Phục hồi vịnh đẹp toàn cầu Nha Trang
Năm 2022, khi báo chí lên tiếng về tình trạng suy thoái rạn san hô ở vịnh Nha Trang, lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa đã xác định ngay đây là một nguy cơ đe dọa đến sự sinh tồn của vịnh Nha Trang. Từ quan điểm ấy, tỉnh đã có những biện pháp quyết liệt để giữ cho được vịnh đẹp toàn cầu Nha Trang. Qua 2 năm triển khai Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030 của UBND tỉnh, vịnh Nha Trang đã dần lấy lại những giá trị biển vượt trội của mình.
Một góc vịnh Nha Trang.
Kết quả bước đầu
Vịnh Nha Trang có tổng diện tích gần 250km2, bao gồm gần 212km2 mặt biển và 37,8km2 các đảo trong vịnh, là vùng biển ven bờ có mức độ đa dạng sinh học cao nhất ở Việt Nam và là một trong những vùng có mức độ đa dạng sinh học cao của thế giới. Các rạn san hô ở vịnh Nha Trang có hơn 350 loài san hô (chiếm 40% san hô tạo rạn trên thế giới). Một kết quả đáng mừng khi qua khảo sát đánh giá 10 tháng năm 2024 cho thấy, ở vịnh Nha Trang, tình trạng rạn san hô ở Hòn Mun đã có dấu hiệu phục hồi. Tại khu vực Hòn Chồng, hệ sinh thái san hô đang phát triển tốt, độ phủ san hô tạo rạn trung bình toàn vùng là 32,4%.
Các nhà khoa học khảo sát san hô ở vịnh Nha Trang.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Chu Hồi - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Thủy sản Việt Nam đánh giá, Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030 do UBND tỉnh phê duyệt đã trở thành một cam kết chính trị của lãnh đạo tỉnh trong cuộc chiến giành lại “sự sống” vốn có của vịnh. Kế hoạch cũng được xem là một trong những hành động thiết thực, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết số 09 của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và khát vọng xây dựng Khánh Hòa trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trên cơ sở phát huy cao độ tiềm năng và lợi thế về biển, là đô thị thông minh, bền vững, bản sắc và kết nối quốc tế. Qua 2 năm triển khai, tất cả 16 nhiệm vụ, giải pháp đề xuất trong kế hoạch đều được thực hiện theo đúng lộ trình và mức độ ưu tiên; huy động nguồn lực và sự tham gia của các doanh nghiệp, cộng đồng, tổ chức quốc tế (UNDP, GEF, IUCN) và một số bộ, ngành Trung ương, các viện, trường liên quan trên địa bàn tỉnh và hệ thống truyền thông.
Để phục hồi vịnh Nha Trang, vấn đề đặt ra là phải giải quyết sinh kế nghề cá truyền thống cho người dân song song với nâng cao nhận thức, ứng xử thân thiện với môi trường vịnh. Hiện nay, qua giai đoạn 1, người dân Tổ dân phố Bích Đầm đã nâng cao nhận thức, tự chọn được sinh kế du lịch bền vững; thu hút được các bên liên quan tham gia, kết nối. Đó chính là kết quả bước đầu từ giải pháp về thiết lập và thử nghiệm phương thức quản trị công tư “Khu sinh thái biển quốc tế” trong vịnh Nha Trang được đề ra trong kế hoạch.
Cần sự tham gia của doanh nghiệp
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Võ Sĩ Tuấn - Phó Chủ tịch Hiệp hội nuôi biển Việt Nam cho biết, rạn san hô đóng vai trò quyết định cho sự thịnh vượng của du lịch biển ở vịnh Nha Trang. Để bảo vệ, phục hồi và tái tạo các rạn san hô để phục vụ du lịch sinh thái và góp phần bổ sung nguồn lợi thủy sản, hướng tới phát triển bền vững, dung hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và cộng đồng địa phương rất cần có một quy chế quản lý rạn san hô áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức có các hoạt động liên quan đến rạn. Thời gian tới, Ban Quản lý Khu bảo tồn biển vịnh Nha Trang, các cơ quan quản lý tài nguyên và môi trường của tỉnh cần xây dựng chính sách và cơ chế để các doanh nghiệp có trách nhiệm đóng góp cho hoạt động bảo tồn thiên nhiên thì mới được phép sử dụng hợp lý các vùng rạn san hô. Mặt khác, cũng cần tìm kiếm và tạo dựng những điểm du lịch mới với các giải pháp như phục hồi và quản lý các vùng rạn đã bị suy thoái, thiết lập rạn nhân tạo...
Hệ sinh thái san hô ở vịnh Nha Trang.
Bên cạnh đó, để tái tạo rạn san hô và các hệ sinh thái ở vịnh Nha Trang cần phục hồi một số loài sinh vật cảnh, sinh vật quý hiếm, nguồn lợi để gia tăng giá trị du lịch cho doanh nghiệp và góp phần phục hồi nguồn lợi thủy sản tự nhiên cho cộng đồng; khuyến khích các mô hình du lịch sinh thái, du lịch lặn theo hướng thân thiện với môi trường; giám sát định kỳ rạn san hô và các sinh vật sống trong rạn... Doanh nghiệp hưởng lợi từ vịnh Nha Trang cần phải lập kế hoạch bảo vệ và phục hồi rạn san hô hàng năm và dài hạn; chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện các hoạt động quản lý đảm bảo duy trì và phát triển các rạn san hô hiện có, phục hồi và tái tạo các vùng rạn bị suy thoái phục vụ cho du lịch sinh thái…
Hy vọng rằng, với sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị tỉnh, các tầng lớp nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp trong nước và quốc tế, vịnh Nha Trang sẽ sớm trở lại xanh tươi và bền vững, là di sản vững bền cho thế hệ hiện tại và mai sau.
