Phát triển kinh tế xanh - chìa khóa vàng để Việt Nam giảm phát thải khí mê-tan
Thách thức về vốn đầu tư, công nghệ hay thói quen sản xuất còn lớn, nhưng với quyết tâm chính trị và sự đồng lòng của xã hội, kinh tế xanh sẽ trở thành 'chìa khóa vàng' giúp Việt Nam phát triển.
Kinh tế xanh đang trở thành xu hướng tất yếu trên toàn cầu nhằm hướng tới phát triển bền vững và giảm thiểu tác động từ biến đổi khí hậu. Với Việt Nam, quốc gia đã cam kết giảm ít nhất 30% lượng khí mê-tan vào năm 2030, câu hỏi đặt ra là liệu phát triển kinh tế xanh có phải giải pháp hiệu quả để hiện thực hóa mục tiêu này?
Các nhà máy điện năng lượng mặt trời giúp Việt Nam vừa có năng lượng sạch vừa giảm phát thải khí mê-tan. Nguồn ảnh: Green In Việt Nam
Kinh tế xanh - con đường song hành với giảm phát thải
Khái niệm kinh tế xanh không còn xa lạ, được hiểu là mô hình phát triển gắn liền với việc sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, giảm phát thải khí nhà kính, tạo việc làm bền vững và nâng cao chất lượng sống. Ở Việt Nam, điều này có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh nhiều ngành sản xuất truyền thống, như nông nghiệp hay năng lượng, đang là nguồn phát thải lớn khí mê-tan và CO₂. Mê-tan là một chất khí nhà kính mạnh, có khả năng giữ nhiệt cao hơn CO₂, góp phần chính vào hiện tượng nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu như hạn hán, lũ lụt, nắng nóng, bão tố.
Khi chuyển sang kinh tế xanh, những hoạt động sản xuất, kinh doanh gây phát thải cao sẽ dần được thay thế bằng công nghệ sạch hơn, ít phát thải hơn. Đây chính là hướng đi phù hợp để vừa duy trì tăng trưởng, vừa giảm phát thải.
Nông nghiệp hiện chiếm hơn 40% lượng khí mê-tan phát thải ở Việt Nam, chủ yếu từ trồng lúa nước và chăn nuôi. Do đó, phát triển nông nghiệp xanh là ưu tiên hàng đầu. Tại Ninh Bình và Hưng Yên, nhiều hợp tác xã đã áp dụng phương pháp tưới luân phiên ngập - khô (AWD), giúp giảm 30-50% lượng nước tưới và cắt giảm đáng kể phát thải mê-tan từ ruộng lúa. Không chỉ vậy, nông dân còn tiết kiệm chi phí sản xuất mà năng suất lúa vẫn ổn định.
Trong chăn nuôi, hầm biogas được xem là “chìa khóa” xanh. Hàng trăm trang trại tại Đồng Nai và Ninh Bình đã lắp đặt hệ thống này để xử lý chất thải, vừa ngăn khí mê-tan thoát ra môi trường, vừa tạo nguồn năng lượng phục vụ sinh hoạt. Nhiều hộ gia đình cho biết việc dùng biogas thay gas giúp tiết kiệm tới vài triệu đồng mỗi năm. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho lợi ích kép mà kinh tế xanh mang lại.
Thay đổi phương pháp canh tác lúa nước cũng giúp giảm đáng kể lượng khí mê-tan phát thải ra môi trường. Nguồn ảnh: Xuân Nông
Một trụ cột khác của kinh tế xanh là năng lượng sạch. Hiện nay, khai thác và sử dụng nhiên liệu hóa thạch không chỉ phát thải CO₂ mà còn gây thất thoát khí mê-tan trong quá trình khai thác dầu khí và than đá. Nếu thay thế bằng điện gió, điện mặt trời hay thủy điện nhỏ, Việt Nam có thể giảm đáng kể lượng phát thải này.
Trong vài năm gần đây, hàng loạt dự án năng lượng tái tạo đã được triển khai. Điện gió ở Lâm Đồng, Khánh Hòa hay điện mặt trời tại Tây Ninh, An Giang đã đóng góp hàng nghìn MW vào lưới điện quốc gia. Đây là minh chứng rõ nét rằng chuyển đổi sang năng lượng xanh không chỉ giúp giảm phát thải mà còn đáp ứng nhu cầu điện ngày càng cao.
Trong công nghiệp, đổi mới công nghệ sản xuất theo hướng tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải là yêu cầu tất yếu. Các nhà máy xi măng, thép hay hóa chất hiện đang được khuyến khích áp dụng công nghệ hiện đại để hạn chế thất thoát khí mê-tan trong quá trình sản xuất.
Bên cạnh đó, lĩnh vực xử lý chất thải cũng đóng vai trò quan trọng. Nhà máy điện rác Sóc Sơn (Hà Nội), hoạt động từ năm 2022, đã trở thành điểm sáng khi vừa xử lý hàng nghìn tấn rác mỗi ngày, vừa phát điện lên tới 75 MW. Việc biến rác thành năng lượng không chỉ giúp giảm chôn lấp vốn là nguồn phát thải mê-tan lớn mà còn góp phần bổ sung nguồn năng lượng tái tạo.
Kinh tế xanh - không chỉ là giải pháp môi trường
Nhiều quốc gia đã chứng minh kinh tế xanh là con đường hiệu quả để giảm phát thải. Tại Hà Lan, công nghệ nhà kính hiện đại trong trồng trọt đã giảm tới 90% lượng nước tưới và cắt giảm đáng kể khí thải nông nghiệp. Ở Đan Mạch, hơn 50% nhu cầu điện quốc gia được đáp ứng bằng năng lượng gió, góp phần giảm mạnh phát thải từ ngành năng lượng.
Việt Nam có thể học hỏi những mô hình này, nhưng cần điều chỉnh phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội trong nước. Quan trọng hơn, sự hỗ trợ về tài chính, công nghệ từ các đối tác quốc tế sẽ là đòn bẩy để kinh tế xanh phát triển nhanh và bền vững hơn.
Phát triển kinh tế xanh không chỉ giúp Việt Nam giảm phát thải mê-tan mà còn mang lại nhiều lợi ích dài hạn. Trước hết, nó mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường xuất khẩu lớn như EU hay Mỹ, nơi yêu cầu sản phẩm phải đáp ứng tiêu chuẩn xanh. Tiếp đó, kinh tế xanh tạo việc làm mới trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, nông nghiệp công nghệ cao, quản lý chất thải. Thứ ba, nó giúp cải thiện chất lượng môi trường sống, giảm chi phí y tế và nâng cao sức khỏe cộng đồng.
Có thể khẳng định rằng kinh tế xanh không chỉ là giải pháp giảm phát thải khí mê-tan mà còn là hướng đi tất yếu cho phát triển bền vững của Việt Nam. Thách thức về vốn đầu tư, công nghệ hay thói quen sản xuất còn lớn, nhưng với quyết tâm chính trị và sự đồng lòng của xã hội, kinh tế xanh sẽ trở thành “chìa khóa vàng” giúp Việt Nam vừa đạt mục tiêu phát triển, vừa góp phần vào cuộc chiến toàn cầu chống biến đổi khí hậu.
