Phát triển xanh: Lấy con người làm trung tâm

Chất lượng cuộc sống và sự cân đối môi trường

Phát triển xanh không đơn giản là “xanh” theo nghĩa màu sắc, mà là một quá trình chuyển đổi toàn diện trong cách thức sản xuất, tiêu dùng và quản lý tài nguyên. Nó đề cập đến việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực thiên nhiên, giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường và hướng tới sự phát triển bền vững. Trong mô hình này, không chỉ các chỉ số về tăng trưởng kinh tế được coi trọng mà cả chất lượng cuộc sống, sức khỏe tinh thần và môi trường sống của con người cũng là mục tiêu hàng đầu.

Việc lấy con người làm trung tâm trong phát triển xanh đồng nghĩa với việc đảm bảo mọi chính sách, chiến lược và hoạt động phát triển đều hướng tới lợi ích của cộng đồng. Điều này bao gồm việc tạo ra việc làm chất lượng, cải thiện hệ thống y tế, giáo dục và xây dựng hạ tầng xã hội, từ đó tạo dựng niềm tin và sự đồng thuận trong cộng đồng. Khi mỗi hành động kinh tế và xã hội đều hướng đến sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên, chúng ta sẽ xây dựng được một nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của xã hội.

Phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh P4G vừa quan, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh chuyển đổi xanh, tăng trưởng xanh là xu hướng tất yếu, không thể đảo ngược hay trì hoãn.

Thủ tướng cho rằng, mọi nỗ lực chuyển đổi xanh, phát triển bền vững cần gắn với con người, vì con người, lấy con người làm trung tâm, không hy sinh tiến bộ xã hội và môi trường để đánh đổi lấy tăng trưởng kinh tế đơn thuần.

Trong những thập kỷ qua, Việt Nam đã trải qua giai đoạn công nghiệp hóa nhanh chóng với những thành tựu kinh tế ấn tượng. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển kinh tế đó là ô nhiễm không khí, suy thoái môi trường, khai thác tài nguyên quá mức và sự bất bình đẳng trong phân phối lợi ích. Những hệ quả tiêu cực này đã làm dấy lên nhu cầu cấp thiết tìm kiếm một lộ trình phát triển mới – một lộ trình mà lợi ích của con người không chỉ được đo đếm bằng các con số GDP mà còn bằng chất lượng cuộc sống và sự cân đối môi trường.

Chính sách phát triển xanh được hình thành dựa trên nền tảng tư duy đổi mới, chuyển hướng từ cơ chế “lấy của cải vật chất làm trung tâm” sang “lấy con người làm trung tâm”. Cách nghĩ này không chỉ thay đổi về mặt chính sách mà còn là một cuộc cách mạng trong suy nghĩ của toàn xã hội. Người dân được khuyến khích tham gia vào quá trình ra quyết định, đóng góp ý kiến và cùng nhau xây dựng những giải pháp phù hợp với đặc thù kinh tế, văn hóa và môi trường của từng vùng miền.

Chuyển mình từ mô hình phát triển truyền thống sang phát triển xanh – một mô hình không chỉ chú trọng vào tăng trưởng kinh tế mà còn đề cao chất lượng cuộc sống, bảo vệ môi trường và công bằng xã hội.

Công nghệ và đổi mới sáng tạo giữ vai trò then chốt trong việc thúc đẩy phát triển xanh. Với sự bùng nổ của các công nghệ xanh, các ngành kinh tế truyền thống đang dần thay đổi cách thức hoạt động của mình. Ví dụ, trong lĩnh vực năng lượng, việc chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió hay thủy điện không chỉ giúp giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính mà còn tạo ra hàng triệu cơ hội việc làm mới cho người lao động.

