Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Ma Thị Thúy: Cần tháo gỡ vướng mắc khi áp dụng Luật Bảo vệ môi trường tại miền núi

Phát biểu thảo luận, đồng chí Ma Thị Thúy, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách khóa XV tỉnh Tuyên Quang tán thành với Báo cáo giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề; đánh giá báo cáo đã phản ánh khách quan, toàn diện kết quả, hạn chế và các giải pháp sát thực tiễn. Bên cạnh đó, từ thực tiễn giám sát tại địa phương, đại biểu đã chỉ ra nhiều bất cập trong quá trình thực thi luật.

Đại biểu Ma Thị Thúy phát biểu thảo luận.

Về tính khả thi của chính sách và thực hiện quy định của pháp luật: Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh cho rằng, lộ trình phân loại rác tại nguồn và thu phí theo khối lượng (chậm nhất 31/12/2024) là chưa khả thi, đặc biệt khó thực hiện với khu vực miền núi. Nguyên nhân là do địa hình chia cắt, dân cư phân tán, trong khi hệ thống thu gom chưa hoàn thiện, ngân sách cho BVMT hạn chế. Hiện nay, hạ tầng thu gom chủ yếu vẫn là chôn lấp thủ công, nhiều xã chưa có điểm tập kết hay lò đốt đạt chuẩn.

Bên cạnh đó, quy định yêu cầu doanh nghiệp xây dựng bể, hồ ứng phó sự cố môi trường (theo Điều 111 Luật và Nghị định 08) nhưng đến nay chưa có quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể. Điều này gây khó khăn cho cơ sở trong thiết kế, thẩm định, dẫn đến áp dụng khác nhau giữa các địa phương và chi phí đầu tư cao.

Đối với việc quan trắc tự động nước thải, khí thải, đại biểu nhận định đây là chủ trương đúng, song chi phí lắp đặt và duy trì còn lớn, quy định kỹ thuật lại chưa đồng bộ, gây khó cho doanh nghiệp.

Đồng chí Ma Thị Thúy cũng chỉ ra thực trạng quản lý chất thải y tế còn nhiều khó khăn, thiếu đồng bộ. Nhiều trạm y tế xã chưa có hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn hoặc quy trình thu gom chất thải nguy hại đúng quy định. Tình trạng phân loại tại nguồn chưa triệt để, còn tình trạng trộn lẫn rác thải nguy hại và thông thường.

Về nguồn lực thực thi, đại biểu khẳng định, việc phân cấp, phân quyền tạo thách thức lớn cho địa phương do nhân lực quản lý môi trường, đặc biệt ở cấp xã còn rất mỏng, công tác thanh tra nhiều nơi còn hình thức; Hạ tầng BVMT tại các Cụm công nghiệp chưa được đầu tư hoàn chỉnh theo Luật. Chính sách xã hội hóa chưa đủ mạnh để thu hút doanh nghiệp đầu tư xử lý rác, nước thải ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Ma Thị Thúy đồng tình với các giải pháp của Đoàn giám sát, đồng thời đề nghị Quốc hội chỉ đạo rà soát, sửa đổi quy định về lộ trình áp dụng chính sách quản lý chất thải rắn sinh hoạt (theo Khoản 7 Điều 79) để đảm bảo tính khả thi, nhất là cho vùng miền núi. Bên cạnh đó, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, như thủ tục cấp phép môi trường cho các dự án nhỏ; xem xét điều chỉnh thẩm quyền cấp giấy phép môi trường thuộc UBND cấp tỉnh sang Chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc cơ quan chuyên môn để đẩy nhanh tiến độ và cũng phù hợp với việc phân cấp phân quyền hiện nay.

Đề nghị Chính phủ và các Bộ, ngành sớm ban hành hướng dẫn kỹ thuật cụ thể cho các công trình ứng phó sự cố, đồng thời xem xét cơ chế hỗ trợ, khấu trừ chi phí đầu tư các trạm quan trắc tự động; ban hành các hướng dẫn kỹ thuật còn thiếu để địa phương triển khai (như quy trình đóng bãi chôn lấp, quản lý bao bì thuốc BVTV, công nghệ xử lý nước thải tại chỗ). Đặc biệt, về thị trường các-bon, đề nghị Chính phủ chỉ đạo khẩn trương quy định rõ ràng về quyền sở hữu và cơ chế chi trả tín chỉ các-bon rừng cho người dân và cộng đồng. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để các tỉnh có diện tích rừng lớn phát huy lợi thế kinh tế xanh.

Về nguồn lực, đề nghị cụ thể hóa việc tăng cường nguồn vốn hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho các địa phương khó khăn, tập trung vào hạ tầng xử lý chất thải rắn, nước thải. Cùng với đó, cần ban hành cơ chế ưu đãi mạnh mẽ để thu hút đầu tư tư nhân vào lĩnh vực này, nhất là ở khu vực nông thôn.

Để giải quyết dứt điểm vấn đề môi trường, đồng chí Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Ma Thị Thúy đề nghị Chính phủ tiếp tục bố trí đủ nguồn lực đầu tư cho y tế cơ sở, đảm bảo các trạm y tế xã có hệ thống xử lý nước thải và rác thải đạt chuẩn; tăng cường công tác thanh tra, kiểm toán môi trường và xử lý nghiêm vi phạm của tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực môi trường.

Ngọc Hưng