Phát triển thuốc điều trị ung thư phổi hiệu quả cao, Akeso được xem là 'DeepSeek của ngành công nghệ sinh học'
Thuốc ivonescimab của Akeso giúp một nửa số bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ không bị tình trạng nặng hơn trong trung bình 11,1 tháng.
Công ty Akeso (Trung Quốc) đang phát triển loại thuốc điều trị ung thư mới vượt trội hơn một loại thuốc hàng đầu của phương Tây trong các nghiên cứu lâm sàng.
Akeso được ca ngợi là "khoảnh khắc DeepSeek" của ngành dược phẩm Trung Quốc, khi công nghệ sinh học trở thành mặt trận mới trong cuộc cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa nước này với Mỹ.
Theo kết quả thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 mà Akeso công bố trên tạp chí The Lancet, ivonescimab (loại thuốc điều trị miễn dịch mới của công ty nhắm vào ung thư phổi không tế bào nhỏ) giúp một nửa số bệnh nhân không bị tình trạng nặng hơn trong trung bình 11,1 tháng. Đây là chỉ số được gọi là thời gian sống không tiến triển bệnh (PFS).
Nghiên cứu cho biết, so sánh với pembrolizumab (loại thuốc ung thư phổ biến nhất thế giới được hãng dược phẩm khổng lồ Merck của Mỹ bán dưới tên thương hiệu Keytruda), PFS trung bình chỉ là 5,8 tháng.
Ung thư phổi không tế bào nhỏ là loại ung thư phổi phổ biến nhất, chiếm khoảng 85% các trường hợp ung thư phổi.
Ung thư phổi không tế bào nhỏ bao gồm một số loại phụ, phổ biến nhất là:
1. Ung thư biểu mô tuyến
2. Ung thư biểu mô tế bào vảy
3. Ung thư biểu mô tế bào lớn
So với ung thư phổi tế bào nhỏ, ung thư phổi không tế bào nhỏ thường phát triển chậm hơn và có tiên lượng tốt hơn nếu được phát hiện sớm. Các phương pháp điều trị gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, liệu pháp nhắm mục tiêu và liệu pháp miễn dịch.
Akeso lần đầu tiên công bố những phát hiện này vào tháng 9.2024 tại một hội nghị quốc tế ngành công nghiệp. Công ty nhận được sự chú ý ngày càng tăng ở Trung Quốc gần đây sau khi một thành viên của Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc giới thiệu ivonescimab tại kỳ họp Lưỡng hội tuần trước.
Trung tâm đổi mới toàn cầu của Akeso tại thành phố Thượng Hải - Ảnh: Handout
Các phương tiện truyền thông gọi sự phát triển thuốc ung thư của Akeso là "khoảnh khắc DeepSeek" trong ngành công nghệ sinh học Trung Quốc.
Công ty khởi nghiệp DeepSeek từng gây chấn động ngành công nghệ toàn cầu với các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) nguồn mở hiệu suất cao được phát triển với chi phí thấp hơn nhiều so với đối thủ ở Mỹ. Đột phá này được coi là dấu hiệu cho thấy sự kiên cường của ngành công nghệ Trung Quốc dưới các hạn chế nghiêm ngặt từ Mỹ về chip AI.
Ivonescimab là một loại liệu pháp miễn dịch được gọi là chất ức chế PD-1. Đây là kháng thể giúp hệ thống miễn dịch nhận biết và tiêu diệt tế bào ung thư.
"Nếu hiệu quả của thuốc Akeso được xác nhận trong nhiều thử nghiệm lâm sàng sắp tới, điều đó đồng nghĩa Trung Quốc đi từ việc tụt hậu so với Mỹ 5 năm trong lĩnh vực PD-1 đến việc dẫn trước 3 năm", quỹ đầu tư mạo hiểm Frees Fund (Trung Quốc) viết trong một báo cáo nghiên cứu được công bố hôm 12.3.
