Phục hồi đàn voi từ công tác bảo tồn

Ông Đoàn Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm phát biểu - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Voi được coi là loài chỉ thị sinh thái của rừng, bởi sự tồn tại và sinh trưởng của đàn voi phản ánh trực tiếp chất lượng sinh cảnh và mức độ toàn vẹn của hệ sinh thái. Vì vậy, phục hồi quần thể voi không chỉ là câu chuyện bảo tồn một loài, mà còn là thước đo hiệu quả bảo vệ rừng và đa dạng sinh học.

Tại cuộc họp đánh giá Đề án Tổng thể bảo tồn voi giai đoạn 2015-2025 chiều 26/12, ông Đoàn Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm cho biết, từ thập niên 1990, voi Việt Nam bước vào giai đoạn suy giảm nghiêm trọng khi sinh cảnh bị thu hẹp, xung đột người- voi gia tăng.

Trước thực trạng đó, năm 2013, lần đầu tiên Nhà nước bố trí ngân sách cho một đề án bảo tồn voi ở quy mô quốc gia, chuyển từ cách làm phân tán sang tiếp cận có chiến lược, có nguồn lực và đánh giá tổng thể.

Đồng Nai là địa phương tiêu biểu cho sự thay đổi này. Sau sáp nhập địa giới, đến cuối năm 2024, tỉnh có khoảng 370.000 ha rừng và đất lâm nghiệp, tỷ lệ che phủ trên 25%, trong đó có các khu bảo tồn lớn như Vườn quốc gia Cát Tiên và Khu bảo tồn thiên nhiên văn hóa Đồng Nai - nơi còn quần thể voi hoang dã hiếm hoi của Đông Nam Bộ.

Theo ông Cồ Tấn Huy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Đồng Nai, giai đoạn 1990-2009 là đáy suy thoái của đàn voi địa phương, khi số lượng giảm từ 15-20 cá thể xuống còn khoảng 10 con, xung đột người- voi diễn ra thường xuyên.

Bước ngoặt đến từ dự án khẩn cấp bảo tồn voi triển khai từ năm 2013, với giải pháp trọng tâm là xây dựng hàng rào điện để định hướng đường di chuyển của voi, tách không gian sinh sống của voi với khu dân cư và đất sản xuất. Đến nay, toàn tuyến hàng rào điện tại Đồng Nai dài khoảng 72 km, đi kèm hệ thống tuần tra, chòi canh, chảo nước và điểm bổ sung khoáng trong rừng.

Nhờ đó, quần thể voi đã phục hồi rõ rệt, tăng lên 25-27 cá thể vào năm 2023; giai đoạn 2023-2025 tiếp tục ghi nhận 4-5 con voi non được sinh ra. Xung đột người-voi giảm mạnh, khoảng 5.000 ha cây trồng được bảo vệ, người dân yên tâm sản xuất.

Theo Phó Cục trưởng Đoàn Hoài Nam, bài học then chốt là bảo tồn voi phải đặt con người ở trung tâm, giảm xung đột bằng giải pháp kỹ thuật cụ thể, gắn với hỗ trợ sinh kế và nâng cao nhận thức, hướng tới mục tiêu bền vững lâu dài.

Đỗ Hương