Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chủ trì làm việc với Chính phủ về thực hiện pháp luật bảo vệ môi trường

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu tại cuộc làm việc

Cùng dự và chủ trì có: Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi - Tổ trưởng Tổ giúp việc của Đoàn giám sát.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu tại cuộc làm việc

Tham dự, về phía Chính phủ có các Ủy viên Trung ương Đảng: Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà; Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà phát biểu tại cuộc làm việc

Phát biểu khai mạc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, cuộc làm việc với Chính phủ nhằm đánh giá đầy đủ, toàn diện, khách quan, làm rõ những kết quả nổi bật, hạn chế, bất cập, nguyên nhân, trách nhiệm, rút ra bài học kinh nghiệm trong xây dựng, ban hành, hoàn thiện chính sách và tổ chức thực hiện.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy phát biểu khai mạc cuộc làm việc

Quan trọng hơn, từ đó đề xuất, kiến nghị các giải pháp tổng thể cho trước mắt và lâu dài để phát huy các kết quả đạt được; khắc phục những hạn chế, bất cập; tiếp tục đẩy mạnh, thực hiện có hiệu quả những chủ trương lớn của Đảng, chính sách của Nhà nước về bảo vệ môi trường.

Nhiều chuyển biến tích cực

Thay mặt Chính phủ báo cáo với Đoàn giám sát, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các bộ, ngành đã hoàn thành toàn bộ nhiệm vụ xây dựng, trình ban hành và ban hành các văn bản hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường được Thủ tướng Chính phủ giao.

Nhiều quyết định của Thủ tướng Chính phủ và thông tư của các bộ, ngành cũng được ban hành để triển khai thi hành Luật; các địa phương đã ban hành các quy định, chủ động xây dựng kế hoạch quản lý môi trường không khí, nước mặt và nhiều kế hoạch khác...

Chính phủ cũng đã ban hành các nghị định phân cấp, phân quyền, cắt giảm 83% thủ tục hành chính về đánh giá tác động môi trường và 87,5% về giấy phép môi trường và phân định thẩm quyền theo chính quyền địa phương 2 cấp.

Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng báo cáo với Đoàn giám sát tại cuộc làm việc

Chi ngân sách cho bảo vệ môi trường trong giai đoạn 2022 - 2024 đã được bảo đảm bố trí không thấp hơn 1% tổng chi ngân sách nhà nước.

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, đến tháng 4 vừa qua, 94,9% số khu công nghiệp đã có hệ thống xử lý nước thải tập trung, 100% đã lắp đặt hệ thống quan trắc tự động truyền dữ liệu về cơ quan quản lý; tỷ lệ cụm công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tăng từ 8,9% năm 2016 lên 31,5% năm 2024. Nhiều làng nghề gây ô nhiễm nghiêm trọng đã được xử lý, chuyển đổi ngành nghề hoặc dừng hoạt động.

Tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt ngày càng tăng và áp dụng công nghệ hiện đại, giảm chôn lấp, tăng tái chế và thu hồi năng lượng. Việc tái chế, tái sử dụng tro, xỉ, thạch cao đã được thúc đẩy góp phần giảm khối lượng tồn đọng...

“Việc triển khai Luật Bảo vệ môi trường đã đem lại những chuyển biến tích cực. Nhiều chỉ tiêu môi trường đạt và vượt mục tiêu đề ra, đưa chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam lên vị thế hàng đầu ở khu vực”, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh.

Đề xuất triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về bảo vệ môi trường

Đại diện các bộ, ngành tham dự cuộc làm việc

Quyền Bộ trưởng cũng chỉ rõ, một số văn bản hướng dẫn triển khai Luật ban hành còn chậm so với yêu cầu, nhất là tại các địa phương. Việc ban hành quy định, tiêu chuẩn, quy chuẩn đối với hoạt động tái sử dụng nước thải, chất thải rắn, chưa đáp ứng yêu cầu về thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Nguồn thu từ thuế, phí bảo vệ môi trường tương đối lớn nhưng chưa có cơ chế đầu tư trở lại cho bảo vệ môi trường. Chưa có quy định để huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội tham gia bảo vệ môi trường...

