Phương thức sản xuất số là gì?

Phương thức sản xuất số là gì?

Phương thức sản xuất số không chỉ đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ vào quy trình sản xuất truyền thống. Phương thức sản xuất số đại diện cho một bước tiến vượt bậc, một cuộc cách mạng thực sự trong cách thức tổ chức, vận hành và tạo ra giá trị. Sự khác biệt cốt lõi nằm ở việc chuyển đổi từ mô hình tuyến tính sang mô hình phi tuyến tính, linh hoạt và thích ứng cao, dựa trên nền tảng kết nối và dữ liệu.

Phương thức sản xuất số được xây dựng trên nền tảng của các công nghệ số tiên tiến, bao gồm: Trí tuệ nhân tạo (AI được ứng dụng trong tự động hóa quy trình, phân tích dữ liệu, dự đoán xu hướng và hỗ trợ ra quyết định), Internet vạn vật (IoT kết nối các thiết bị, máy móc trong nhà máy, tạo ra một hệ thống sản xuất thông minh và tự động), Điện toán đám mây (Đám mây cung cấp khả năng lưu trữ, xử lý và chia sẻ dữ liệu một cách linh hoạt và hiệu quả), Dữ liệu lớn (Phân tích Big Data giúp doanh nghiệp khai thác thông tin giá trị từ dữ liệu, hỗ trợ ra quyết định chiến lược), Blockchain (Blockchain tăng cường tính bảo mật và minh bạch trong chuỗi cung ứng). Sự kết hợp của các công nghệ này tạo ra một hệ sinh thái sản xuất thông minh, tự động hóa và hiệu quả cao, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao năng suất và đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thị trường.

Phương thức sản xuất số mang đến một mô hình sản xuất hiện đại, nơi con người và công nghệ không đối lập mà cộng hưởng, bổ trợ cho nhau. Sự kết hợp hài hòa giữa trí tuệ nhân tạo và con người chính là nền tảng tạo nên sức mạnh của phương thức này. AI đóng vai trò như “cánh tay đắc lực”, đảm nhiệm các công việc lặp lại, phân tích dữ liệu khổng lồ và đưa ra dự đoán, tối ưu hóa quy trình, cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng. Nhờ đó, con người được giải phóng khỏi những công việc mang tính chất thủ công, tập trung vào các hoạt động sáng tạo, chiến lược và quản lý. Con người trở thành “kiến trúc sư” của hệ thống, định hướng chiến lược, giám sát, ra quyết định dựa trên thông tin do AI cung cấp, đồng thời không ngừng đổi mới và sáng tạo, những lĩnh vực mà AI chưa thể thay thế. Chính sự phân công hợp lý này tối ưu hóa năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ.

Nói cách khác, phương thức sản xuất số không chỉ là ứng dụng công nghệ mà còn là sự tái định hình vai trò của con người trong sản xuất, tạo ra sức mạnh tổng hợp từ sự cộng hưởng giữa con người và công nghệ, giữa các cá thể và tổ chức trong một môi trường kết nối toàn cầu.

Tầm quan trọng của phương thức sản xuất số đối với sự phát triển của Việt Nam

Phương thức sản xuất số đang dần định hình lại bức tranh kinh tế toàn cầu và Việt Nam không thể đứng ngoài xu thế này. Việc áp dụng phương thức sản xuất số không còn là một lựa chọn mà là một yêu cầu tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Ứng dụng công nghệ số, đặc biệt là AI, IoT, Big Data và điện toán đám mây, cho phép doanh nghiệp Việt Nam tự động hóa quy trình sản xuất, tối ưu hóa chuỗi cung ứng, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Việc phân tích dữ liệu sản xuất và thị trường theo thời gian thực giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định kinh doanh chính xác, kịp thời, giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận. Không chỉ vậy, phương thức sản xuất số còn tạo ra các mô hình kinh doanh mới, sáng tạo, dựa trên nền tảng số như thương mại điện tử, kinh tế chia sẻ, mở ra không gian phát triển mới cho các doanh nghiệp Việt Nam, giúp doanh nghiệp Việt tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, tăng cường khả năng cạnh tranh với các đối thủ trong và ngoài nước. Phương thức sản xuất số còn giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, giảm thiểu lãng phí năng lượng, nguyên vật liệu. Sản xuất thông minh, tự động hóa giúp kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý tài nguyên, phát triển năng lượng tái tạo góp phần xây dựng một nền kinh tế xanh, bền vững.

Những thách thức không nhỏ

Hành trình chuyển đổi sang phương thức sản xuất số, dù mang lại tiềm năng to lớn, cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho Việt Nam. Đây là một cuộc chuyển đổi mang tính hệ thống, đòi hỏi sự nỗ lực đồng bộ và quyết liệt trên nhiều mặt.

Phương thức sản xuất số đòi hỏi một đội ngũ nhân lực có trình độ kỹ thuật cao, am hiểu công nghệ và có khả năng ứng dụng công nghệ vào thực tiễn sản xuất. Việt Nam vẫn đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ số, gây khó khăn cho việc triển khai và vận hành các hệ thống sản xuất số. Không chỉ thiếu về số lượng, chất lượng đào tạo cũng cần được nâng cao để đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường.

Sự chênh lệch về khả năng tiếp cận và sử dụng công nghệ giữa các vùng miền, giữa các nhóm đối tượng (doanh nghiệp lớn và nhỏ, người thành thị và nông thôn...) tạo ra khoảng cách số, làm giảm hiệu quả của việc chuyển đổi số. Cần có các chính sách hỗ trợ, đào tạo và khuyến khích để thu hẹp khoảng cách này, đảm bảo mọi người dân, mọi doanh nghiệp đều được hưởng lợi từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Để vượt qua những thách thức trong quá trình chuyển đổi sang phương thức sản xuất số, Nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý, đầu tư mạnh mẽ cho phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng lực an ninh mạng. Doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ vào sản xuất kinh doanh, đào tạo và nâng cao kỹ năng số cho người lao động. Người dân cần nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, tích cực học tập và sử dụng công nghệ. Hợp tác quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp cận công nghệ tiên tiến, thu hút đầu tư và chia sẻ kinh nghiệm. Một chiến lược chuyển đổi số toàn diện, đồng bộ và quyết liệt sẽ là chìa khóa để Việt Nam thành công trong cuộc chuyển đổi này, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững trong tương lai.

NGUYỄN ANH TRUNG