sử dụng đất rừng, đồng thời phát huy tri thức bản địa của cộng đồng, người dân địa phương.

Để khai thác có hiệu quả tài nguyên rừng, phát huy hiệu quả kinh tế các mô hình dược liệu dưới tán rừng, theo đồng chí Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường: Trong thời gian tới, ngành sẽ tham mưu tỉnh tập trung phát triển hình thức sản xuất nông, lâm nghiệp kết hợp hiệu quả, bền vững trên cơ sở khai thác tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng địa phương gắn với phát huy có hiệu quả tri thức bản địa nhằm nâng cao giá trị gia tăng từ rừng, tạo ra nhiều sản phẩm và dịch vụ, góp phần tăng giá trị kinh tế trên một đơn vị diện tích canh tác. Ưu tiên nguồn lực để hỗ trợ các hộ dân, HTX và doanh nghiệp đầu tư trồng các loại dược liệu có giá trị kinh tế cao dưới tán rừng. Tập trung hỗ trợ giống, vật tư, kỹ thuật, quy trình canh tác theo chuẩn thực hành tốt trồng trọt và thu hái, nhằm đảm bảo chất lượng đầu tư cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Đặc biệt, tỉnh sẽ đầu tư nguồn lực xây dựng các vùng nguyên liệu dược liệu tập trung gắn với các nhà máy, cơ sở chế biến sâu nhằm mục tiêu nâng cao tỷ trọng chế biến tinh, từ sản phẩm thô sang các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như thực phẩm chức năng, dược phẩm, ổn định đầu ra và tạo thương hiệu cho dược liệu Phú Thọ.

Đinh Hòa