Phiên họp thứ 51 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Đề xuất hợp nhất 3 chương trình mục tiêu quốc gia

Theo tờ trình của Chính phủ, giai đoạn 2021-2025, 3 chương trình mục tiêu quốc gia cơ bản đạt và vượt các mục tiêu, nhiệm vụ được giao. Trong đó, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, có 4/7 chỉ tiêu vượt mục tiêu giao (tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; tỷ lệ đơn vị cấp huyện công nhận hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới; tỷ lệ huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao) và 3/7 chỉ tiêu cơ bản hoàn thành mục tiêu (tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới; số đơn vị cấp tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và thu nhập bình quân của người dân nông thôn).

Quang cảnh phiên họp.

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững có 2/5 chỉ tiêu vượt mục tiêu (tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo; số lượng xã thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn), 2/5 chỉ tiêu đạt mục tiêu (tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số), 1 chỉ tiêu chưa đạt (số huyện nghèo thoát nghèo).

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có 6/9 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu (tỷ lệ giảm nghèo, thu nhập bình quân, nhóm mục tiêu về giáo dục, tỷ lệ lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề, nhóm mục tiêu về bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống, nhóm mục tiêu về y tế). 3 chỉ tiêu chưa đạt (nhóm mục tiêu về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, nhóm mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn, nhóm mục tiêu về công tác định canh, định cư).

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng trình bày tờ trình về chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Để quản lý thống nhất, hiệu quả, thực chất và bền vững hơn, khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán nguồn lực, trùng lặp nhiệm vụ, manh mún chính sách trong các chương trình mục tiêu quốc gia, Chính phủ đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035 trên cơ sở tích hợp 3 chương trình mục tiêu quốc gia (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi).

Tổng vốn thực hiện Chương trình, giai đoạn 1 (2026-2030) dự kiến khoảng 1,23 triệu tỷ đồng. Trước mắt, vốn ngân sách trung ương hỗ trợ trực tiếp khoảng 100.000 tỷ đồng, chiếm 8%. Trong quá trình điều hành, Chính phủ tiếp tục cân đối ngân sách trung ương để ưu tiên hỗ trợ bổ sung cho Chương trình phù hợp với điều kiện thực tế. Vốn ngân sách địa phương 400.000 tỷ đồng, chiếm 33% và nguồn vốn lồng ghép từ các chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình, dự án khác, vốn tín dụng chính sách, vốn doanh nghiệp và huy động đóng góp của cộng đồng, người dân.

Giai đoạn 2 (2031-2035), căn cứ kết quả thực hiện của chương trình, Chính phủ sẽ trình Quốc hội quyết định nguồn lực thực hiện.

Mục tiêu tổng quát của chương trình là xây dựng nông thôn mới hiện đại, thực chất, gắn với đô thị hóa và thích ứng biến đổi khí hậu; phát triển kinh tế nông thôn theo hướng xanh, tuần hoàn, sinh thái, gắn với tái cơ cấu nông nghiệp, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo; phát huy vai trò chủ thể của người dân, cộng đồng và các thành phần kinh tế; bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội, nhất là vùng chiến lược, biên giới, hải đảo. Thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm và bền vững, bảo đảm an sinh xã hội, bình đẳng giới, nâng cao thu nhập, chất lượng sống và khả năng tiếp cận dịch vụ cơ bản cho người dân. Phát triển toàn diện khu vực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi…

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Lâm Văn Mẫn trình bày báo cáo thẩm tra.

Mục tiêu cụ thể, đến năm 2030, thu nhập bình quân của người dân nông thôn phấn đấu tăng gấp 2,5-3 lần so với năm 2020. Trong đó, thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số bằng 1/2 bình quân chung của cả nước.

Tỷ lệ nghèo đa chiều cả nước duy trì mức giảm từ 1-1,5%/năm, phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo đa chiều vùng dân tộc thiểu số và miền núi xuống dưới 10%. Phấn đấu 100% số xã nghèo trên cả nước thoát khỏi tình trạng nghèo; vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cơ bản không còn các xã, thôn đặc biệt khó khăn.

Phấn đấu có khoảng 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới; có khoảng 10% số xã đạt chuẩn nông thôn mới được công nhận xã đạt nông thôn mới hiện đại; cả nước có khoảng 4-5 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Đến năm 2035, phấn đấu thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 1,6 lần so với năm 2030; thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số bằng 2/3 bình quân chung của cả nước. Tỷ lệ nghèo đa chiều cả nước duy trì mức giảm từ 1-1,5%/năm. Phấn đấu có khoảng 85% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó, 30% các xã này được công nhận đạt nông thôn mới hiện đại…

Thẩm tra nội dung này, đa số ý kiến của Hội đồng Dân tộc của Quốc hội thống nhất với sự cần thiết hợp nhất 3 chương trình mục tiêu quốc gia. Một số ý kiến đề nghị tách thành 2 chương trình mục tiêu quốc gia (chương trình nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và chương trình phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi).

Bên cạnh đó, các chỉ tiêu, mục tiêu cần tính toán, nâng cao hơn nữa để phù hợp với bối cảnh mới của đất nước, giảm dần khoảng cách phát triển giữa các vùng, miền và phát triển chung của đất nước.

MẠNH HƯNG