Phim tài liệu 'Trên mặt trận mới' - hành trình đầy khát vọng của các cựu chiến binh

Hình ảnh trong phim tài liệu "Trên mặt trận mới".

Với những người lính, hành trình cống hiến cho Tổ quốc và Nhân dân chưa bao giờ ngừng lại. Trở về từ chiến trường, họ mang trên mình thương tích và ký ức chiến trường hằn sâu trên thân thể cùng những kỷ niệm không thể xóa nhòa. Nhưng quan trọng hơn, họ còn mang theo một ý chí vươn lên, khát vọng không ngừng nghỉ, để từ đó tự thôi thúc mình bước vào một "mặt trận mới" trong đời thường: chiến đấu với thương tật, hoàn cảnh riêng tư để dựng xây cuộc sống mới.

Phim tài liệu "Trên mặt trận mới" của Điện ảnh Quân đội nhân dân tái hiện những hành trình đặc biệt của các cựu chiến binh sau khi rời chiến trường. Trung tá Trần Thị Thu Hương, biên kịch phim chia sẻ: "Những nhân vật trong phim trước đây từng chiến đấu với khỏi lửa chiến tranh, nay họ trở về đời thường lại đối diện với "mặt trận" mới, đó là vượt qua thương tật, khó khăn kinh tế để góp phần cùng toàn dân giành thắng lợi nên mặt trận kinh tế. Từ ý chí kiên cường, tinh thần "thương binh tàn nhưng không phế", đội ngũ cựu chiến binh vừa làm kinh tế giỏi, đồng thời trở thành chỗ dựa, lan tỏa sự sẻ chia, giúp đồng đội và bà con cùng vươn lên. Chính những động lực đó giúp chúng tôi thực hiện bộ phim này".

Cựu chiến binh Vũ Xuân Túy gắn bó với nghề cói tại quê hương Nghĩa Hưng.

Bộ phim dẫn dắt khán giả đi qua từng số phận, khi quá khứ và hiện tại vẫn song hành, khi ý chí người lính một lần nữa được thử thách trong hòa bình. Trong một cảnh phim giàu xúc cảm, tại Bảo tàng Quang Minh ở Hải Phòng, ba cựu chiến binh Trần Hồng Quảng, Vũ Xuân Túy và Phan Trọng Điền lặng lẽ ngắm nhìn những hiện vật đã ngả màu thời gian: những bức ảnh đen trắng, chiếc bi-đông, manh áo bạc màu...

Họ từng ở chiến đấu ở những chiến trường khác nhau, mang trên mình thương tật khác nhau, nhưng hôm nay, giữa không gian thấm đẫm ký ức, họ lại tìm thấy nơi nhau sự sẻ chia, đồng cảm. Gặp lại nhau vừa ôn bao kỷ niệm ký ức, nhưng quan trọng hơn còn là động viên nhau cùng bước tiếp và đưa ra các cách thức làm kinh tế. Như lời bình trong phim có nhắc đến: "Tinh thần người lính vẫn vẹn nguyên, chỉ là giờ đây, họ đang bước vào một 'mặt trận' mới cuộc chiến đem lại ấm no cho gia đình, đồng đội và cộng đồng".

Các cựu chiến binh đã có những cuộc gặp gỡ để vững bước trên "mặt trận mới".

Thượng úy Nguyễn Diệu Hoa, đạo diễn phim chia sẻ: "Phim tái hiện lại tuổi trẻ hào hùng của những người lính. Mới 17 tuổi, Trần Hồng Quảng đã hai lần viết đơn xin nhập ngũ, quyết tâm ra chiến trường dù chưa đủ tuổi. Ông cùng đồng đội vượt Trường Sơn, xông pha trong những trận đánh ác liệt và có lần đã trở về từ cõi tử. Còn Phan Trọng Điền, chàng trai của mảnh đất Nam Định, những năm 1980 khoác ba-lô hành quân sang Thượng Lào, sống giữa ranh giới sinh tử".

"Đồng chí Vũ Xuân Túy, người lính Tây Nguyên từng đối mặt với những trận đánh khốc liệt kéo dài 40 ngày đêm, mang trên mình nhiều thương tích nhưng chưa bao giờ khuất phục. Họ trở về khi tuổi đời còn rất trẻ, nhưng cơ thể đã mang thương tật vĩnh viễn", đạo diễn chia sẻ.

Tinh thần hăng say lao động của các cựu chiến binh đã "truyền lửa" cho thế hệ trẻ.

"Từ chiến trường trở về, đồng đội của tôi người thì cụt chân, cụt tay, người thì mù mắt, người thì đến thở cũng đau đớn vì di chứng dioxin. Cuộc sống đời thường lại trở thành một chiến trường khác - chiến trường cơm áo gạo tiền..." lời chia sẻ của cựu chiến binh khiến đoàn làm phim lặng đi trong những phút giây xúc động đến nghẹn ngào.