Chất ức chế PD-1 là loại thuốc điều trị miễn dịch được sử dụng cho bệnh ung thư. Nó hoạt động bằng cách ngăn chặn thụ thể PD-1 trên bề mặt tế bào T (loại tế bào miễn dịch), giúp hệ thống miễn dịch nhận biết và tấn công tế bào ung thư hiệu quả hơn.
Cơ chế hoạt động
PD-1 là một protein trên bề mặt tế bào T, có vai trò kiểm soát phản ứng miễn dịch để ngăn chặn tế bào T tấn công nhầm vào tế bào bình thường của cơ thể.
Tế bào ung thư thường lợi dụng cơ chế này bằng cách biểu hiện PD-L1 để "đánh lừa" hệ miễn dịch, khiến tế bào T không tấn công chúng. PD-L1 là một phân tử liên kết của thụ thể PD-1 trên bề mặt tế bào T.
Chất ức chế PD-1 ngăn chặn sự tương tác giữa PD-1 và PD-L1, giúp tế bào T nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn.
Ứng dụng
Chất ức chế PD-1 được sử dụng để điều trị nhiều loại ung thư, gồm:
Ung thư phổi không tế bào nhỏ
Ung thư hắc tố
Ung thư đầu và cổ
Ung thư bàng quang
Ung thư gan
Ví dụ về các loại thuốc ức chế PD-1
Pembrolizumab (Keytruda)
Nivolumab (Opdivo)
Cemiplimab (Libtayo)
Atezolizumab (Tecentriq) - ức chế PD-L1
Lợi ích
Giúp hệ miễn dịch chống lại ung thư hiệu quả hơn.
Có thể kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân ung thư, đặc biệt là trong các trường hợp ung thư giai đoạn muộn.
Tác dụng phụ
Chất ức chế PD-1 có thể gây ra một số tác dụng phụ liên quan đến hệ miễn dịch, chẳng hạn:
Viêm phổi, viêm gan, viêm ruột.
Rối loạn nội tiết.
Phát ban da.
Chất ức chế PD-1 là một bước tiến lớn trong liệu pháp miễn dịch ung thư, mang lại hy vọng cho nhiều bệnh nhân.
Akeso được thành lập vào năm 2012 tại thành phố Trung Sơn, tỉnh Quảng Đông, miền nam Trung Quốc.
Bà Michelle Xia, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Akeso, cho biết trong cuộc phỏng vấn với trang web Speakout HK vào năm 2021 rằng công ty bắt đầu với khoản đầu tư thiên thần 20 triệu nhân dân tệ (2,76 triệu USD) và nhận được trợ cấp thuê nhà, hỗ trợ thiết bị từ chính quyền địa phương.
Michelle Xia từng giữ các vị trí cấp cao tại các công ty dược phẩm phương Tây gồm Bayer (Đức), Crown Bioscience (Mỹ) trước khi trở về Trung Quốc rồi thành lập Akeso.
Michelle Xia quyết định khởi nghiệp kinh doanh thuốc vì Trung Quốc hầu như không có công ty dược phẩm nào phát triển thuốc mới vào thời điểm đó, và phải mất 8 đến 10 năm để các loại thuốc cải tiến mới của nước ngoài đến được với bệnh nhân Trung Quốc, dù giá cao.
Akeso đã lên sàn chứng khoán Hồng Kông vào tháng 4.2020, với đợt chào bán cổ phiếu đầu tiên ra công chúng trị giá 2,58 tỉ đô la Hông Kông (330 triệu USD) được đăng ký mua vượt mức 639 lần.
Đang trong quá trình phát triển một số loại thuốc ung thư khác, Akeso đã cấp phép ivonescimab cho công ty Summit Therapeutics (Mỹ) để phát triển và thương mại hóa trên thị trường toàn cầu trong một thỏa thuận trị giá 5 tỉ USD.