Tình trạng ô nhiễm môi trường nước tại một số khu vực chưa được giải quyết triệt để. Tỷ lệ nước thải sinh hoạt được thu gom, xử lý còn thấp. Ô nhiễm môi trường không khí tại một số thành phố lớn tiếp tục diễn biến phức tạp, ngày càng gay gắt…

Trong giai đoạn tới, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho rằng, cần tập trung vào các giải pháp có tính đột phá. Trong đó, cần đổi mới tư duy trong hoàn thiện và thực thi chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường; thống nhất trong nhận thức và hành động coi chi cho môi trường là đầu tư cho phát triển; thực hiện kinh tế hóa môi trường; bổ sung chỉ số GDP xanh để đánh giá chất lượng phát triển kinh tế - xã hội tại từng địa phương.
Cùng với đó, cần tăng cường và đa dạng hóa nguồn lực cho bảo vệ môi trường, huy động nguồn lực thông qua các công cụ tài chính xanh. Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong bảo vệ môi trường.

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ đề xuất bổ sung các quan điểm của Đảng về bảo vệ môi trường trong dự thảo các Văn kiện Đại hội XIV của Đảng, trong đó khẳng định rõ vị trí, vai trò của bảo vệ môi trường trong phát triển bền vững, đặt ngang hàng với kinh tế và xã hội, coi đây là ba trụ cột trung tâm.

Đồng thời, cho phép triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong đó, ưu tiên dành nguồn lực đầu tư cho các công trình hạ tầng môi trường thiết yếu như hệ thống thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt tại đô thị; hạ tầng thu gom, xử lý rác thải; cải thiện và phục hồi môi trường các lưu vực sông…

Quản lý chất thải rắn sinh hoạt còn nhiều vướng mắc

Tại cuộc làm việc, các thành viên Đoàn giám sát ghi nhận nỗ lực của Chính phủ trong triển khai chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của người dân, doanh nghiệp.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi phát biểu

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi và các thành viên Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ làm rõ nhiều vấn đề.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Đoàn Thị Thanh Mai phát biểu

Trong đó, việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn mới chỉ dừng ở mức thí điểm tại một số địa phương; hệ thống hạ tầng thu gom, lưu giữ, trung chuyển và xử lý chưa đáp ứng nhu cầu, thiếu đồng bộ với khâu phân loại từ hộ gia đình, cá nhân. Đáng chú ý, đến nay khoảng 62,97% lượng chất thải rắn sinh hoạt vẫn được xử lý bằng phương pháp chôn lấp trực tiếp, gây áp lực lớn cho môi trường.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quàng Văn Hương phát biểu

Chi thường xuyên cho lĩnh vực môi trường chiếm tới 60.590 tỷ đồng, cao hơn nhiều so với mức 41.907 tỷ đồng dành cho đầu tư phát triển. Hiện vẫn thiếu cơ chế, chính sách đủ mạnh để khuyến khích xã hội hóa, nhất là sự tham gia của khu vực tư nhân trong xử lý ô nhiễm, đầu tư hạ tầng thu gom và xử lý nước thải, chất thải rắn sinh hoạt tại địa phương.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Thị Mai Phương phát biểu

Ứng dụng công nghệ số trong quản lý môi trường vẫn hạn chế, đặc biệt ở cấp cơ sở, nơi UBND và Chủ tịch UBND xã phải cùng lúc thực hiện tới 18 nhiệm vụ quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Nguyễn Quốc Hùng phát biểu

Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ chỉ đạo quyết liệt hơn nữa, chú ý nguồn lực đầu tư cho hoạt động xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt. Hiện còn khoảng 82% nước thải sinh hoạt chưa được xử lý xả ra lưu vực sông.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Tuấn Anh phát biểu

ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Ngọc Sơn phát biểu

ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Văn An phát biểu

Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm rà soát, ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về lò đốt chất thải, về bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt; sửa đổi, bổ sung quy chuẩn quốc gia về tiếng ồn, chất lượng không khí; hướng dẫn mô hình xử lý chất thải rắn sinh hoạt…

ĐBQH Nguyễn Quang Huân (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu

Phát biểu tại cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh, khi đặt bảo vệ môi trường ngang hàng với kinh tế và xã hội, coi đây là ba trụ cột trung tâm trong phát triển bền vững, cần làm rõ những vấn đề môi trường cấp bách hiện nay. Phó Thủ tướng đề xuất Trung ương ban hành một nghị quyết mới về phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, để môi trường không còn “đi sau” kinh tế, đồng thời gắn kết chặt chẽ 2 chiều: kinh tế hóa vấn đề môi trường và môi trường hóa các vấn đề kinh tế.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà phát biểu, làm rõ các ý kiến Đoàn giám sát nêu tại cuộc làm việc

Việc sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường cần tiếp cận theo từng giai đoạn: trước hết xử lý những tồn đọng lớn từ quá khứ; tiếp đến là “môi trường hóa” các hoạt động kinh tế theo hướng phục hồi, bảo tồn, khai thác bền vững tài nguyên; đồng thời tăng cường phòng ngừa rủi ro. Với tinh thần như vậy, Phó Thủ tướng cho rằng, Việt Nam cần một đạo luật mới với tư duy này. Bên cạnh đó, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước để xây dựng mô hình, tiêu chuẩn và quy chuẩn phát triển kinh tế xanh; hoàn thiện bộ máy quản lý môi trường từ trung ương đến địa phương, bảo đảm đô thị phát triển xanh, nông thôn sinh thái và khu công nghiệp vận hành theo mô hình tuần hoàn...

Khẩn trương tăng cường năng lực cho cấp xã

Phát biểu kết luận cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan ghi nhận những kết quả rất tích cực trong công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật về bảo vệ môi trường và tổ chức thực hiện trên phạm vi cả nước, nhất là kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành.
Trong giai đoạn 2022 - 2024, các chỉ tiêu thống kê đánh giá kết quả là rất tích cực, một số chỉ tiêu có sự chuyển biến bứt phá so với giai đoạn 2016 - 2021.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số hạn chế, bất cập, nhất là việc thực hiện một số chính sách mới của Luật Bảo vệ môi trường. Nhiều vấn đề môi trường bức xúc hiện nay vẫn chưa được giải quyết triệt để, trong khi các nguồn ô nhiễm môi trường sẽ tiếp tục gia tăng về số lượng, quy mô và mức độ tác động.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện thể chế pháp luật về môi trường. Trong đó, chủ động nghiên cứu, kịp thời thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu trong Văn kiện Đại hội XIV của Đảng. Tập trung hoàn thiện các chính sách hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế carbon thấp; các quy định về quản lý tín chỉ carbon, hoạt động trao đổi tín chỉ carbon…

Cùng với đó, tiếp tục thực hiện hiệu lực, hiệu quả các công cụ, biện pháp quản lý theo tinh thần của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương thúc đẩy triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, đề án về bảo vệ môi trường; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số, trong đó ưu tiên xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu về môi trường, bảo đảm công khai, đồng bộ, hiện đại, kết nối, tích hợp, chia sẻ. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, thúc đẩy nhân rộng các mô hình, điển hình tốt về bảo vệ môi trường.

Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, cần khẩn trương tăng cường năng lực cho các địa phương, nhất là cấp xã về nhân lực, các điều kiện bảo đảm để đủ sức giải quyết các vấn đề môi trường trên địa bàn.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, trên cơ sở ý kiến của các thành viên Đoàn giám sát, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo nghiên cứu rà soát, tiếp thu, hoàn thiện báo cáo của Chính phủ gửi Đoàn giám sát trước ngày 19/9 tới để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tin: Hà Lan; Ảnh: Phạm Thắng