Quảng Nam tìm giải pháp bảo tồn, phát huy các giá trị hệ sinh thái đất ngập nước hồ Sông Đầm

Quang cảnh Hội thảo khoa học về Bảo tồn, phát huy các giá trị hệ sinh thái đất ngập nước hồ Sông Đầm. (Ảnh: LINH-CÔNG)

Phát biểu tại Hội thảo, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Tam Kỳ Nguyễn Duy Ân cho biết, theo Quy hoạch chung thành phố Tam Kỳ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, hồ Sông Đầm đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng đô thị sinh thái Tam Kỳ.

Sông Đầm có hệ sinh thái nước ngọt đa dạng, phong phú đặc trưng của khu vực Nam Trung Bộ. Sông Đầm với vẻ đẹp hoang sơ, tự nhiên, hiếm có, cùng với hệ thống di tích lịch sử quốc gia địa đạo Kỳ Anh là tiềm năng to lớn cho việc phát triển du lịch của thành phố Tam Kỳ và khu vực phía nam của tỉnh trong tương lai.

Sông Đầm có mức độ đa dạng sinh học cao, mang nhiều chức năng và giá trị quan trọng đối với môi trường sinh thái, cảnh quan thiên nhiên, sinh hoạt sản xuất và văn hóa truyền thống của cư dân bản địa quanh vùng bờ.

Trong những năm qua, thành phố đã quyết tâm, vào cuộc tích cực trong việc bảo vệ, phục hồi hệ sinh thái hồ Sông Đầm. Thành phố đã thực hiện trồng và chăm sóc hàng nghìn cây xanh, với nhiều chủng loại bản địa như: vừng, tre đồng, sậy, dừa nước... với quy mô hơn 20ha; thường xuyên tổ chức ra quân truy quét nạn đánh bắt thủy sản trái phép, săn bắt các loài chim hoang dã và di cư; kiểm soát chặt nguồn nước đầu vào; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản, phục hồi đa dạng sinh học trong nhân dân.

Chính quyền các xã Tam Thăng, Tam Phú, phường An Phú cũng đã tích cực vào cuộc, tăng cường vận động nhân dân chấp hành, đồng hành với các chủ trương của nhà nước. Vừa qua, nhân dân xã Tam Thăng, phường An Phú, xã Tam Phú đã bàn giao cho chính quyền hơn 1.000 thửa đất với tổng diện tích hơn 3ha để trồng và phát triển cây xanh.

Nhờ đó, việc bảo vệ, phục hồi hệ sinh thái hồ Sông Đầm đã có những kết quả tích cực bước đầu: diện tích cây xanh tăng lên, nước trở nên trong lành hơn, nguồn lợi thủy sản đang dần phục hồi.

Đáng chú ý, Sở Khoa học và Công nghệ cũng đang triển khai Đề tài khoa học và công nghệ cấp tỉnh với nội dung “Nghiên cứu đa dạng sinh học và các hệ sinh thái điển hình, đề xuất các giải pháp quản lý, bảo tồn và khai thác sử dụng hợp lý lưu vực hồ Sông Đầm, thành phố Tam Kỳ tỉnh Quảng Nam với mục tiêu nghiên cứu, bảo tồn và phát huy các giá trị đa dạng sinh học tại Sông Đầm.

Sông Đầm có diện tích toàn bộ lưu vực là 650ha, trong đó, khoảng 200ha mặt nước, có hệ sinh thái rất đa dạng gồm hệ thủy sinh, hệ sinh thái mặt nước, hệ sinh thái trên bờ với hệ động thực vật phong phú.

Tại hội thảo lần này, Ban tổ chức nhận được 12 báo cáo khoa học của các nhà quản lý, các chuyên gia, các nhà khoa học đang nghiên cứu về lĩnh vực đa dạng sinh học và quản lý đất ngập nước. Các báo cáo tập trung vào công tác quản lý hiện trạng đa dạng sinh học hệ sinh thái hồ Sông Đầm; chia sẻ kinh nghiệm về công tác quản lý hệ sinh thái đất ngập nước của các vùng miền trên cả nước; sử dụng công nghệ viễn thám và GIS trong quản lý; định hướng phát triển du lịch sinh thái gắn với cộng đồng và thu hút nguồn lực đầu tư cho sự phát triển bền vững Sông Đầm.

Các ý kiến góp ý, trao đổi, phân tích của các nhà quản lý, các chuyên gia, các nhà khoa học hôm nay sẽ là cơ sở khoa học quan trọng để thành phố tiếp thu, nghiên cứu triển khai các bước tiếp theo nhằm đẩy mạnh công tác phục hồi, phát triển hệ sinh thái đa dạng sinh học Sông Đầm.

