Quản lý an toàn thực phẩm từ sản xuất đến tiêu dùng

Bảo đảm tính răn đe với các trường hợp vi phạm

Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các Bộ NN & PPNT, Công Thương, Tư pháp thực hiện việc đánh giá, tổng kết thực hiện Nghị định số 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật ATTP, báo cáo cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung theo quy trình của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Các Bộ Y tế, NN & PTNT, Công Thương theo chức năng, nhiệm vụ được giao tiến hành rà soát, đánh giá các Nghị định, Thông tư có liên quan để tiếp tục hoàn thiện, bảo đảm phù hợp với yêu cầu quản lý ATTP hiện nay, trong đó chú trọng các quy định về phân công trách nhiệm quản lý rõ ràng, tránh trùng chéo; đẩy mạnh hài hòa các tiêu chuẩn, quy chuẩn đối với thực phẩm phù hợp với quy định và thông lệ quốc tế; thực hiện có hiệu quả các biện pháp như truy xuất nguồn gốc, công bố sản phẩm, hậu kiểm, thông tin tuyên truyền; phát huy vai trò của người dân trong giám sát thực hiện ATTP; áp dụng mức chế tài phù hợp, bảo đảm tính răn đe đối với các trường hợp vi phạm.

Các lãnh đạo tại cuộc họp liên ngành về an toàn thực phẩm.

Đặc biệt là xử lý nghiêm các vi phạm trong quảng cáo thực phẩm, thực phẩm chức năng, theo thông báo nêu rõ, các Bộ rà soát, hoàn thiện các quy định về trách nhiệm của người quảng cáo, người phát hành quảng cáo, sản phẩm quảng cáo thực phẩm (trong đó có trách nhiệm của nghệ sĩ, người nổi tiếng tham gia quảng cáo); kiểm soát chặt chẽ, xử lý nghiêm các vi phạm trong quảng cáo thực phẩm, thực phẩm chức năng.

Kiểm soát chặt hoạt động nhập khẩu thực phẩm, phòng chống nhập lậu và các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các lực lượng chức năng thuộc các Bộ Công an, Quốc phòng (Biên phòng, Cảnh sát biển), Công Thương (Quản lý thị trường), Tài chính (Hải quan) tiếp tục kiểm soát chặt chẽ hoạt động nhập khẩu thực phẩm, phòng, chống nhập lậu và các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, không bảo đảm an toàn. UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chịu trách nhiệm quản lý ATTP trên địa bàn; kịp thời có đánh giá, đề xuất với cơ quan có thẩm quyền của Trung ương về chính sách, biện pháp quản lý ATTP.

Lực lượng chức năng kiểm tra, phát hiện và ngăn chặn nhiều vụ thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc chuẩn bị tuồn ra thị trường

Về vấn đề tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước về ATTP, Bộ Y tế với chức năng là cơ quan chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về ATTP phải có đánh giá kỹ lưỡng về hiệu lực, hiệu quả của phương thức quản lý, chất lượng nhân lực, công cụ, trang bị, thanh tra, kiểm tra, hậu kiểm của cơ quan quản lý nhà nước về ATTP hiện nay, làm rõ các vấn đề tích cực, hạn chế, nhất là đối với cơ quan quản lý tại địa phương, cơ sở để trên cơ sở đó đề xuất phương thức quản lý phù hợp yêu cầu quản lý hiện nay. Giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Nội vụ, các bộ và UBND tỉnh, thành phố có liên quan tổng kết mô hình thí điểm Ban quản lý ATTP, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 10/2023.

Điều chỉnh cơ quan chủ trì thực hiện nhiệm vụ “Tham mưu Chính phủ kiện toàn bộ máy quản lý Nhà nước về ATTP theo hướng thống nhất chỉ một đầu mối thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh, ATTP từ trung ương tới địa phương” tại Quyết định số 426/QĐ-TTg ngày 21/4/2023 từ Bộ Nội vụ sang Bộ Y tế; Bộ Nội vụ phối hợp thực hiện nhiệm vụ này.

Lực lượng chức năng kiểm tra, phát hiện và ngăn chặn nhiều vụ thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc chuẩn bị tuồn ra thị trường

Đo, đếm hiệu quả quản lý an toàn thực phẩm

Trước đó, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu yêu cầu này tại cuộc họp Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về ATTP và đánh giá hoạt động của mô hình Ban Quản lý ATTP tại TPHCM, tỉnh Bắc Ninh, Đà Nẵng (ngày 08/9/2023). Theo đó, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị các thành viên Ban Chỉ đạo đánh giá toàn diện tình hình vệ sinh ATTP ở cơ sở; xác định những tồn tại, hạn chế, khó khăn đòi hỏi sự điều phối liên ngành từ Ban Chỉ đạo Trung ương; tổng kết, kiện toàn mô hình Ban Quản lý ATTP ở một số địa phương… Bộ Công Thương cho biết đã kiểm tra 3.156 vụ, xử lý 2.594 vụ việc vi phạm về ATTP, xử phạt 12,458 tỷ đồng, trị giá hàng vi phạm: 15,486 tỷ đồng. Lực lượng Cảnh sát môi trường đã phát hiện 4.192 vụ với 3.852 cá nhân và 345 tổ chức vi phạm; khởi tố 13 vụ và 7 bị can; xử phạt vi phạm hành chính 3.828 vụ 3.527 cá nhân và 321 tổ chức, tổng tiền phạt vi phạm hành chính là 24,825 tỷ đồng.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo về quản lý an toàn thực phẩm.

