Phục dựng tám chân dung anh hùng của lực lượng CAND, mẹ Việt Nam anh hùng

Đại tá, Nhà văn Đặng Vương Hưng, người khởi xướng việc phục dựng màu cho từ di ảnh đen trắng của mẹ Việt Nam anh hùng, các anh hùng liệt sĩ đã chia sẻ: “Do đặc trưng của ngành Công an có tính bảo mật cao nên việc sưu tầm ảnh của cán bộ Công an các thời kỳ kháng chiến gặp khó khăn. Tổ chức Trái tim người lính đã chọn những chân dung tiêu biểu nhất, nhóm họa sĩ trẻ phục dựng một cách công phu, tỉ mỉ để trao tặng cho Bảo tàng Mặt trận Tổ quốc, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và thân nhân gia đình liệt sĩ. Đây là hoạt động ý nghĩa góp phần tri ân những người có công với nước và tiếp lửa truyền thống cho thế hệ trẻ”.

1. Mẹ Việt Nam Anh hùng Lê Thị Mỵ (1901 – 1989) là một trong hàng ngàn bà mẹ có con là cán bộ chiến sĩ CAND đã hi sinh vì an ninh Tổ quốc trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, bảo vệ biên giới và phòng chống tội phạm.

Mẹ Lê Thị Mỵ sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo giàu lòng yêu nước ở huyện Trực Ninh, Nam Định (cũ). Mẹ sinh được 4 người con trai thì cả 4 người đều lên đường nhập ngũ. Trong số đó, con trai cả của mẹ hy sinh trong kháng chiến chống thực dân Pháp; con trai út hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ. Người con trai thứ hai của mẹ Mỵ là Thiếu tướng CAND, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (LLVTND) Phan Văn Lai, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Xây dựng lực lượng Bộ Công an, nguyên Chánh Thanh tra Bộ Công an nay đã 95 tuổi đời, 77 năm tuổi đảng vẫn giữ trọng trách Trưởng ban Liên lạc Công an chi viện chiến trường miền Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Điều đặc biệt, năm 2016, Thiếu tướng Phan Văn Lai được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND cũng là năm mẹ Mỵ được phong danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng.

Mẹ Việt Nam Anh hùng Lê Thị Mỵ (1901 – 1989)

2. Đồng chí Tô Quyền (1929 - 1996) đại diện cho thế hệ cán bộ Công an đã tham gia kháng chiến chống Pháp và chi viện cho chiến trường miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ.

Đồng chí là người con sinh ra trên quê hương Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên (cũ), lớn lên, trưởng thành từ truyền thống yêu nước của gia đình. Tham gia hoạt động từ trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đồng chí được tổ chức giao nhiệm vụ thành lập và phụ trách Đội Thiếu nhi cứu quốc làng Xuân Cầu. Cuối năm 1946, đồng chí được tổ chức cử lên nhận công tác tại Bắc Ninh, từng là Trưởng Công an huyện Tiên Du, hoạt động trong vùng địch hậu cho đến ngày kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi.

Năm 1965, cùng với hàng vạn cán bộ Công an ưu tú, đồng chí Tô Quyền xung phong chi viện chiến trường miền Nam, sau đó về miền đất Tây Ninh - căn cứ Trung ương Cục miền Nam.

Dù ở bất cứ hoàn cảnh nào, ở vùng địch hậu, chiến trường miền Nam hay trong công cuộc đổi mới xây dựng đất nước; dù ở bất cứ cương vị công tác nào: Phụ trách Đội Thiếu nhi cứu quốc, Trưởng Công an huyện Tiên Du, Phó Ty Công an tỉnh Hà Bắc, Phó Ban An ninh Tây Ninh, Trưởng Ty Công an Hải Hưng, Cục trưởng Cục CSGT, Cục trưởng Cục V26 Bộ Công an…, đồng chí Tô Quyền đã luôn khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó. Đồng chí Tô Quyền vinh dự được Đảng, Nhà nước truy tặng danh hiệu cao quý Anh hùng LLVTND năm 2015.

Đồng chí Tô Quyền (1929 - 1996)

3. Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Hòa Luông (1918 – 1952) quê ở xã Tam Ngãi, huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh (cũ), đại diện cho lực lượng Công an xung phong miền Nam trong kháng chiến chống Pháp.