“Hội thảo sẽ là tài liệu có giá trị trong nghiên cứu, đào tạo cũng như là cơ sở khoa học, là tiền đề quan trọng để Thành phố Tam Kỳ triển khai các bước tiếp theo trong quá trình xây dựng Dự án Thành lập khu bảo tồn đất ngập nước cấp tỉnh tại Sông Đầm”, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Tam Kỳ Nguyễn Duy Ân bày tỏ.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam Phan Thái Bình cho biết, việc bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học hệ sinh thái Sông Đầm là phù hợp Quy hoạch tỉnh Quảng Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt tại Quyết định số 72/QĐ-TTg ngày 17/01/2024; phù hợp Đồ án Quy hoạch chung thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam phê duyệt năm 2014; phù hợp Quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 do Bộ Tài nguyên và Môi trường đang trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam Phan Thái Bình mong muốn các đại biểu, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, tập trung trao đổi, thảo luận, góp ý khoa học cho các tham luận của hội thảo.

Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam Phan Thái Bình phát biểu tại Hội thảo khoa học về bảo tồn, phát huy các giá trị hệ sinh thái đất ngập nước hồ Sông Đầm. (Ảnh LINH-CÔNG)

Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam Phan Thái Bình lưu ý, để phát huy kết quả đạt được của hội thảo này, đồng thời đẩy nhanh tiến độ thực hiện các nhiệm vụ liên quan tới việc bảo tồn, phát huy các giá trị hệ sinh thái đất ngập nước hồ Sông Đầm, sắp đến, các cấp, các ngành của tỉnh và Ủy ban nhân dân thành phố Tam Kỳ cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Một là, xây dựng kế hoạch tổng thể để khôi phục, phát triển các hệ sinh thái đất ngập nước và có lộ trình thực hiện phù hợp; trong đó, cần nghiên cứu các đặc tính, đánh giá tác động, ảnh hưởng lẫn nhau giữa các loài để xác định đúng mức phạm vi, bố trí hợp lý đối với từng loài, bảo đảm tính cân đối sinh thái. Đối với các loài mới đưa vào cần có nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng, nghiêm túc để bảo đảm tính thích nghi cao và tránh các xung đột sinh thái có thể xảy ra.

Hai là, thành phố Tam Kỳ khẩn trương xây dựng hồ sơ trình thẩm định, thành lập Khu bảo tồn đất ngập nước cấp tỉnh đối với Sông Đầm theo đúng tiến độ; làm cơ sở để triển khai các kế hoạch, hoạt động bảo tồn. Trong đó, tập trung xác định và xây dựng quy hoạch chi tiết khu bảo tồn đất ngập nước Sông Đầm; xác định rõ các phân khu: phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, phân khu phục hồi sinh thái, phân khu dịch vụ-hành chính; ranh giới từng phân khu theo nguyên tắc tiếp cận hệ sinh thái, bảo đảm duy trì toàn vẹn cấu trúc, chức năng, đặc tính sinh thái và đa dạng sinh học của vùng đất ngập nước. Xem xét tổng thể Sông Đầm trong mối liên kết, kế hoạch phát triển tổng thể các khu vực xung quanh như di tích địa đạo Kỳ Anh, đồi An Hà, sông Bàn Thạch,

Ba là, Khẩn trương triển khai xây dựng dự án đầu tư xây dựng Bảo tàng đa dạng sinh học tỉnh Quảng Nam tại Sông Đầm, với tầm nhìn, định hướng phát triển thành Bảo tàng thiên nhiên của khu vực; nghiên cứu phát triển đồi An Hà thành nơi lưu giữ các loài cây bản địa bằng các hình thức thực hiện độc đáo, chẳng hạn hình thức thu hút cộng đồng, du khách cùng tham gia tạo thành bảo tàng rừng cây nhiệt đới…

Bốn là, khẩn trương thực hiện dự án Kênh cắt chuyển dòng nguồn nước xả thải của Khu công nghiệp Tam Thăng vào hồ Sông Đầm nhằm giảm thiểu các tác động xấu, làm suy giảm hệ sinh thái, đa dạng sinh học tại khu vực hồ sông Đầm; đồng thời thực hiện quan trắc môi trường và thực hiện các giải pháp kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ môi trường đất, nước, không khí để bảo đảm các điều kiện cho các hệ sinh thái phát triển bền vững.