Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan: 'Nông nghiệp đô thị là giải pháp để Hà Nội giữ cân bằng giữa phát triển và bản sắc'

Chia sẻ của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan với Báo Hànôịmới đã gợi mở nhiều giải pháp mang tính chiến lược để nông nghiệp, nông dân và nông thôn Thủ đô thực sự trở thành động lực phát triển bền vững, giàu bản sắc. Báo Hànôịmới trân trọng giới thiệu tới độc giả nội dung cuộc trò chuyện.

- Thưa Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Hà Nội vừa hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất. Ông đánh giá như thế nào về dấu mốc quan trọng này của Thành phố?

- Theo tôi, đây không chỉ là niềm tự hào của riêng Hà Nội, mà còn là niềm vui chung của cả nước. Nông thôn mới, sức sống mới - đó là tinh thần có thể cảm nhận rõ rệt. Thành quả hôm nay không chỉ hiện diện ở những con đường bê tông hay các công trình hạ tầng, mà quan trọng hơn là sự thay đổi trong cách nghĩ, cách làm của người nông dân; là tinh thần cộng đồng cùng chung tay dựng xây và gìn giữ bản sắc văn hóa giữa nhịp sống hiện đại.

Trong hành trình ấy, Hà Nội đã có nhiều sáng kiến như xây dựng “xã nông thôn mới kiểu mẫu gắn với phát triển du lịch”; đẩy mạnh chuyển đổi sang nông nghiệp hữu cơ, sinh thái; phát động phong trào “Ngày thứ bảy vì nông thôn mới”, “Ngày Chủ nhật xanh”...

Đặc biệt, Thành phố tiên phong lấy ý kiến sự hài lòng của người dân về nông thôn mới - một cách tiếp cận giàu bản sắc và nhân văn.

- Hà Nội - Thủ đô ngàn năm văn hiến, có những đặc thù riêng. Vậy theo ông, Thành phố nên định hình phát triển nông nghiệp, nông thôn như thế nào cho phù hợp?

- Người ta thường nhìn vào tòa nhà cao tầng, hệ thống tàu điện ngầm để so sánh mức độ hiện đại của một quốc gia. Nhưng bản sắc của đất nước không nằm ở kính sáng, thép lạnh, mà nằm ở những gì gần gũi, thân thuộc nhất - đó chính là nông thôn.

Chỉ cần đến một làng quê, nghe câu dân ca, ngắm mái nhà tranh, thưởng thức món ăn dân dã, ta sẽ nhận ra mình đang ở Việt Nam, Nhật Bản hay Thái Lan. Vì vậy, nếu đô thị là thước đo của sự hiện đại, thì nông thôn lại là nơi lưu giữ bản sắc. Hà Nội vừa phản chiếu sự năng động trong phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, vừa gìn giữ hồn cốt văn hóa và đời sống tinh thần thông qua quá trình xây dựng nông thôn mới - những giá trị rất cần được bảo tồn và phát huy.

Đối với nông nghiệp, Hà Nội nên phát triển nông nghiệp đa giá trị, đây là giải pháp nền tảng giúp Hà Nội khai thác tối đa tiềm năng của từng khu vực. Ngoại thành với lợi thế về quỹ đất, tài nguyên và làng nghề sẽ tập trung vào nông nghiệp tích hợp, sản xuất hàng hóa quy mô và nông nghiệp sinh thái.

Ngược lại, nội đô sẽ phát triển nông nghiệp đô thị, không nhằm mục đích sản lượng mà hướng đến giá trị tinh thần, môi trường và giáo dục. Việc phân khúc rõ ràng này bảo đảm nguồn lực được phân bổ hợp lý, tránh lãng phí và tạo ra sự phát triển cân bằng.

- Một trong những nội dung ông nhấn mạnh là nâng tầm du lịch nông nghiệp. Theo ông, đâu là yếu tố mấu chốt để tạo nên sự khác biệt cho Hà Nội trong lĩnh vực này?

- Du lịch nông nghiệp không chỉ là tham quan, mà phải là một trải nghiệm toàn diện. Nông sản sẽ được gắn với các giá trị văn hóa, lịch sử của địa phương. Để làm được điều này, cần đào tạo người dân trở thành "người kể chuyện", truyền tải được linh hồn của làng nghề, của nông sản. Điều này không chỉ tăng thu nhập cho người dân, mà còn bảo tồn được những giá trị văn hóa truyền thống, tạo ra sự khác biệt cho du lịch Hà Nội so với các địa phương khác.

Để tránh tình trạng "du lịch phong trào", nơi các mô hình mọc lên ồ ạt nhưng thiếu bản sắc, Hà Nội cần tập trung vào chất lượng hơn số lượng. Mỗi địa phương cần xác định câu chuyện riêng và xây dựng sản phẩm du lịch có chiều sâu, độc đáo. Sự tham gia của các chuyên gia và cộng đồng là yếu tố then chốt. Chuyên gia giúp định hình sản phẩm, còn cộng đồng sẽ là người trực tiếp tham gia xây dựng và gìn giữ giá trị cốt lõi, bảo đảm tính chân thực và sức hấp dẫn lâu dài.

