Phong tục 'Tò pang' - nét đẹp gắn kết cộng đồng của người Tày, Nùng

“Tò pang” có nghĩa là cùng nhau gửi, cùng nhau đóng góp, giúp đỡ nhau, san sẻ khó khăn thiếu thốn cùng nhau. Khi trong làng có nhà có việc lớn thì các gia đình còn lại sẽ chủ động mang các sản vật đến góp cùng gia chủ. Đối với việc hỷ như đám cưới, mừng con đầy tháng tuổi, mừng nhà mới..., các nhà khác sẽ gửi, góp gạo, rượu, gà, vịt, lợn. Đối với ma chay, họ còn có tục góp gửi vải trắng và tro bếp trong việc tang lễ (dùng để lót vào áo quan khi khâm liệm thi hài). Phong tục này đã trở thành một mĩ tục thể hiện tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái trong đời sống sinh hoạt, góp phần tạo nên sự gắn kết bền vững trong bản làng cộng đồng người Tày, Nùng.

Trước đây, khi đời sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn về vật chất, với quan niệm “Pò bản - Rườn làu. Bản bấu mắn - Rườn tó slán” (Cả bản - Nhà mình. Bản mà không vững chắc - Thì nhà mình cũng tan), mỗi khi trong làng, bản có việc hiếu, việc hỷ thì cả làng, cả bản đều dừng tất cả mọi công việc khác để tập trung giúp đỡ nhau. Phong tục này đã trở thành nét văn hóa đặc sắc biểu hiện tình làng, nghĩa xóm tối lửa tắt đèn có nhau. Trước khi gia đình có việc sẽ thông báo đến mọi người trong làng trước mấy ngày để mọi người chuẩn bị. Khi trong làng có đám cưới sẽ thông báo trước 9 ngày (“slắng lẩu cẩu vằn”) để mọi người nhớ và chuẩn bị những sản vật đến góp vui cùng gia chủ. Không cần phải những sản vật cao sang mà nhà có gì mang nấy, có thể là con gà, chai rượu, đôi khi là yến gạo... Không chỉ giúp đỡ bằng sản vật, bà con trong làng còn cùng nhau góp sức giúp đỡ gia chủ trong việc dựng rạp, lấy củi, nấu ăn, làm mặt bằng..., cho nhau mượn đồ như bát, đũa, bàn, ghế… Từ đó, giúp gia chủ giảm bớt được nhiều công việc, có thể tập trung lo những việc chính như mua sắm, mời họ hàng, đón thầy mo, thầy tào, làm lễ...

Phong tục “Tò pang” đã trở thành sợi dây gắn kết tình làng nghĩa xóm trong đời sống của người Tày, Nùng.

Trước đây, nhiều gia đình ở miền núi rất khó khăn, nhờ có mĩ tục “Tò pang” mà nhiều cặp đôi nên vợ, nên chồng, nhiều gia đình vì thế cũng có tiền lo ma chay, lễ lạt, lo đầy tháng, cúng giỗ... Mỗi người trong cộng đồng Tày, Nùng nơi đây đều tự ý thức cần phải cùng nhau đóng góp cả về sản vật và sức lực để việc làng, việc xóm được diễn ra suôn sẻ, phần nào bớt được gánh nặng về vật chất cho gia chủ. Mỗi khi gia đình có việc lớn, gia chủ sẽ cử 1 hoặc 2 thành viên đón những sản vật mà bà con trong làng mang đến. Những sản vật này sẽ được ghi rõ số lượng cụ thể vào một cuốn sổ. Đến khi nhà người khác có việc sẽ mang gửi trả đầy đủ sản vật hoặc hơn nếu gia chủ có điều kiện. “Tò pang” đã đi vào đời sống văn hóa của người dân vùng núi chân chất, thể hiện tinh thần tương thân tương ái, sẵn sàng giúp đỡ nhau và trở thành văn hóa ứng xử tốt đẹp trong cộng đồng.

Phong tục “Tò pang” trở thành sợi dây gắn kết tình làng nghĩa xóm trong đời sống của đồng bào người Tày, Nùng. Ngày nay, khi xã hội phát triển, mĩ tục này vẫn giữ vẹn nguyên giá trị nhân văn, ý nghĩa sâu sắc, ấm áp, gắn kết tinh thần trong cộng đồng bản làng.

Linh Nhi