Phát triển lĩnh vực công nghệ bán dẫn sẽ nâng tầm vị thế đất nước

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại Hội thảo phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành công nghiệp chip bán dẫn từ các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam.

Ngày 19/10, tại ĐH Đà Nẵng, Bộ GD&ĐT tổ chức Hội thảo Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành công nghiệp chip bán dẫn từ các cơ sở GDĐH Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn chủ trì hội thảo. Hội thảo có sự tham gia của đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Thông tin và Truyền thông; đại diện lãnh đạo thành phố Đà Nẵng cùng đại diện gần 40 cơ sở giáo dục đại học của Việt Nam. Đây là những cơ sở đào tạo có quy mô lớn các ngành phù hợp, ngành gần với chuyên ngành thiết kế chip bán dẫn.

Ngoài ra, còn có sự tham gia của đại diện các doanh nghiệp trong nước và quốc tế hoạt động trong lĩnh vực thiết kế chip bán dẫn như Tập đoàn Intel, Synopsys Việt Nam, Cadence, Qorvo Việt Nam, Tổng công ty công nghệ cao Viettel, VNPT Technology Việt Nam,… và một số chuyên gia trong ngành công nghiệp chip bán dẫn.

Ba chữ "thời" của giáo dục đại học

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn chia sẻ: "Đây chính là thời điểm, thời khắc, thời cơ. Chúng ta vẫn ao ước có lĩnh vực công nghiệp đi được vào lĩnh vực cốt lõi. Chúng ta đã có nhiều nhiệm kỳ của Trung ương Đảng cho rằng, “sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước chưa đạt như mong muốn”.

Nhưng ở thời điểm này, nếu chúng ta tận dụng được, chúng ta đang có một cơ hội lớn - khi dịch chuyển FDI trên phạm vi toàn cầu, khi các quan hệ quốc tế thay đổi, khi vị thế của Việt Nam có điều chỉnh, khi sự tin cậy trong quan hệ quốc tế có thể mang lại sự tin cậy, sự chia sẻ trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật… Tất cả các điều đó hội tụ".

Hội thảo có sự tham gia của đại diện các bộ ngành có liên quan cùng gần 40 cơ sở giáo dục đại học, các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ chip bán dẫn và chính quyền địa phương.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phân tích: Ngay cả các trường đại học cách đây 20 năm chưa chắc gánh vác được. Nhưng hiện nay, với tiềm lực của các trường đại học cả công, cả tư, với hệ thống doanh nghiệp trong và ngoài nước, sự quan tâm của Chính phủ, các địa phương thì thời cơ đã chín muồi.

Đây cũng đồng thời là một sứ mệnh, trách nhiệm đặt lên vai toàn bộ hệ thống giáo dục đại học. "Nếu phát triển được lĩnh vực công nghệ bán dẫn, chúng ta nâng được tầm của đất nước, nâng được vị thế của đất nước. Câu chuyện này không phải là câu chuyện của một lĩnh vực sản xuất bình thường. Nếu để lỡ nhịp này, chúng ta có tội với đất nước. Nếu làm được chúng ta nâng được vị thế quốc gia, nâng được vị thế của cả hệ thống đại học. Chúng ta có diện mạo mới" - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định.

Theo đó, nếu phát triển được nghiên cứu, đào tạo trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn, các chỉ số công bố khoa học sẽ gia tăng, phát minh sáng chế sẽ gia tăng. Tiềm lực về khoa học và tiềm lực về đào tạo của hệ thống các trường đại học sẽ gia tăng, sẽ có diện mạo mới. Đây là cơ hội hiện đại hóa hệ thống đại học; trong đó, đặc biệt là các trường kỹ thuật và công nghệ.

Cần có giải pháp đột phá

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn lưu ý các trường đại học: "Đây là lĩnh vực công nghệ cao, cần đầu tư cao, yêu cầu cao, kỳ vọng cao, người học có thể có lương cao… nhưng phải đào tạo với tinh thần là chất lượng cao. Cần thống nhất một điều “câu chuyện mới chỉ là bắt đầu, khó khăn còn chồng chất phía trước”. Công tác tuyển sinh, đào tạo phải dựa trên sự phân tích các dữ liệu có liên quan và phải có kế hoạch, lộ trình, bài bản và chắc chắn.