Đối với thực phẩm nhập khẩu thuộc quản lý của Bộ Y tế có 12.382 lô hàng đăng ký kiểm tra, 100% kết quả kiểm tra đạt; 100% lô hàng thực phẩm nhập khẩu thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Công Thương được kiểm tra về ATTP. Từ ngày 01/01/2023 đến hết ngày 21/6/2023, toàn quốc ghi nhận 57 vụ ngộ độc thực phẩm làm 864 người mắc và 13 trường hợp tử vong, đáng chú ý xuất hiện ngộ độc do Clostridium Botulinum là loại độc tố rất hiếm gặp trước đây. Theo đánh giá của Bộ Y tế, ý thức chấp hành pháp luật của các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh ngày càng được nâng lên. Việc kinh doanh hàng hóa kém chất lượng, hàng quá hạn sử dụng và không rõ nguồn gốc đã giảm so với trước. Công tác thanh tra, kiểm tra được triển khai theo hướng tập trung vào những vụ việc cụ thể hạn chế dàn trải, đã kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nhiều vụ vi phạm với nhiều hình thức khác nhau, bảo đảm đúng pháp luật, công khai kịp thời trên phương tiện thông tin đại chúng.

Tuy nhiên, một bộ phận doanh nghiệp đã lợi dụng cơ chế hậu kiểm để thực hiện không đúng quy định tự công bố chất lượng sản phẩm như không gửi hồ sơ đến cơ quan quản lý địa phương; công bố không đúng, không đầy đủ, thậm chí không công bố sản phẩm mình sản xuất. Điều này dẫn đến nhiều sản phẩm không được hậu kiểm. Một số phụ gia thực phẩm nhập khẩu bị lạm dụng, sử dụng sai mục đích công bố ban đầu. Nhiều doanh nhiệp không còn hoạt động tại địa chỉ kinh doanh đã đăng ký, gây khó khăn cho công tác quản lý, kiếm tra, hậu kiểm (tỉ lệ có nơi lên đến 80%). Trung tướng Nguyễn Duy Ngọc - Thứ trưởng Bộ Công an đặc biệt nhấn mạnh vai trò của chính quyền cấp xã, phường trong quản lý ATTP. “Mọi vi phạm đều có địa chỉ cụ thể, vì vậy chúng ta phải quan tâm hơn nữa đến địa bàn cơ sở", Trung tướng Nguyễn Duy Ngọc cho biết.

Lực lượng chức năng kiểm tra, phát hiện và ngăn chặn nhiều vụ thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc chuẩn bị tuồn ra thị trường

Đánh giá về hiệu quả hoạt động của mô hình Ban Quản lý ATTP ở địa phương, lãnh đạo UBND TPHCM, TP Đà Nẵng, tỉnh Bắc Ninh cho biết cơ quan này được thí điểm thành lập trên cơ sở sát nhập các cơ quan quản lý ATTP tuyến tỉnh thuộc Sở Y tế, Sở NN & PTT, Sở Công Thương. Về cơ bản, việc thành lập thống nhất một đầu mối đã tổng hợp được nguồn lực quản lý, thuận tiện trong quá trình chỉ đạo triển khai, giảm thời gian trong kết hợp thanh tra, kiểm tra, bước đầu có hiệu quả trong hoạt động xử lý vi phạm, tăng cường giáo dục, truyền thông, thuận lợi trong chỉ đạo điều hành.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Y tế, Cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo, tiếp tục cập nhật diễn biến, tình hình về ATTP từ đầu năm đến nay, có so sánh với cùng kỳ về số người bị ngộ độc, thực trạng quản lý các mặt hàng có nguy cơ cao về ATTP, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe người dân. Từ đó chỉ ra những vấn đề mới xuất hiện, cần tập trung chỉ đạo, ưu tiên hành động để bảo đảm sức khỏe cho người dân. Đối với việc kiện toàn tổ chức, bộ máy cơ quan quản lý ATTP, Phó Thủ tướng yêu cầu đánh giá kỹ để triển khai theo tinh thần thống nhất một đầu mối từ Trung ương đến địa phương của Chỉ thị số 17-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường bảo đảm an ninh, ATTP trong tình hình mới. Phó Thủ tướng cũng yêu cầu nâng cao năng lực hệ thống phòng kiểm nghiệm ATTP; tăng cường công tác hậu kiểm, thanh tra, giám sát; quản lý chặt chẽ việc quảng cáo và xử lý nghiêm các vi phạm quy định quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe…

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2023, ngành y tế đã kiểm tra 250.938 cơ sở, phát hiện 40.403 cơ sở vi phạm về ATTP (chiếm 16,1% số cơ sở được kiểm tra); đã xử lý 6.324 cơ sở (chiếm 15,65% số cơ sở vi phạm), tăng so với cùng kỳ năm 2022 (10,32%), trong đó phạt tiền 6.052 cơ sở với số tiền 24,73 tỷ đồng. Ngành nông nghiệp đã thanh tra 6.879 cơ sở sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp và nông lâm thủy sản, xử phạt hành chính 743 cơ sở (chiếm 10,8%), tăng so với cùng kỳ năm 2022 (10,17%) với số tiền phạt 6,8 tỷ đồng (tăng so với năm 2022 (5,05 tỷ đồng).

Văn Toàn