Phúc khảo lệch từ 0,25 điểm phải đối thoại trực tiếp là cần thiết để bảo vệ quyền lợi thí sinh

Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng và lấy ý kiến góp ý cho Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Dự kiến quy chế sẽ có hiệu lực từ kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2026.

Một trong những nội dung sửa đổi đáng chú ý đó là việc quy định bài thi có điểm phúc khảo lệch so với điểm chấm đợt đầu (đã công bố) từ 0,25 điểm trở lên sẽ được điều chỉnh điểm. Đồng thời, tất cả các trường hợp điều chỉnh điểm đều phải tổ chức đối thoại trực tiếp giữa các giám khảo đợt đầu và giám khảo chấm phúc khảo (có ghi biên bản).

Trong khi đó, theo quy định hiện hành, bài thi có điểm phúc khảo lệch so với điểm chấm đợt đầu (đã công bố) từ 0,25 điểm trở lên thì được điều chỉnh điểm. Trường hợp điểm phúc khảo lệch so với điểm chấm đợt đầu từ 0,5 điểm trở lên thì phải tổ chức đối thoại trực tiếp giữa các giám khảo đợt đầu và giám khảo chấm phúc khảo (có ghi biên bản).

Bên cạnh đó, một điểm đáng chú ý khác đó là Dự thảo Quy chế quy định rút ngắn thời hạn nhận đơn phúc khảo của thí sinh từ 10 ngày xuống còn 5 ngày, kể từ khi công bố điểm thi.

Thể hiện sự tôn trọng người học và kết quả học tập của thí sinh

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Nguyễn Công Sở - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Lê Văn Thiêm (Hà Nội) cho biết, quy chế thi càng chặt chẽ, quyền lợi của thí sinh càng được bảo đảm.

Thầy giáo Nguyễn Công Sở - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Lê Văn Thiêm. Ảnh: Ngọc Mai

“Dù mức chênh lệch 0,25 điểm không lớn, nhưng trong nhiều trường hợp, đây lại là ranh giới rất mong manh, quan trọng giữa thí sinh trượt và đỗ tốt nghiệp trung học phổ thông, thậm chí là xét tuyển đại học. Trên thực tế, không ít thí sinh chỉ hơn kém nhau đúng 0,25 điểm, ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội học tập và tương lai phía trước của các em. Vì vậy, việc tổ chức đối thoại giữa giám khảo chấm đợt đầu và giám khảo phúc khảo ngay từ mức chênh 0,25 điểm là cần thiết, giúp làm rõ kết quả chấm thi và bảo đảm quyền lợi chính đáng cho thí sinh”, thầy Sở bày tỏ.

Cũng theo thầy Sở, hiện ở một số nơi vẫn tồn tại tâm lý cho rằng phúc khảo khó có cơ hội thay đổi kết quả, thậm chí điểm phúc khảo có thể thấp hơn điểm chấm lần đầu. Trong bối cảnh đó, việc hạ ngưỡng chênh lệch để bắt buộc tổ chức đối thoại sẽ góp phần làm minh bạch hơn quy trình chấm thi, tạo sự yên tâm cho thí sinh và phụ huynh.

Tuy nhiên, theo thầy Sở, quy định này đồng thời đặt ra yêu cầu rõ ràng hơn về trách nhiệm của người chấm thi. Khi xảy ra chênh lệch điểm, cần xem xét thấu đáo nguyên nhân, bởi không phải trường hợp nào cũng xuất phát từ việc giáo viên chấm sai. Với những môn mang tính tự luận như Ngữ văn, sự khác biệt trong quan điểm, cách đánh giá bài làm là điều khó tránh khỏi, dẫn đến mức điểm có thể không hoàn toàn trùng khớp giữa các lần chấm.

Bên cạnh đó, ở các môn trắc nghiệm, thực tế vẫn có tình trạng thí sinh tô đáp án không rõ hoặc không đều tay. Trong quá trình làm bài vội vàng, việc tô mờ hoặc sai quy cách có thể khiến máy chấm không nhận diện chính xác, từ đó dẫn đến chênh lệch điểm so với đáp án mà thí sinh tự đối chiếu. Những yếu tố này cho thấy việc đối thoại khi có điều chỉnh điểm không chỉ liên quan đến kỹ thuật chấm thi, mà còn gắn trực tiếp với quyền lợi trượt – đỗ của từng thí sinh, đòi hỏi sự cẩn trọng và minh bạch ở mức cao nhất.

