Phỏng vấn một giáo sư

Giáo sư (GS): Rất vui được cô quan tâm, tôi đang vẽ sơ đồ tư duy cho hiện tượng xã hội ngày càng hot. Chắc cô biết vụ một gã côn đồ gần ngũ tuần đã ngang nhiên tước đoạt chìa khóa xe của xe bus trên đường vành đai 3. Giới nghiên cứu tạm gọi là hiện tượng “bố đời”.

Minh họa: Lê Tâm

PV: À vụ đó khiến đường tắc và 40 hành khách già trẻ phải xuống đường bê tông chờ hàng giờ đồng hồ trải nghiệm cái nắng 40 độ. Ý Giáo sư, “bố đời” là gì?

GS: “Bố đời” là một dạng hành vi xã hội mang dấu hiệu rối loạn nhân cách kiểu ái kỷ trung tâm. Trong đó cá nhân duy trì cảm giác phóng đại tầm quan trọng của bản thân, luôn kỳ vọng được phục tùng, bất chấp thực lực hay bối cảnh. Đối tượng thường cư xử với sự hống hách, coi sự khuất phục của người khác là điều hiển nhiên.

PV: Gã đó tuổi không còn trẻ nữa mà lại hành xử như trẻ trâu vậy?

GS: Câu hỏi khoa học. Tứ thập nhi bất hoặc, ngũ thập tri thiên mệnh. Đằng này, gã đã gần ngũ tuần rồi mà vẫn rối loạn hành vi.

PV: Có biểu tượng nào của “bố đời” không thưa Giáo sư?

GS: Câu hỏi rất sâu sắc. Biểu tượng của “bố đời” là câu: “Mày có biết bố mày là ai không”. (MBBMLAK). Phải chăng đây là một nỗ lực tìm kiếm bậc sinh thành của trẻ mồ côi mang đầy tính nhân văn? Không thưa cô. Khi đang uy hiếp thì “bố mày” chính là định vị kẻ đang ra mặt uy hiếp. Bố mày chính là tao đây chứ còn ai nữa.

PV: Hiên ngang thế còn gì. Khi nghe bồ bảo anh ơi em có bầu thì khối anh mặt tái dại. Có khi câu trả lời là chỉ mẹ em mới biết. Có những vị đức cao vọng trọng, gặp thanh niên gọi bố ơi không dám nhận. Đằng này bọn côn đồ xưng bố quá tự nguyện.

GS: Về triết học mà nói thì câu MBBMLAK? là một phát ngôn mang tính bản thể học biểu tượng, sử dụng khái niệm “bố” như một biểu trưng quyền lực tuyệt đối nhằm thiết lập trật tự thứ bậc trong một tương tác mang tính đối đầu. Câu nói này không hề khơi nguồn huyết thống, mà là áp đặt quyền lực lên đối tượng bị chất vấn.

PV: Về góc nhìn đạo đức thì sao ạ?

GS: MBBMLAK là một hành vi ngôn ngữ phi đạo đức, viện dẫn vai vế giả lập huyết thống để tạo quyền lực thay cho lập luận. Nó là ví dụ tiêu biểu của ngụy biện đạo đức địa vị, nơi vai vế thế chỗ cho chân lý.

PV: Thật là tiến hóa thất bại. Bây giờ là thời đại số hóa rồi mà còn thế.

GS: Trên phương diện số hóa, MBBMLAK là một mẫu diễn ngôn lây nhiễm mang tính meme (đơn vị thông tin văn hóa có khả năng “viral” - tự nhân bản lây nhiễm xã hội). Câu nói được dùng nhiều trong livestream, video hài, trở thành biểu tượng của văn hóa “bố đời”.

PV: Ít ra thì kẻ tạo nghiệp cũng phải nhận quả đắng chứ thưa Giáo sư?

GS: Nghiệp chẳng nợ ai, chỉ trả đúng người vay. MBBMLAK là một hành vi ngôn ngữ mang tính ngã chấp, phản ánh tâm lý huyễn tướng quyền lực, tạo tác khẩu nghiệp áp đảo đối phương qua vai vế giả lập. Câu nói này khởi phát từ vô minh, ngã mạn, tạo duyên xung đột bất thiện nghiệp tất nhiên đưa đến quả khổ.

PV: Xin Giáo sư nói ngôn ngữ giản dị kẻo cứ hàn lâm quá là tôi rối loạn hết cả tiền đình.

GS: Được thôi! Nói luôn cho nó ngắn, nói thẳng cho nó vuông. Quả báo nhãn tiền là gã “lầy lội” đã bị gô cổ chờ khung hình phạt. Một phút bốc đồng thì cả đời bốc… Ừm... À xin lỗi! Nói một cách khoa học thì nếu anh từ chối dưỡng chất thì anh sẽ phải tiếp nhận uế chất không hơn không kém.

PV: Chà chà. Mấy câu cuối của Giáo sư đoạn này xù xì nhưng làm tôi đỡ hẳn đau đầu. Tôi cũng tin rằng với tinh thần vào cuộc nhanh của các cơ quan chức năng như hiện nay thì hiện tượng “bố đời” sẽ nhanh chóng giảm thiểu. Xin cảm ơn và chúc Giáo sư tiếp tục thành công với những công trình chấn động!

Lê Thị Liên thông