Theo chuyên gia, các dự án nghiên cứu, ứng dụng công nghệ xanh không chỉ dừng lại ở quy mô thử nghiệm mà cần được triển khai rộng rãi, điển hình như: xây dựng các khu đô thị thông minh, hệ thống giao thông công cộng sạch và tự động, cũng như các dự án hỗ trợ nông nghiệp bền vững. Khi con người được đào tạo và trang bị kiến thức về công nghệ xanh, họ sẽ dần trở thành lực lượng chủ chốt trong công cuộc chuyển đổi này – họ sẽ không chỉ là người tiêu dùng mà còn là người sáng tạo và người thực hiện.

Lây ví dụ, TP.HCM đã và đang triển khai nhiều dự án hướng tới phát triển xanh, từ việc cải thiện hệ thống văn phòng hành chính đến kế hoạch xây dựng các không gian xanh công cộng. Các sáng kiến như “Thành phố sạch, thành phố xanh” không chỉ nhằm giảm thiểu ô nhiễm mà còn tạo ra môi trường sống tốt hơn cho cư dân. Những nỗ lực này là minh chứng rõ ràng cho việc chính quyền địa phương đang lắng nghe tiếng nói của người dân, lấy nhu cầu của họ làm trung tâm trong quá trình hoạch định và thực hiện chính sách.

Một yếu tố quan trọng trong mô hình phát triển xanh chính là giáo dục và nâng cao nhận thức của cộng đồng. Khi mỗi người dân hiểu rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, họ sẽ tự giác thay đổi thói quen tiêu dùng, giảm thiểu rác thải, tiết kiệm năng lượng và tham gia vào các hoạt động cộng đồng. Các chiến dịch truyền thông, hoạt động giáo dục tại trường học, các chương trình đào tạo nghề trong lĩnh vực công nghệ xanh sẽ là động lực thúc đẩy sự thay đổi tích cực trong xã hội.

Ngoài ra, việc tăng cường giáo dục về phát triển bền vững không chỉ giới hạn ở trẻ em và thanh niên mà còn cần thu hút người lao động và chính quyền. Chẳng hạn, các buổi hội thảo, tập huấn chuyên đề về bảo vệ môi trường và ứng dụng công nghệ xanh giúp cho mỗi người có thể hiểu và áp dụng những kiến thức mới vào thực tiễn đời sống. Hơn nữa, các chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh cũng cần được lan tỏa rộng rãi để tạo ra một văn hóa phát triển xanh theo hướng bao dung và bền vững.

Tương lai của phát triển xanh: Con người ở trung tâm

Mặc dù phát triển xanh với mục tiêu lấy con người làm trung tâm đầy hứa hẹn, song hành trình chuyển mình này cũng gặp phải nhiều thách thức. Một trong những thách thức đáng kể là việc chuyển đổi mô hình kinh tế truyền thống – đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Việc đầu tư vào công nghệ mới, xây dựng lại hệ thống quản lý, thay đổi cách thức hoạt động hiện tại đòi hỏi nguồn vốn lớn và kỹ năng quản lý mới, điều mà không phải doanh nghiệp nào cũng sẵn sàng hay có khả năng thực hiện ngay lập tức.

Bên cạnh đó, nhận thức của người dân về phát triển xanh vẫn còn nhiều hạn chế. Một bộ phận xã hội chưa hoàn toàn nhận ra được mối liên hệ mật thiết giữa môi trường sống và chất lượng cuộc sống, dẫn đến việc chưa có sự ủng hộ mạnh mẽ cho các chính sách bảo vệ môi trường. Vì vậy, cần có những chiến lược truyền thông và giáo dục sâu rộng hơn để thay đổi nhận thức này từ gốc đến ngọn.

Để giải quyết các thách thức trên, sự phối hợp giữa các cấp chính quyền, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp là rất quan trọng. Nhà nước cần tạo ra những chính sách ưu đãi, cơ chế tài chính linh hoạt nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi, đồng thời đẩy mạnh các chương trình giáo dục, truyền thông về lợi ích của phát triển xanh. Các dự án hợp tác quốc tế về công nghệ xanh và chuyển giao kinh nghiệm cũng là một hướng đi khả thi trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Tương lai của phát triển xanh phụ thuộc vào khả năng thích nghi và sáng tạo của cộng đồng. Khi mỗi người dân hiểu rằng hành động bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của riêng ai mà là nghĩa vụ chung của cộng đồng, sự thay đổi sẽ được hình thành từ từng cá nhân nhỏ bé và lan tỏa ra toàn xã hội. Mô hình phát triển xanh không thể tách rời việc cải thiện chất lượng cuộc sống nhằm mang lại hạnh phúc và sự thịnh vượng cho mỗi con người.

