Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam: Thể chế phải là 'đường ray' chắc chắn, thông thoáng

Nhấn mạnh về câu nói tâm đắc - “Thể chế là đường ray, doanh nhân là đoàn tàu. Nếu đường ray không thẳng và vững, đoàn tàu sẽ không thể chạy xa", bà Huệ cho rằng: "Điều chúng ta bàn là làm sao để đường ray ấy vừa chắc chắn, vừa thông thoáng, vừa hội nhập quốc tế”.

Từ yêu cầu tháo gỡ rào cản thể chế đến thúc đẩy chuyển đổi xanh, sở hữu trí tuệ và tài sản số, các chuyên gia, doanh nghiệp đã chỉ ra rằng, kinh tế tư nhân chỉ có thể bứt phá khi được hậu thuẫn bởi một khung pháp lý minh bạch, đồng bộ và phù hợp với xu thế phát triển bền vững.

Thể chế là nền móng cho đổi mới sáng tạo

Ngày 25/8, tại Trường Đại học Luật TPHCM đã diễn ra Hội thảo khoa học với chủ đề “Thể chế kiến tạo – Khơi thông dòng chảy phát triển”.

Đây cũng là phiên chuyên đề pháp lý trong khuôn khổ Vòng đối thoại địa phương/đơn vị thuộc Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 (VPSF 2025). Chương trình do Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam phối hợp cùng Trường Đại học Luật TPHCM, Hội Doanh nghiệp xanh TPHCM đồng tổ chức.

Bà Phạm Thị Bích Huệ – Phó Chủ tịch Trung ương Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam

Bối cảnh phát triển mới của nền kinh tế Việt Nam đặt ra yêu cầu cấp thiết: Phải kiến tạo một hệ thống thể chế đủ sức thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế tư nhân và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Bà Phạm Thị Bích Huệ - Phó Chủ tịch T.Ư Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam cho biết, Bộ Chính trị đã ban hành bộ tứ trụ cột về nghị quyết (Nghị quyết 57, 59, 66 và 68) cho khát vọng phát triển. Tuy nhiên, để biến khát vọng thành hiện thực, điều đầu tiên cần có chính là một hệ thống thể chế kiến tạo, pháp luật minh bạch, công bằng và dự báo được.

Nhấn mạnh về câu nói tâm đắc - “Thể chế là đường ray, doanh nhân là đoàn tàu. Nếu đường ray không thẳng và vững, đoàn tàu sẽ không thể chạy xa", bà Huệ cho rằng: "Điều chúng ta bàn là làm sao để đường ray ấy vừa chắc chắn, vừa thông thoáng, vừa hội nhập quốc tế”.

Theo bà Huệ, các tham luận tại hội thảo từ pháp luật thuế, sandbox FinTech đến hệ sinh thái ESG đều chỉ ra rằng luật pháp phải đi cùng và mở đường cho cuộc sống, chứ không đi sau. Đây cũng là tinh thần cốt lõi mà VPSF 2025 mong muốn gửi gắm.

Toàn cảnh tọa đàm

Hội thảo đã tập trung thảo luận ba nhóm chủ đề: Khơi thông thể chế cho kinh tế tư nhân; đổi mới sáng tạo gắn với phát triển bền vững; và chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Tại đây, doanh nhân phản ánh khó khăn về rủi ro pháp lý, thủ tục chồng chéo, chi phí tuân thủ cao.

Giới nghiên cứu đưa ra khuyến nghị, còn cơ quan quản lý lắng nghe và đối thoại. Cách tiếp cận ba chiều này được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng cho những cải cách chính sách cụ thể.