Cùng chia sẻ về nội dung này, cô Nguyễn Thị Duyên - Giáo viên môn Ngữ văn Trường Trung học phổ thông Phú Xuyên B (Hà Nội) cho rằng, mức chênh lệch 0,25 điểm là con số không hề nhỏ.

Cô Nguyễn Thị Duyên. Ảnh: NVCC

Từ thực tiễn nhiều năm tham gia công tác chấm thi môn Ngữ văn tại Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, cô Duyên cho biết, mỗi năm số lượng bài thi phải tổ chức đối thoại không cố định, có năm nhiều, có năm lại rất ít.

Khi khung chấm điểm được xây dựng sát và chi tiết, điểm số bài thi thường khá chuẩn, mức chênh lệch không lớn, song trên thực tế vẫn có những trường hợp buộc phải đối thoại để làm rõ kết quả.

Do đó, cô Duyên cho rằng quy định mới thể hiện rõ định hướng bảo đảm quyền lợi cho thí sinh, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn đối với đội ngũ chấm thi. Trong đó, giáo viên tham gia chấm thi phải kiểm tra bài làm của thí sinh một cách kỹ lưỡng hơn, thực hiện quy trình chặt chẽ và thận trọng, nhằm hạn chế tối đa sai sót có thể xảy ra.

Đánh giá việc hoàn thiện quy chế theo hướng ngày càng chi tiết là cần thiết và mang ý nghĩa tích cực, Nhà giáo ưu tú, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm - Chủ tịch Hội đồng Giáo dục Trường Trung học phổ thông Đinh Tiên Hoàng cho rằng, một số điều chỉnh mới trong Dự thảo thể hiện sự tôn trọng đối với người học và kết quả học tập của thí sinh.

Nhà giáo ưu tú, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm. Ảnh: Ngọc Mai

Trong thực tế, việc xuất hiện chênh lệch điểm ở một mức độ nhất định. Do đó, cơ quan quản lý nhà nước cần cân nhắc kỹ lưỡng về tính khả thi khi triển khai quy định mới. Chúng ta nên có thống kê cụ thể về số lượng bài thi có mức chênh lệch từ 0,25 điểm để đánh giá đầy đủ tác động, tránh tình trạng số trường hợp phải tổ chức đối thoại vượt quá khả năng thực hiện của các hội đồng chấm thi. Việc xác định một mức sai số cho phép là cần thiết, nhưng mức độ đó phải được đặt trong tương quan với nguồn lực và điều kiện thực tế.

5 ngày nhận đơn phúc khảo là phù hợp thực tiễn

Một trong những điểm mới của Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông là quy định thời gian nhận đơn phúc khảo của thí sinh trong 5 ngày, kể từ ngày công bố điểm thi. Trong khi đó, theo quy định hiện hành, kể từ ngày công bố điểm thi, thí sinh có 10 ngày để nộp đơn phúc khảo bài thi.

Học sinh Trường Trung học phổ thông Đinh Tiên Hoàng. Ảnh: Ngọc Mai

Nhìn chung, các thầy cô, chuyên gia đều cho rằng đây là điều chỉnh phù hợp với thực tiễn tổ chức kỳ thi. Cụ thể, theo thầy Nguyễn Công Sở, khoảng thời gian 5 ngày là đủ và tương đối thoải mái để thí sinh cân nhắc, hoàn thiện và nộp đơn phúc khảo sau khi biết kết quả thi. Với tiến độ công bố điểm và điều kiện tiếp cận thông tin hiện nay, thí sinh hoàn toàn có thể chủ động thực hiện quyền phúc khảo trong thời hạn này mà không gặp nhiều trở ngại.

Cùng quan điểm, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm cho rằng, việc rút ngắn thời gian nhận đơn phúc khảo là cần thiết, nhằm tránh kéo dài các khâu tiếp theo của kỳ thi, đặc biệt là công tác chấm thi và xét công nhận tốt nghiệp.

“Quy định mới vừa bảo đảm quyền lợi của thí sinh, vừa góp phần giúp công tác tổ chức kỳ thi diễn ra gọn gàng, đúng tiến độ”, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm bày tỏ.

Theo Dự thảo, việc áp dụng công nghệ thông tin tiếp tục được tăng cường, góp phần giảm thời gian thu nhận đơn phúc khảo, rút ngắn thời gian thông báo kết quả phúc khảo, tạo thuận lợi cho công tác tuyển sinh của các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp.

Quy trình chấm phúc khảo cũng được điều chỉnh theo hướng nâng cao hiệu quả và chất lượng, trong đó quy định tất cả các bài thi có thay đổi điểm sau phúc khảo đều phải được tổ chức đối thoại với người chấm trước.

Ngọc Mai