5 cơ sở giáo dục đại học gồm: ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐHQG Thành phố Hồ Chí Minh, ĐH Đà Nẵng, ĐH Bách khoa Hà Nội, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông ký kết Biên bản Hợp tác liên minh.

Theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, các trường cần phải có các giải pháp đột phá. Đây là ngành mới, không thể phát triển bằng kinh nghiệm cũ, thói quen cũ, cách làm cũ; phải có cách làm, tầm nhìn thực sự mới mẻ.

Với các trường đủ quyết tâm chứng minh được khả năng của mình, Bộ GD&ĐT sẵn sàng cho các trường tuyển sinh sớm. Về phía Bộ GDĐT sẵn sàng ban hành Thông tư và quy chế đặc biệt; quy chế đặc biệt để thu hút chuyên gia, liên kết đào tạo, để sử dụng chương trình của nhau, sử dụng chương trình của nước ngoài… Với các thành tố của đào tạo, các trường cần nghĩ đột phát hơn nữa, đừng quá rụt rè. Trách nhiệm của Bộ là tạo ra niềm tin, chỗ dựa pháp lý và chỉ đạo để các trường có thể thực hiện được.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn gợi ý, các cơ sở giáo dục đại học cần phát triển cả nghiên cứu và đào tạo. Phải hướng đến tư duy toàn cầu, nghĩ đến tương lai có ngành công nghiệp bán dẫn riêng của Việt Nam và cung cấp nguồn nhân lực cho nước ngoài nữa.

Hãy ao ước đến một ngày giảm xuất khẩu lao động giản đơn như bây giờ để nghĩ đến có một lớp người đi làm cho thế giới với nguồn thu nhập khác và tư thế khác. Nhưng cũng phải có lộ trình, không thể ào ào.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT cam kết, về phía trách nhiệm của Bộ GD&ĐT, sẽ chuẩn bị về thể chế, luật chơi, cái gì làm được sẽ làm ngay. Trong đó, chủ trì xây dựng một kế hoạch để phát triển và sẽ có một bộ phận điều hành để có sự điều phối về cả nhân lực chung, cơ sở vật chất chung, thậm chí cần chia sẻ chương trình đào tạo với nhau để giảm bớt thời gian biên soạn chương trình.

Sẽ chỉ đạo để trong thời gian sớm nhất hoàn thành chuẩn chương trình đào tạo cho các nhóm ngành đào tạo này và các đơn vị tổ chức xây dựng chương trình, phê duyệt chương trình theo cơ chế đặc biệt. Nhưng phải đảm bảo niềm tin về chất lượng, không thể bỏ qua yêu cầu về chất lượng.

Tăng cường chia sẻ và dùng chung, tăng cường cả các chương trình liên kết với nước ngoài, tăng cường chia sẻ doanh nghiệp về chỗ thực tập, thực hành, đóng góp. Doanh nghiệp tăng cường đặt hàng để đào tạo chắc chắn ngay từ đầu, tránh việc phải đào tạo lại.

Về phía Bộ GDĐT sẽ có hệ thống điều tiết, cả dữ liệu về người học, giáo viên, chế độ chính sách để tiết kiệm nhất chi phí nguồn lực chuẩn bị của các cơ sở. Hệ thống công - tư cùng đồng hành.

Trong khuôn khổ của hội thảo, 5 cơ sở giáo dục đại học gồm: ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐHQG Thành phố Hồ Chí Minh, ĐH Đà Nẵng, ĐH Bách khoa Hà Nội, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã cùng ký kết Biên bản Hợp tác liên minh.

Việc ký kết hợp tác này nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh, thống nhất kế hoạch hành động cùng các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam để sẵn sàng đảm bảo, nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ nhu cầu phát triển ngành công nghiệp bán dẫn.

Đồng thời, thúc đẩy nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo để hợp tác hiệu quả với doanh nghiệp bán dẫn trong chuỗi giá trị chip bán dẫn toàn cầu từ nay đến 2030 và tầm nhìn đến 2045; thống nhất đề xuất cơ chế, chính sách với Chính phủ để phát triển số lượng người học, tạo dựng đội ngũ chuyên gia về bán dẫn trong các cơ sở giáo dục đại học.

Hà Nguyên - Hoàng Vinh