Quốc hội thông qua luật cấm nhập khẩu chất thải phóng xạ

Ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ, và môi trường của Quốc hội (Ảnh: Quang Vinh)

Luật này quy định về phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử; an toàn bức xạ, bảo vệ bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân; nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu; ứng phó sự cố bức xạ, sự cố hạt nhân, bồi thường thiệt hại bức xạ, thiệt hại hạt nhân; thanh sát hạt nhân và quản lý Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội ban hành sau ngày Luật này có hiệu lực thi hành có quy định về năng lượng nguyên tử thì phải xác định cụ thể nội dung thực hiện theo quy định của Luật này, nội dung thực hiện theo quy định của luật khác đó và phải tuân thủ quy định tại Điều 6 của Luật này.

Về quản lý Nhà nước về năng lượng nguyên tử, Luật quy định: Chính phủ thống nhất quản lý Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; phân công một cơ quan ở Trung ương làm đầu mối thực hiện quản lý Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử (sau đây gọi chung là cơ quan quản lý Nhà nước ở Trung ương về năng lượng nguyên tử). Bộ, cơ quan ngang bộ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình thực hiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình thực hiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử trên địa bàn. Chính phủ quy định chi tiết về cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia tại khoản 11 Điều 4 của Luật này, bảo đảm nguyên tắc tách bạch giữa chức năng quản lý nhà nước về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân với việc phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử.

Luật cấm:

-Lợi dụng, lạm dụng hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử để xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, can thiệp vào công việc nội bộ, đe dọa an ninh và lợi ích quốc gia; xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, gây tổn hại cho sức khỏe, tính mạng con người, môi trường.

-Nghiên cứu, phát triển, chế tạo, mua bán, vận chuyển, chuyển giao, tàng trữ, sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí bức xạ.

-Tiến hành công việc bức xạ, thực hiện hoạt động dịch vụ hỗ trợ ứng dụng năng lượng nguyên tử mà chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép.

-Sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu sản phẩm, hàng hóa tiêu dùng có hoạt độ phóng xạ cao hơn mức cho phép theo quy định của pháp luật.

-Nhập khẩu chất thải phóng xạ.

-Vi phạm quy định về bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân, thanh sát hạt nhân.

-Xâm phạm công trình, thiết bị, phương tiện phục vụ hoạt động bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

-Chiếm đoạt, phá hoại, chuyển giao bất hợp pháp vật liệu phóng xạ, thiết bị hạt nhân.

-Che giấu thông tin, trì hoãn cung cấp thông tin hoặc đưa thông tin không có căn cứ, không đúng sự thật về sự cố bức xạ, sự cố hạt nhân làm tổn hại lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

-Cung cấp thông tin giả hoặc sai lệch; làm giả hoặc làm sai lệch hồ sơ, tài liệu liên quan đến hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử nhằm trục lợi hoặc gây cản trở công tác quản lý nhà nước.

Trước đó, trình bày báo cáo về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết, về tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật và tính tương thích với điều ước quốc tế, dự thảo Luật đã được rà soát, chỉnh lý các quy định liên quan, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, chuyển nội dung về sửa đổi quy định của luật khác sang các luật được trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9, quy định một số nội dung đặc thù của lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Về chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử (Điều 5), theo ông Huy, các nội dung về chính sách đã được tiếp thu, chỉnh lý, mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ quy định chi tiết, thể hiện như tại Điều 5, Điều 11, Điều 13 dự thảo Luật, bao gồm các quy định về hỗ trợ đào tạo, đãi ngộ nhân lực, xã hội hóa, tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Về quản lý Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử (Điều 8) và an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân (từ Điều 14 đến Điều 40), ông Huy nói: “Do an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân là vấn đề đặc biệt quan trọng nên dự thảo Luật đã quy định về cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia như tại khoản 11 Điều 4, khoản 4 Điều 8, bảo đảm phù hợp với yêu cầu của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, thông lệ quốc tế và bối cảnh Việt Nam; quy định một Chương riêng (Chương III) về an toàn bức xạ, bảo vệ bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân, trong đó có quy định về địa điểm lưu giữ, xử lý, chôn cất chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng được xác định trong quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử và quy hoạch khác có liên quan”.

Về nhà máy điện hạt nhân (từ Điều 41 đến Điều 51), quy định chuyển tiếp (Điều 73), ông Huy cho hay, dự thảo Luật đã được rà soát, chỉnh lý các nội dung liên quan đến đầu tư, xây dựng, vận hành, chấm dứt vận hành nhà máy điện hạt nhân; quy định về việc giám sát an toàn và bảo đảm an ninh trong suốt vòng đời của nhà máy điện hạt nhân và thể hiện như tại các điều từ Điều 41 đến 51, bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, phù hợp với thông lệ quốc tế và hướng dẫn của IAEA. Đồng thời, quy định chuyển tiếp đối với các cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư, xây dựng dự án điện hạt nhân, dự án lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu được ban hành trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành (khoản 1 Điều 73) và giao Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật để kịp thời điều chỉnh, giải quyết các khó khăn, vướng mắc (khoản 6 Điều 73); có các biện pháp thúc đẩy tiến độ các dự án điện hạt nhân đang được triển khai.

Việt Thắng