Điểm đặc biệt của phim tài liệu "Trên mặt trận mới" so với những bộ phim cùng chủ đề người lính là bên cạnh những câu chuyện ký ức, phim tập trung khắc họa hành trình làm kinh tế, dựng nghiệp, cống hiến cho cộng đồng của các cựu chiến binh sau ngày đất nước thống nhất.

Cựu chiến binh Trần Hồng Quảng sáng lập Xí nghiệp thương binh Quang Minh, xây dựng Nhà máy xi-măng Trường Sơn, tạo việc làm cho hàng trăm thương binh và con em gia đình chính sách. Ông từng nói: "Tôi sống để làm thay cả phần những đồng đội đã ngã xuống".

Hay như cựu chiến binh Phan Trọng Điền trở về quê xã Xuân Trường, tỉnh Ninh Bình, gắn bó với lửa nghề đúc đồng. Không giữ nghề cho riêng mình, ông mở lò, dạy nghề miễn phí, đúc tượng tri ân, tu bổ nghĩa trang liệt sĩ. Giữa ánh lửa đỏ rực, ông vẫn giữ trong tim lời thề năm xưa: "Nếu còn sống trở về, sẽ sống thay cả phần những đồng đội đã ngã xuống".

Đoàn làm phim tác nghiệp trong một cảnh quay.

Đối với cựu chiến binh Vũ Xuân Túy chọn nghề cói ở quê nhà xã Quỹ Nhất, tỉnh Ninh Bình, lập Công ty Ánh Túy, biến rơm, cói thành nguồn sống cho hàng trăm thương binh, người khuyết tật, phụ nữ nghèo. Với ông, làm kinh tế không phải để làm giàu cho riêng mình, mà để giữ một nghề, để những người yếu thế có thể sống bằng chính đôi tay họ.

Thượng úy Nguyễn Diệu Hoa, đạo diễn bộ phim, xúc động chia sẻ, khung hình cuối cùng dừng lại nơi Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn. Trong không gian thiêng liêng ấy, các cựu chiến binh lặng lẽ nghiêng mình, thắp nén hương tri ân đồng đội. Bên cạnh họ, những em học sinh với đôi mắt trong veo, tay run run nâng bó hoa, khẽ đặt lên từng phần mộ các anh hùng liệt sĩ.

Những mái đầu bạc bên cạnh thế hệ măng non, những bàn tay chai sạn, còn hằn in dấu vết chiến tranh nắm lấy bàn tay các em nhỏ mang tới niềm xúc động mãnh liệt về sự tiếp nối, lời nhắn nhủ từ thế hệ cha anh đến thế hệ hôm nay về ngọn lửa ký ức và trách nhiệm với Tổ quốc sẽ còn mãi sáng trong tim người Việt.

Trên những con đường làng rợp bóng tre, bên những mái ngói rêu phong, hay giữa ánh lửa rực hồng trong xưởng đúc, tiếng máy rì rầm trong nhà xưởng… đâu đó vẫn thấp thoáng bóng dáng những người lính già. Họ không còn cầm súng, nhưng mỗi việc làm, mỗi nhịp bước, mỗi niềm trăn trở... đều đang tiếp nối lời thề năm xưa.

Phim tài liệu "Trên mặt trận mới" mở ra góc nhìn hiện tại, khi sức mạnh dân tộc được bồi đắp từ những con người lặng lẽ gieo điều thiện giữa đời sống thường nhật. Trong dòng chảy của điện ảnh Việt Nam, đã có không ít bộ phim khai thác đề tài người lính trở về sau chiến tranh. Mỗi tác phẩm đều mang một góc nhìn riêng và "Trên mặt trận mới" phát huy được thế mạnh về cách kể chặt chẽ, hấp dẫn... đặc trưng của Điện ảnh Quân đội nhân dân. Bên cạnh đó, tác phẩm có sự mở rộng ngôn ngữ điện ảnh, kết hợp yếu tố mỹ cảm, âm nhạc và nhịp điệu đời sống để đưa khán giả đến gần hơn với cảm xúc thật.

Qua bộ phim, càng cảm nhận sâu sắc hơn về sức mạnh của dân tộc được hun đúc từ những chiến công lẫy lừng nơi chiến trường và tinh thần đoàn kết, sẻ chia và đùm bọc trong đời sống thường nhật. Đó cũng chính là phẩm chất cao đẹp của người lính Bộ đội Cụ Hồ trong thời bình, luôn kiên cường, bản lĩnh mà chan chứa nghĩa tình. Khát vọng sống và cống hiến của họ chưa bao giờ vơi cạn. Họ có thể trở về với nhiều thương tật nhưng trái tim vẫn nguyên vẹn niềm tin. Giữa đời thường, họ lại dựng cho mình những "chiến hào mới" bằng công việc, nghĩa tình đồng chí, đồng bào thắm thiết không phai.

THỤY PHƯƠNG