Phong Nha - Kẻ Bàng trở thành Di sản Thiên nhiên liên biên giới
Di sản Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được mở rộng bao gồm Vườn quốc gia Hin Nam Nô (Khăm Muộn, Lào) hình thành 'Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô' trong Danh sách Di sản Thế giới.
Đoàn Việt Nam và Lào trao đổi về Hồ sơ đề cử Vườn quốc gia Hin Nam Nô và công tác quản lý Di sản thế giới liên biên giới “Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô” (Paris, ngày 12/7/2025). Ảnh: Cục Di sản văn hóa.
Ngày 13/7, tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) diễn ra tại Paris, tổ chức này đã thông qua Quyết định điều chỉnh ranh giới Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Trị, Việt Nam) mở rộng để bao gồm cả Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, Lào), với tên gọi mới: “Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô” trong Danh sách Di sản Thế giới.
Theo Cục Di sản văn hóa, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt năm 2009, được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới lần thứ nhất vào ngày 3/7/2003 (tại Kỳ họp lần thứ 27) và được công nhận lần thứ hai vào ngày 3/7/2015 (tại Kỳ họp lần thứ 39), với diện tích vùng lõi là 123.326 ha và vùng đệm là 220.055 ha.
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng có chung ranh giới tự nhiên với Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào.
Hồ sơ Vườn quốc gia Hin Nam Nô đề cử UNESCO công nhận là phần mở rộng của Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, được Chính phủ Lào và Việt Nam thống nhất gửi tới UNESCO tháng 2/2024 để được Ủy ban Di sản Thế giới xét duyệt tại kỳ họp lần này.
Sau quá trình thẩm định, Cơ quan tư vấn của UNESCO - Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đã trình lên Ủy ban Di sản Thế giới đề xuất điều chỉnh ranh giới Di sản Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Bình, Việt Nam) mở rộng sang Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào). Hồ sơ được xét duyệt theo các tiêu chí về địa chất, địa mạo; hệ sinh thái và đa dạng sinh học với tên gọi chính thức: “Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô”.
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô là một trong những cảnh quan karst đá vôi (loại địa hình được hình thành do sự hòa tan của đá, đặc biệt là đá vôi bởi nước) và hệ sinh thái nổi bật và nguyên vẹn nhất trên thế giới. Nằm tại điểm giao thoa của Dãy núi Annam và Vành đai Đá vôi Trung Đông Dương, bắc qua biên giới Việt Nam và Lào.
Hệ karst ở đây hình thành từ khoảng 400 triệu năm trước, được xem là một trong những vùng karst lâu đời và quy mô lớn nhất châu Á.
Khu vực này sở hữu hệ sinh thái đa dạng, gồm rừng karst khô trên cao, rừng ẩm nhiệt đới dưới thấp và mạng lưới hang động ngầm dài hơn 220 km, có giá trị toàn cầu. Đây cũng là nơi sinh sống của nhiều loài đặc hữu, tạo nên giá trị sinh học độc đáo và tầm quan trọng quốc tế.
Thung lũng Ha Ma Đa thuộc Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Ảnh: Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng.
Công tác quản lý di sản được triển khai qua hai kế hoạch riêng biệt gồm Kế hoạch quản lý Vườn quốc gia Hin Nam Nô và Kế hoạch quản lý chiến lược Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Việt Nam và Lào cũng đã ký kết hợp tác quản lý chung hai vườn quốc gia từ nhiều năm qua, bao gồm các hoạt động phối hợp bảo vệ di sản và thực thi pháp luật xuyên biên giới.
Phát biểu tại kỳ họp, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương đánh giá sự kiện “Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô” trở thành Di sản thế giới liên biên giới đầu tiên của Việt Nam và Lào cho thấy tầm quan trọng của hợp tác trên toàn cầu thông qua việc đề cử di sản chung, đóng góp vào việc thúc đẩy hòa bình và an ninh theo quan điểm của UNESCO.
Theo Thứ trưởng, việc Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô được UNESCO ghi vào Danh mục Di sản Thế giới được xem là biểu tượng quan hệ hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực di sản văn hóa, qua đó góp phần tăng cường, củng cố hơn nữa mối quan hệ hữu nghị, đoàn kết, bền chặt giữa Việt Nam và Lào.
Tính đến nay, Việt Nam có 9 Di sản thế giới, trong đó có 2 Di sản thế giới liên tỉnh là Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà (tỉnh Quảng Ninh và TP Hải Phòng) và Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc (tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và TP Hải Phòng) cùng với Di sản thế giới liên biên giới đầu tiên Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Trị, Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, Lào).
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Hin Nam Nô bảo tồn các hệ sinh thái có giá trị toàn cầu thuộc vùng sinh thái rừng nhiệt đới đất liền Annam Bắc, hệ sinh thái nước ngọt Annam Bắc - Nam và vùng rừng ẩm dãy Annam.
Địa hình đá vôi phức tạp và còn nguyên vẹn tạo nên nhiều hốc sinh thái, thúc đẩy quá trìn tiến hóa sinh thái và các loài. Khu vực này là nơi cư trú của nhiều loài động - thực vật đặc hữu, cả trên cạn (như một số loài lan, thu hải đường) và dưới lòng đất (như cá, động vật không xương sống giới hạn trong các hang động đơn lẻ).
Khu di sản này còn có mức độ đa dạng sinh học cao với hơn 2.700 loài thực vật có mạch và 800 loài động vật có xương sống tại Phong Nha - Kẻ Bàng, trong đó có hơn 200 loài bị đe dọa toàn cầu và khoảng 400 loài đặc hữu của miền Trung Việt Nam và Lào. Hin Nam Nô ghi nhận hơn 1.500 loài thực vật và 536 loài động vật, bao gồm nhiều loài quý hiếm và đặc hữu như nhện săn khổng lồ - loài lớn nhất thế giới theo sải chân chỉ có ở tỉnh Khăm Muộn (Lào).
Khu di sản cũng là nơi sinh sống của 10 - 11 loài linh trưởng, trong đó có 4 loài đặc hữu dãy Trường Sơn cùng quần thể Vượn má trắng miền Nam và Voọc đen lớn nhất còn lại hiện nay.