Trong 5 năm làm Công an xung phong Cầu Kè (1947 - 1952), Nguyễn Hòa Luông đã lãnh đạo và trực tiếp cùng đồng đội đánh thắng hơn 50 trận lớn, nhỏ; diệt gọn gần 60 tên ác ôn Việt gian…

Sáng sớm ngày 20/2/1952, trong khi chặn bước tiến của địch tại bờ sông Tam Ngãi, Nguyễn Hòa Luông đang bị cảm nặng, sức khỏe yếu nhưng một mực xin ra chiến đấu. Trận đánh diễn ra ác liệt từ 8 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Trong làn mưa đạn của địch, đồng chí Nguyễn Hòa Luông đã anh dũng hi sinh. Đồng chí chính là người thầy của cả 2 vợ chồng nữ Anh hùng LLVTND Nguyễn Thị Út (Út Tịch), người nổi tiếng với câu nói “Còn cái lai quần cũng đánh”.

Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Hòa Luông (1918 – 1952)

4. Anh hùng liệt sĩ Tạ Văn Sáu (1928 – 1960) sinh ra và lớn lên tại xã Phước Thọ, huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ), là đại diện cho lực lượng an ninh vũ trang miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ.

Tạ Văn Sáu có biệt danh “Sáu Cà Cưởng”, là cán bộ Công an, lãnh đạo chủ chốt của huyện, phụ trách lực lượng vũ trang và là ngòi nổ của cuộc đấu tranh chính trị mà địch cho rằng hết sức nguy hiểm ở địa bàn Đất Đỏ. Trong một trận chống càn, bị phản bội, địch vây hãm, lộ hầm bí mật, Tạ Văn Sáu bị trọng thương vào bụng.

Biết mình không thể qua khỏi, Tạ Văn Sáu lao vào bụi rậm, vờ ôm lựu đạn cố thủ. Trong lúc bọn địch sợ hãi, anh đã cố sức xé nát các tài liệu và nuốt hết vào bụng, sau đó hét to: “Thà chết chứ không bao giờ đầu hàng…”. Biết không thể lung lạc được chí khí của người cán bộ Công an kiên cường, địch bắn tiếp mấy phát đạn. Tạ Văn Sáu đã anh dũng hy sinh vào sáng ngày 20/6/1960 lúc mới 32 tuổi.

Anh hùng liệt sĩ Tạ Văn Sáu (1928 – 1960)

5. Anh hùng liệt sĩ Trần Văn Thọ (1935 - 1961) đại diện cho lực lượng CAND vũ trang hoạt động tại vùng biên giới (nay là bộ đội biên phòng).

Trần Văn Thọ sinh tại tỉnh Phú Thọ, còn nhỏ đã theo gia đình chuyển lên Yên Bái, 15 tuổi vào du kích, đến năm 1952 thì nhập ngũ. Trong kháng chiến chống Pháp, đồng chí Trần Văn Thọ cùng đơn vị luôn vững vàng, chiến đấu mưu trí, lập công xuất sắc tại vùng rẻo cao các tỉnh biên giới như Lào Cai, Lai Châu, Sơn La.

Trần Văn Thọ đã vận động nhân dân đi học chữ, xóa tệ nạn nghiện hút và các tập quán lạc hậu ở xã Xính Phình. Đến năm 1960, toàn xã không còn ai nghiện thuốc phiện, bà con nhân dân tin tưởng, giúp đỡ cán bộ Biên phòng bảo vệ an ninh trật tự khu vực biên giới. Do làm việc quá sức trên địa bàn khó khăn, anh đã bị cơn sốt rét ác tính quật ngã vào ngày 8/8/1961 khi mới 26 tuổi.

Ghi nhận công lao đóng góp của Trần Văn Thọ, Bộ trưởng Bộ Công an đã truy phong vượt cấp từ Thượng sĩ lên Thiếu úy cho Trần Văn Thọ. Ngày 1/1/1967, đồng chí được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. Liệt sĩ Trần Văn Thọ là một trong 5 chiến sĩ CAND vũ trang đầu tiên được tuyên dương Anh hùng LLVTND.

Anh hùng liệt sĩ Trần Văn Thọ (1935 - 1961)

6. Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Kim Vang (1944 – 1972) đại diện cho thế hệ các cán bộ Công an là con em cán bộ miền Nam tập kết ra Bắc.