Đô thị xanh và công trình xanh – bước đi tất yếu

Trong phiên tọa đàm liên quan chủ đề chuyển đổi số, chuyển đổi xanh: Xu thế phát triển tất yếu, bà Lưu Thị Thanh Mẫu – Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Phó Trưởng ban tổ chức VPSF 2025 nhấn mạnh rằng, đô thị xanh, công trình xanh không chỉ là xu thế mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc, gắn với cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu – Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam

Dù Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách như Chiến lược tăng trưởng xanh, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Nhà ở 2023 hay Nghị định 175/2024, nhưng pháp luật hiện hành vẫn còn nhiều hạn chế, như: Khái niệm và tiêu chí chưa rõ, thiếu cơ chế tài chính xanh, chưa có bộ công cụ đánh giá thống nhất và chưa áp dụng cơ chế bắt buộc đối với nhiều công trình.

Bà Mẫu đề xuất bốn giải pháp then chốt. Đó là cụ thể hóa từ Nghị quyết 68 về chính sách đô thị và công trình xanh với tiêu chí rõ ràng; xây dựng lộ trình áp dụng cho các đô thị lớn và dự án mới; ban hành bộ công cụ đánh giá công trình xanh do cơ quan nhà nước quản lý; quy định bắt buộc đối với công trình sử dụng vốn đầu tư công, kèm chế tài xử phạt.

Song song đó, cần phát triển mạnh công cụ tài chính xanh như tín dụng ưu đãi, trái phiếu xanh, hỗ trợ lãi suất và cơ chế khấu trừ thuế cho chi phí nghiên cứu – đổi mới công nghệ. Theo bà, điều quan trọng hiện nay không phải bổ sung khẩu hiệu mới, mà là tạo hệ thống pháp luật minh bạch, cơ chế bắt buộc đi kèm động lực tài chính đủ mạnh để biến “đô thị xanh” thành thực tiễn.

Cần hoàn thiện khung pháp lý về tài sản số

TS.Nguyễn Phương Thảo – Trưởng Bộ môn Luật Dân sự, Đại học Luật TPHCM cho rằng, sự phát triển mạnh của công nghệ số và thương mại điện tử đang khiến hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) ngày càng tinh vi.

Khảo sát gần 300 người dùng Internet cho thấy mức độ tiếp cận với nội dung vi phạm bản quyền qua streaming, BitTorrent, P2P rất cao. Tình trạng xâm phạm nhãn hiệu diễn ra phổ biến trên các sàn thương mại điện tử và mạng xã hội, gây thiệt hại cho doanh nghiệp và làm suy giảm niềm tin người tiêu dùng.

Theo TS. Thảo, khung pháp luật về SHTT trong môi trường số hiện vẫn phân tán, chế tài chưa đủ răn đe, việc xử lý chậm trễ và chưa tận dụng hiệu quả công nghệ để giám sát. Do vậy, cần sớm hoàn thiện chế định pháp lý để bảo vệ quyền lợi chính đáng và khuyến khích sáng tạo.

Diễn giả Đào Tấn Anh (Trường Đại học Luật TPHCM) cho rằng, tài sản số đang trở thành cấu phần quan trọng của nền kinh tế số Việt Nam, với giá trị giao dịch hàng trăm tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, pháp luật điều chỉnh lĩnh vực này vẫn còn khoảng trống.

Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 mới chỉ bước đầu định nghĩa và phân loại tài sản số, nhưng vẫn vướng mắc trong việc xác định vị trí pháp lý trong Bộ luật Dân sự 2015. Theo ông Tấn Anh, thay vì tách thành một loại tài sản độc lập, nên xếp tài sản số vào nhóm “quyền tài sản”, với quyền sở hữu, chuyển nhượng, thế chấp được quy định rõ ràng.

Ông Tấn Anh cũng nhấn mạnh, cần tham chiếu kinh nghiệm quốc tế, như Quy định thị trường tài sản mã hóa của EU hay Đạo luật dịch vụ thanh toán Singapore, để bảo đảm sự tương thích và hội nhập. Việc hoàn thiện chế định tài sản số không chỉ bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, mà còn tạo cơ sở pháp lý thu hút dòng vốn quốc tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Uyên Phương