Phát triển nuôi tằm tơ thành ngành nông nghiệp chủ lực
Nghề trồng dâu nuôi tằm bắt đầu 'bén rễ' tại Lào Cai từ những năm 2000, khởi đầu từ các mô hình thử nghiệm nhỏ lẻ, thiếu thốn kinh nghiệm và hạ tầng. Trải qua hơn hai thập kỷ, từ chỗ manh mún, tự phát, ngành tằm tơ đã từng bước khẳng định vị thế bằng sự đầu tư bài bản, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và tổ chức sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị.
Tính đến nay, toàn tỉnh đã phát triển được khoảng 1.500 ha dâu tằm, tập trung chủ yếu tại xã Trấn Yên với gần 700 ha, phần còn lại phân bố rải rác tại các xã như: Quy Mông, Hưng Khánh, Chấn Thịnh, Liên Sơn, Mậu A, Đông Cuông, Phúc Khánh, Văn Bàn và Bảo Hà. Cây dâu được trồng đa dạng trên nhiều loại đất như đất soi bãi ven sông suối (chiếm 60%), đất ruộng (30,9%), đất đồi thấp và vườn tạp (4%), cho thấy khả năng thích nghi cao với điều kiện thổ nhưỡng địa phương.
Những thửa ruộng dâu trải rộng mênh mông.
Nhờ khí hậu thuận lợi và kinh nghiệm sản xuất ngày càng tích lũy, năng suất dâu và sản lượng kén tằm tăng mạnh qua từng năm. Trong 6 tháng đầu năm 2025, sản lượng lá dâu toàn tỉnh đạt 26.300 tấn, ước cả năm khoảng 33.000 tấn.
Cùng với đó, sản lượng kén tằm đạt 920 tấn trong nửa đầu năm, dự kiến cả năm đạt khoảng 2.070 tấn. Giá kén dao động từ 150.000 đến 200.000 đồng/kg tùy chất lượng và thời điểm, mang lại tổng giá trị thu nhập hơn 400 tỷ đồng/năm cho người dân. Mỗi lứa tằm chỉ kéo dài khoảng 10 - 15 ngày, giúp người dân quay vòng sản xuất nhanh, có thu nhập đều và ổn định. Với 1.710 hộ đang tham gia trồng dâu nuôi tằm, nghề tằm tơ đang trở thành sinh kế bền vững ở nhiều vùng nông thôn Lào Cai.
Câu chuyện của chị Ngô Thị Diên ở thôn Cóc Khiểng, xã Phúc Khánh là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của mô hình này. Bắt đầu nuôi tằm từ năm 2018, đến nay chị đã sở hữu hơn 2 ha dâu và duy trì đều đặn 10 vòng tằm mỗi năm. Mỗi vòng chia làm hai lứa, sản lượng kén đạt khoảng 4 tạ, cho thu nhập ổn định trên 100 triệu đồng/năm.
“Chỉ từ 10 đến 15 ngày là mình đã có thu nhập. Hiện giá kén tằm dao động ở mức 160.000 - 170.000 đồng/kg, một vòng tằm cho sản lượng từ 18 đến 20 kg. Nuôi tằm lợi nhuận hơn trồng ngô, trồng lúa rất nhiều”, chị Diên chia sẻ.
Người trồng dâu xã Bảo Hà được hướng dẫn kỹ thuật trồng dâu, nuôi tằm.
Không chỉ sản xuất nguyên liệu, Lào Cai còn chú trọng xây dựng chuỗi liên kết khép kín. Trên địa bàn tỉnh đã hình thành 19 hợp tác xã và 133 tổ hợp tác trồng dâu nuôi tằm, đóng vai trò là cầu nối giữa người dân với doanh nghiệp và thị trường tiêu thụ.
Từ năm 2022, Công ty Cổ phần Dâu tằm tơ Yên Bái đã đầu tư xây dựng Nhà máy ươm tơ tự động tại thôn Làng Qua, xã Trấn Yên với diện tích 25.000 m², công suất 150 tấn tơ sản phẩm/năm, tương ứng thu mua khoảng 1.200 tấn kén mỗi năm. Nhà máy đã ký kết hợp đồng liên kết, bao tiêu toàn bộ sản phẩm kén trên địa bàn tỉnh thông qua các hợp tác xã và tổ hợp tác, góp phần ổn định đầu ra và nâng cao giá trị chuỗi sản phẩm.
Nhằm đảm bảo chất lượng và tăng năng suất trong tương lai, tỉnh cũng tập trung đẩy mạnh chuyển giao kỹ thuật, nghiên cứu giống mới và tổ chức đào tạo cho lực lượng lao động trong ngành.
Bà Nguyễn Thị Hà - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh cho biết: Trong thời gian tới, các cơ quan chuyên môn và các địa phương sẽ phối hợp chặt chẽ với Trung tâm Nghiên cứu Dâu tằm tơ Trung ương và các doanh nghiệp để triển khai tập huấn chuyên sâu cho cán bộ kỹ thuật tại cấp xã, tổ chức các lớp đào tạo cho nông dân. Cùng với đó, tiếp tục bổ sung các giống dâu mới có năng suất cao, phù hợp với khí hậu địa phương; chuyển đổi phương thức nuôi theo mô hình tuần hoàn khép kín, sử dụng triệt để phế phụ phẩm trong nghề trồng dâu nuôi tằm, nâng cao giá trị thu nhập cho người dân và nâng cao hiệu quả kinh tế.
Bên cạnh giải pháp kỹ thuật, Lào Cai cũng chú trọng xây dựng mô hình liên kết 4 nhà, 5 nhà (gồm Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp, nhà nông và nhà băng) để phát triển bền vững ngành dâu tằm tơ. Việc củng cố hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã, tổ hợp tác hiện có, đồng thời thành lập thêm các đơn vị mới, đang được đẩy mạnh nhằm đóng vai trò trung gian tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ sản phẩm. Tỉnh cũng đang nghiên cứu khả năng tích hợp phát triển nghề trồng dâu nuôi tằm với các mô hình du lịch nông thôn, du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm - từ đó, tạo thêm giá trị gia tăng và thu hút du khách đến với những làng nghề truyền thống.
Đến hết năm 2025, tỉnh Lào Cai phấn đấu mở rộng diện tích trồng dâu đạt 2.000 ha, sản lượng kén tằm khoảng 2.100 tấn. Các địa phương trọng điểm sẽ tiếp tục được đầu tư phát triển như: Cát Thịnh, Văn Chấn, Thượng Bằng La, Nghĩa Tâm, Trấn Yên, Quy Mông, Đông Cuông, Mậu A, Phúc Khánh, Văn Bàn và phường Âu Lâu. Giai đoạn 2026 - 2030, mục tiêu xa hơn là nâng tổng diện tích trồng dâu toàn tỉnh lên 2.500 ha, phát triển các cơ sở chế biến sâu để hướng đến xuất khẩu, tạo chuỗi giá trị hoàn chỉnh cho ngành tằm tơ.
Từ một vùng đất thử nghiệm nghề mới đầy khó khăn, đến nay Lào Cai đang vươn mình trở thành một trong những địa phương có ngành dâu tằm tơ phát triển mạnh của khu vực miền núi phía Bắc. Từng sợi tơ không chỉ góp phần làm nên diện mạo kinh tế nông nghiệp, mà mở ra những cơ hội mới, thêm hy vọng về một hướng đi bền vững trong phát triển nông nghiệp, nông thôn.
