Phó Thủ tướng: Nghiên cứu để cán bộ công nghệ thông tin ở xã, tỉnh, bộ được hưởng 200% lương

Sáng 10-7, Ủy ban Thường vụ Quốc hội họp phiên 47, cho ý kiến bước đầu về dự thảo Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao".

6 năm, thu hút hơn 700 sinh viên xuất sắc, cán bộ trẻ vào khu vực công

Nêu nhận định của Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng thời điểm hiện nay, nguồn nhân lực của nước ta cơ bản đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Quy mô nguồn nhân lực có bước phát triển, cơ cấu ngày càng phù hợp hơn; trình độ, kỹ năng của lực lượng lao động được nâng lên. Năng suất lao động, việc làm, thu nhập của người lao động có chuyển biến tích cực.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh. Ảnh: PHẠM THẮNG

Với khu vực công, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chiếm tỉ lệ không nhiều trong tổng số lực lượng lao động toàn xã hội, phần lớn có trình độ từ đại học trở lên. Công tác tuyển dụng, sử dụng, quản lý và phát triển nguồn nhân lực cán bộ, công chức, viên chức được thực hiện nghiêm túc, bảo đảm công khai, minh bạch theo quy định.

“Chất lượng, trình độ đội ngũ nhìn chung đáp ứng tốt yêu cầu” - ông Nguyễn Đắc Vinh nói.

Với khu vực ngoài công lập, Đoàn giám sát cho biết số lượng lao động có sự gia tăng, nhất là trong khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Năm 2024, cả nước có gần 47,3 triệu người lao động làm việc ở khu vực ngoài Nhà nước, chiếm 89,3% tổng lực lượng lao động và trên 91% tổng số lao động có việc làm của nền kinh tế.

Đoàn Giám sát cũng đánh giá các chính sách thu hút, trọng dụng, đãi ngộ nhân lực chất lượng cao của các bộ, ngành địa phương bước đầu đã phát huy hiệu quả. Từ năm 2018 đến tháng 10-2024, có 706 sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ được thu hút, tuyển dụng vào làm việc trong các cơ quan, tổ chức.

Nhiều công chức, viên chức, người lao động được cấp học bổng, hỗ trợ đào tạo sau đại học ở trong nước và ngoài nước, hỗ trợ một lần khi thu hút nhân tài về địa phương.

Một số địa phương, đơn vị sự nghiệp công lập đã thực hiện thi tuyển công khai một số vị trí lãnh đạo, cho phép nhân sự ngoài hệ thống được thi tuyển, thí điểm trả lương cao cho giảng viên, bác sĩ giỏi, có cơ chế nội bộ linh hoạt về lương, môi trường làm việc và chế độ đãi ngộ khác để giữ người tài.

Thiếu “tổng công trình sư” trong các lĩnh vực quan trọng

Tuy nhiên, Đoàn giám sát cũng cho rằng cơ chế, chính sách đặc biệt để thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài chậm đổi mới. Chính sách tuyển dụng, thu nhập, tạo môi trường làm việc chưa thực sự hấp dẫn. Cơ cấu, số lượng nguồn nhân lực chất lượng cao chưa hợp lý.

“Đang thiếu hụt chuyên gia đầu ngành, tổng công trình sư trong các lĩnh vực quan trọng, nhất là công nghệ mới, công nghệ cao, có đủ năng lực dẫn dắt, thúc đẩy kinh tế phát triển bứt phá” - ông Vinh nói.

Đáng chú ý, Đoàn giám sát nhận định cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa thực sự hợp lý, chưa gắn kết chặt chẽ và theo kịp nhu cầu của thực tiễn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến bước đầu về dự thảo Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao". Ảnh: PHẠM THẮNG

“Một bộ phận không nhỏ sinh viên tốt nghiệp đại học chưa đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng, nhất là về kỹ năng, độ thích ứng và tính chuyên nghiệp. Ước tính 30% sinh viên tốt nghiệp không làm việc trong lĩnh vực được đào tạo” - theo ông Vinh.

Trong khi đó, cơ cấu lao động dù có sự chuyển dịch tích cực nhưng còn chậm. Tỉ lệ lao động có việc làm phi chính thức còn khá cao, chiếm gần 65% lực lượng lao động, đa số thu nhập thấp, thời gian làm việc kéo dài, điều kiện lao động không bảo đảm. Cả nước còn khoảng 38 triệu lao động chưa qua đào tạo.

Chất lượng lao động tuy có cải thiện nhưng tốc độ chậm, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường lao động trong bối cảnh đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Ngoài ra, việc tuyển dụng, sử dụng nguồn nhân lực ở khu vực công, nhất là trong đơn vị sự nghiệp công lập còn có một số bất cập. Chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức ở nước ngoài sử dụng ngân sách nhà nước chưa đạt hiệu quả cao, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Cũng theo Đoàn giám sát, việc đánh giá cán bộ chưa thực chất, tính định lượng chưa cao, chưa gắn với sản phẩm công việc cụ thể; thiếu cơ chế sàng lọc hiệu quả, thay thế kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém, uy tín thấp...

Phó Thủ tướng: Cần chính sách cho nhân lực chất lượng cao

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nói điều trọng nhất là làm thế nào để sau đợt giám sát có cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Theo Phó Thủ tướng, thực tế chưa có quy định thế nào là nguồn nhân lực chất lượng cao - được đánh giá trên bằng cấp hay khả năng thực hành - trình độ chuyên môn.

"Cần làm rõ khái niệm, phạm vi của nguồn nhân lực chất lượng cao thì chúng ta mới đi vào được những vấn đề trọng yếu khác và có giải pháp" - ông Hồ Đức Phớc nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc phát biểu tại phiên họp. Ảnh: PHẠM THẮNG

Ông cũng lưu ý việc làm thế nào để đào tạo và sử dụng được nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong đó, phải có một quỹ về đào tạo và thu hút nhân tài. Những việc này khi Chính phủ nghiên cứu trình cần có sự đồng thuận của Quốc hội.

Nhấn mạnh phải có cơ chế, chính sách cho nhân lực chất lượng cao, Phó Thủ tướng cho rằng cần làm rõ chúng ta thu hút vào cơ quan nhà nước hay cả cho doanh nghiệp. Theo đó, cũng cần làm rõ chính sách nhà ở, biên chế, thu nhập, sử dụng và đề bạt thế nào.

Chẳng hạn, khi vào cơ quan nhà nước, họ được vào biên chế ngay hay theo chế độ hợp đồng. Những vấn đề này cần phải cân nhắc.

Cũng theo Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc, việc triển khai thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp vừa qua cho thấy hệ thống, nguồn nhân lực công nghệ thông tin trong cơ quan Nhà nước “rất yếu”.

Theo ông, những người có năng lực lại ra làm doanh nghiệp, vì cơ quan Nhà nước trả lương 5-7 triệu đồng/tháng, không thể thu hút được.

Từ phân tích trên, Phó Thủ tướng cho rằng có thể nghiên cứu đề xuất đối với đội ngũ cán bộ công nghệ thông tin tại cấp xã, cấp tỉnh, thậm chí cả cấp bộ trong các cơ quan nhà nước, cần có cơ chế đặc thù – ít nhất tương tự như Nghị định 140 về thu hút nhân tài, quy định mức lương được hưởng gấp 2 lần để giữ chân họ.

Ông nhấn mạnh nếu không giữ được cán bộ công nghệ thông tin giỏi, quá trình vận hành theo hướng số hóa sẽ gặp nhiều khó khăn và dễ rơi vào tình trạng rối loạn.

ĐỨC MINH