- Bên cạnh sản xuất nông nghiệp ở khu vực ngoại thành, ông rất tâm đắc vai trò của nông nghiệp đô thị. Ông có thể gợi mở thêm về vấn đề này?

- Nông nghiệp nội đô không chỉ đơn thuần là thú vui. Nó là một giải pháp tổng hợp để giải quyết các vấn đề đô thị. Các mô hình như "nông nghiệp ban công" hay "nông nghiệp sân thượng" giúp làm mát không gian sống, giảm lượng carbon dioxide và cải thiện hệ thống thoát nước.

Hơn thế, việc tự tay chăm sóc cây cối còn là một liệu pháp tâm lý hiệu quả, giúp người dân giải tỏa căng thẳng và kết nối với thiên nhiên ngay tại nhà. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ tiên tiến như thủy canh, khí canh sẽ góp phần tiết kiệm diện tích, nguồn nước, đồng thời nâng cao hiệu quả sản xuất.

Trong một bối cảnh đô thị hóa nhanh, “nông nghiệp đô thị” không còn là khái niệm xa lạ, mà chính là giải pháp để Hà Nội giữ cân bằng giữa phát triển và bản sắc, giữa vật chất và tinh thần. Mặt khác, “nông nghiệp đô thị” có thể thúc đẩy kinh tế tuần hoàn ngay trong từng gia đình, với mô hình "bếp không rác". Thay vì vứt bỏ, các phế phẩm sinh hoạt như bã cà phê, vỏ trứng, gốc rau... sẽ được tận dụng để tạo ra phân bón hữu cơ.

Điều này không chỉ giúp giảm gánh nặng rác thải cho môi trường, mà còn tạo ra nguồn tài nguyên mới. Khi nhiều gia đình cùng thực hiện, nó sẽ hình thành một văn hóa sống xanh trong cộng đồng, góp phần giải quyết bài toán môi trường chung của Hà Nội.

- Để hiện thực hóa những định hướng này, theo ông, Hà Nội cần có những chính sách và giải pháp gì?

- Để nông nghiệp đô thị trở thành một phần của nền kinh tế, Nhà nước cần đóng vai trò là "bà đỡ". Các chính sách hỗ trợ cần tập trung vào tài chính cho các dự án khởi nghiệp, kỹ thuật cho các mô hình công nghệ và thị trường thông qua việc xây dựng các chợ phiên hoặc nền tảng trực tuyến.

Đồng thời, cần xây dựng thương hiệu chung, như: "Nông sản xanh Thủ đô" để tạo uy tín và giá trị cho sản phẩm. Báo chí cần trở thành cầu nối hai chiều, lắng nghe phản hồi của người dân để hoàn thiện chính sách, đồng thời lan tỏa những mô hình thành công. Sự tương tác chặt chẽ này sẽ tạo động lực thực sự cho sự phát triển bền vững của "tam nông" Thủ đô. Với sự đồng lòng của chính quyền, doanh nghiệp, cộng đồng và sự đồng hành của báo chí Thủ đô, những giải pháp này không chỉ là định hướng trên giấy, mà trở thành động lực thực sự cho “tam nông” Hà Nội - nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.

- Ông có thể gửi gắm đôi lời nhắn nhủ tới Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội trong chặng đường phát triển sắp tới?

- Xây dựng nông thôn mới không chỉ dựa vào tiêu chí cứng, mà phải linh hoạt, gắn với bản sắc của từng làng quê. Tôi mong Hà Nội khuyến khích mỗi cộng đồng, mỗi xã có một sáng kiến, khi đó, bức tranh nông thôn sẽ đa sắc và giàu cảm xúc. Nông thôn là nơi lưu giữ lời ru, giọt mồ hôi, tình nghĩa làng quê. Đó là trường học đầu đời để mỗi chúng ta học cách yêu quê hương. Giữ nông thôn không chỉ để đạt đủ tiêu chí, mà để gìn giữ hồn cốt quê hương cho thế hệ sau. Những giá trị ấy không đo bằng mét đường hay biển công trình, mà cảm nhận được trong mùi khói bếp, tiếng gà gáy sáng, câu chuyện chiều muộn trước sân nhà.

Chúng ta tự hào với kết quả hôm nay, nhưng cần tiếp tục đi về cơ sở, lắng nghe và đồng hành cùng người dân. Mỗi mô hình, mỗi sáng kiến cộng đồng, mỗi làng nghề, mỗi hợp tác xã... đều có thể trở thành hạt mầm cho thay đổi lớn. Hà Nội mang trong mình hai dòng chảy: Nông thôn và đô thị. Nếu đô thị là nơi bứt phá để hội nhập, thì nông thôn là nơi lưu giữ để cân bằng. Hà Nội sẽ thực sự là Thủ đô của khát vọng, của hòa bình, khi kết nối hài hòa giữa kế thừa và hiện đại.

- Trân trọng cảm ơn ông!

Nguyễn Mai thực hiện