Nguyễn Kim Vang sinh ra trong một gia đình giàu truyền thống cách mạng ở Quảng Ngãi (cũ), theo gia đình đi tập kết ra Bắc khi mới 10 tuổi (1954). Năm 1963, đồng chí là một trong số 100 con em học sinh miền Nam được Bộ Công an tuyển chọn đào tạo tại huyện Kiến An, Hải Phòng và được phân công nhiệm vụ tại Đồn 149, Tiểu khu 78 CAND vũ trang tỉnh Nghệ An, được chỉ huy đơn vị vinh danh “cậu bé thép”.

Sau đó Nguyễn Kim Vang tiếp tục ra miền Bắc học khóa 2 Trường sĩ quan CAND vũ trang. Năm 1967, đồng chí tình nguyện vào chiến trường miền Nam chiến đấu. Rơi vào ổ phục kích của địch trong chuyến đi xây dựng cơ sở ở thôn Phước Hậu, xã Bình Kiến ngày 26/01/1972, Nguyễn Kim Vang đã chiến đấu kiên cường và anh dũng hy sinh khi mới 28 tuổi.

Với những chiến công xuất sắc và sự hy sinh anh dũng của tập thể và cá nhân, ngày 6/6/1976, Đại đội An ninh vũ trang của Ban An ninh tỉnh Phú Yên đã được Nhà nước tuyên dương Anh hùng LLVTND. Liệt sĩ Nguyễn Kim Vang, nguyên Chính trị viên đại đội được truy tặng danh hiệu cao quý Anh hùng LLVTND

Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Kim Vang (1944 – 1972)

7. Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Uân (1948 – 1972) đại diện cho lực lượng Công an hi sinh vì an ninh Tổ quốc và bình yên cuộc sống nhân dân trong kháng chiến chống Mỹ tại miền Bắc.

Sinh ra và lớn tại thành phố Việt Trì (cũ), tỉnh Phú Thọ, năm 18 tuổi, Nguyễn Văn Uân theo học tại Trường đào tạo Cảnh sát nhân dân và đến tháng 11/1967, được phân công về công tác tại Đồn CAND số 23, khu Công an Hai Bà Trưng (nay là công an phường Bạch Mai).

Tuổi đời còn rất trẻ nhưng Nguyễn Văn Uân sớm thể hiện phẩm chất cao quý của người chiến sĩ CAND, cùng nhân dân xây dựng phong trào bảo vệ trị an vững mạnh. Cuối tháng 12/1972, bom đạn của không quân Mỹ trút xuống Hà Nội, Nguyễn Văn Uân cùng lực lượng bảo vệ, dân phòng bám trụ tại chỗ để giữ tài sản cho dân. Chiều ngày 28/12/1972, đồng chí bị trúng bom, hy sinh khi mới 24 tuổi. Ngày 03/9/1973, liệt sĩ Nguyễn Văn Uân đã được Đảng và Nhà nước truy tặng danh hiệu cao quý Anh hùng LLVTND.

. Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Uân (1948 – 1972)

8. Anh hùng liệt sĩ Bùi Xuân Quý (1954 – 1984) đại diện cho các thế hệ CAND hi sinh trong phòng chống tội phạm.

Bùi Xuân Quý sinh ra và lớn lên tại Ninh Bình, gia nhập lực lượng công an năm 1974 và được cử đi đào tạo tại Trường Cảnh sát nhân dân Trung ương. Tháng 11/1975, được cử về Hải Phòng, làm nhiệm vụ Cảnh sát khu vực tại phường Trại Cau, TP Hải Phòng.

Anh hùng liệt sĩ Bùi Xuân Quý (1954 – 1984)

Gần 10 năm làm công tác công an đường phố, Bùi Xuân Quý đã khắc phục mọi khó khăn, góp phần đưa phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc ở cơ sở vươn lên khá toàn diện. Là công an đường phố nhưng Bùi Xuân Quý đã tham gia phá 57 vụ án lớn, nhỏ; bắt 153 đối tượng, thu nhiều hiện vật có giá trị. Trong vụ truy bắt tên cướp hung hãn sử dụng vũ khí cướp tiền xảy ra tối ngày 9/03/1984 tại nhà hàng Mỹ Hương (phố Tô Hiệu), đồng chí bị thương nặng và đã anh dũng hy sinh. Ngày 29/8/1985, liệt sĩ Bùi Xuân Quý được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND.

Trao tặng ảnh màu phục dựng từ di ảnh đen trắng của Mẹ Việt Nam anh hùng, những anh hùng của lực lượng CAND nhiều thế hệ cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, ngày 5/9/2025.

Huyền Châm