Hơn nữa, phát triển xanh còn mở ra cơ hội cho sự đổi mới bền vững trong nhiều lĩnh vực: từ nông nghiệp, công nghiệp đến dịch vụ và sản xuất. Các doanh nghiệp không chỉ được yêu cầu cung cấp sản phẩm và dịch vụ theo tiêu chuẩn bảo vệ môi trường mà còn phải chú trọng đến việc tạo dựng một môi trường làm việc an toàn, thân thiện và đầy tính nhân văn. Điều này sẽ giúp nâng cao uy tín của doanh nghiệp cũng như thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế theo hướng bền vững và toàn diện.

Ở cấp độ quốc gia, việc xây dựng một hệ thống pháp luật, khung chính sách rõ ràng liên quan đến phát triển xanh sẽ là cơ sở để định hướng hành động của các đơn vị, cá nhân trong xã hội. Những chương trình tác động tích cực và các dự án mẫu điển hình cần được ghi nhận, lan tỏa và nhân rộng để từ đó tạo đà cho một phong trào phát triển bền vững, lấy con người làm trung tâm.

Phát triển xanh – lấy con người làm trung tâm – không chỉ là một xu hướng mà còn là một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh toàn cầu hiện nay. Khi con người, với tất cả khát vọng và sáng tạo của mình, được đặt lên vị trí trung tâm trong mọi hoạt động phát triển, chúng ta mới có thể hướng đến một tương lai bền vững, nơi môi trường sống được bảo vệ, các nguồn lực thiên nhiên được sử dụng một cách hiệu quả và mọi thành viên xã hội đều có cơ hội được hưởng trọn vẹn thành quả của quá trình phát triển.

Chuyển mình từ phát triển truyền thống sang phát triển xanh là một hành trình đầy cam go nhưng không kém phần kỳ vọng. Nó đòi hỏi sự hợp tác, đồng lòng của tất cả các tầng lớp nhân dân và chính quyền, từ cơ sở cho đến trung ương. Mỗi hành động dù nhỏ bé nhưng khi được cộng hưởng lại sẽ tạo nên một làn sóng thay đổi mạnh mẽ, mở ra một kỷ nguyên mới cho đất nước – một kỷ nguyên mà sự phát triển không chỉ đo đếm bằng các con số kinh tế mà còn qua ánh mắt hạnh phúc của mỗi con người.

Trong quá trình chuyển đổi, chúng ta cần linh hoạt tiếp thu các kinh nghiệm quốc tế, đồng thời kết hợp chặt chẽ với đặc thù, truyền thống và điều kiện cụ thể của Việt Nam. Công nghệ xanh, sáng kiến đổi mới và sự tham gia tích cực từ cộng đồng chính là những yếu tố then chốt giúp tạo ra một hệ sinh thái phát triển bền vững. Sự thành công của mô hình này không chỉ góp phần cải thiện chất lượng môi trường sống mà còn tạo động lực cho nền kinh tế tăng trưởng theo hướng nhân văn và công bằng hơn.

Nhìn chung, tương lai của phát triển xanh phụ thuộc vào chúng ta – mỗi cá nhân, mỗi doanh nghiệp và mỗi cơ quan nhà nước. Khi con người trở thành nền tảng của mọi kế hoạch, dù là trong lĩnh vực kinh tế hay môi trường, thì những giá trị sống, tinh thần trách nhiệm và sáng tạo sẽ được khơi dậy mạnh mẽ, đưa xã hội tiến gần hơn tới một tương lai xanh tươi, bền vững và đầy hy vọng.

H.A