Quốc hội thông qua Luật KHCN và Đổi mới sáng tạo: Thêm nhiều cơ chế đột phá

Sáng 27/6, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Luật Khoa học, Công nghệ (sửa đổi) và Đổi mới sáng tạo với 441/442 đại biểu tán thành, chiếm 92,26% tổng số đại biểu.

Với lần sửa đổi này, Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đã có những đổi mới mạnh mẽ, mang tính cách mạng, hứa hẹn tạo ra bước chuyển lớn trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Trước đó, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo, ông Lê Quang Huy - Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, dự thảo Luật gồm 7 Chương 73 Điều, bỏ 10 điều so với bản trình trước.

Quốc hội bấm nút thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Dự thảo Luật đã thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW, kế thừa các nội dung cốt lõi trong Nghị quyết số 193/2025/QH15 (từ Điều 3 đến Điều 9), đồng thời có quy định thông thoáng, mạnh mẽ, đột phá hơn. Dự thảo đã được rà soát, chỉnh lý bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, với các luật và các dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp này.

Dự thảo luật xác lập nguyên tắc chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Kèm theo đó là các quy định quản trị rủi ro phù hợp. Chính phủ sẽ quy định tiêu chí, quy trình đánh giá việc chấp nhận rủi ro. Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát được thiết lập để khuyến khích sáng tạo nhưng vẫn đảm bảo an toàn cộng đồng.

Ở Điều 31, luật cho phép tổ chức chủ trì nhiệm vụ khoa học và công nghệ được áp dụng cơ chế đặc biệt. Cụ thể, có thể chỉ định chuyên gia, mua công nghệ hoặc sản phẩm theo giá thỏa thuận để giải mã công nghệ, phục vụ phát triển công nghệ chiến lược.

Về hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghệ chiến lược (Điều 36), tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật đã chỉnh lý nội dung Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ, đầu tư, hợp tác và giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp để phát triển công nghệ chiến lược quy định tại Điều 36.

Nội dung hỗ trợ gồm đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao để thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung. Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị cho cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung để thu hút doanh nghiệp cùng tham gia khai thác, vận hành.

Luật bổ sung quy định về “tổng công trình sư” khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là cá nhân có uy tín, năng lực vượt trội, được trao quyền điều phối toàn diện các chương trình, nhiệm vụ lớn. Theo đó, sẽ được hưởng cơ chế đãi ngộ đặc biệt và được chủ động sử dụng nguồn lực để phát huy vai trò dẫn dắt chuyên môn.

Liên quan đến cơ chế tài chính, quản lý tài sản và kết quả nghiên cứu trong hoạt động khoa học công nghệ & đổi mới sáng tạo, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội và thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo bổ sung và chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng chuyển mạnh từ “quản lý chi tiêu” sang “quản trị theo kết quả”.

Theo đó, khoán chi theo kết quả cuối cùng, tăng tính linh hoạt và tự chủ. Giao quyền sở hữu tài sản và kết quả nghiên cứu cho tổ chức chủ trì ngay khi hình thành, không hoàn trả ngân sách, không ghi tăng vốn nhà nước. Thương mại hóa kết quả nghiên cứu linh hoạt, lợi nhuận được tái đầu tư hoặc dùng để khuyến khích sáng tạo; phân bổ theo hiệu quả đầu ra. Đồng thời thiết lập hệ thống quỹ tài chính đồng bộ, chấp nhận rủi ro có kiểm soát, hỗ trợ linh hoạt cho các hoạt động đổi mới sáng tạo.

Minh Thu