Quy định chặt chẽ về trang phục trong phân cấp phẩm hàm triều Nguyễn

Triển lãm đang diễn ra tại Trung tâm Nghệ thuật Lê Bá Đảng - Bảo tàng Mỹ thuật Huế và do Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước phối hợp cùng Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế thực hiện.

Trang phục là một yếu tố quan trọng trong việc tạo nên tính quy củ về hình thức của mỗi triều đại quân chủ. Thậm chí, đối với các nước phương Đông, trình độ văn minh của các triều đại còn được đánh giá qua chế độ y quan (áo mũ, nghĩa rộng là trang phục) và lễ nhạc.

Các triều đại quân chủ Việt Nam cũng đặc biệt chú ý đến điều này. Vì vậy, thường sau khi thành lập triều đại sẽ đều nghiên cứu, xây dựng và thiết lập ngay chế độ y quan và lễ nhạc phù hợp.

Dưới triều Nguyễn, chế độ y quan càng được xem trọng, ngôn ngữ trang phục thể hiện quyền lực và đường lối chính trị và là niềm tự hào của triều đại. Cũng vì vậy, triều Nguyễn đã đặt ra những qui định nghiêm ngặt đối với từng giai tầng trong xã hội về chế độ trang phục.

Với tầng lớp quý tộc và quan lại, mỗi bộ trang phục là sự kết hợp của nghệ thuật may thêu, hội họa, chế tạo kim hoàn và mang tính thẩm mỹ cao của các bậc tiền nhân. Chế độ y quan triều Nguyễn mang đậm những dấu ấn lịch sử, có ý nghĩa về văn hóa và là di sản độc đáo của dân tộc Việt Nam.

Triển lãm “Chế độ y quan triều Nguyễn” với 3 chủ đề gồm: Trang phục hoàng gia; Trang phục quan lại, binh lính và Trang phục tân khoa nhằm mang lại cho công chúng cách nhìn tổng quát về chế độ trang phục cung đình triều Nguyễn.

Triển lãm trưng bày và giới thiệu đến công chúng hơn 120 phiên bản tài liệu, tư liệu, hình ảnh, hiện vật đang lưu trữ, bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Bảo tàng Lịch sử thành phố Hồ Chí Minh, Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế. Trong đó có hơn 50 văn bản tài liệu Hán Nôm thuộc khối Châu bản triều Nguyễn - Di sản tư liệu thế giới lần đầu tiên được công bố.

Chiếc áo quan nhất phẩm triều Nguyễn còn nguyên vẹn của nhà sưu tập Nguyễn Hữu Hoàng trưng bày tại triển lãm.

Ngoài ra triển lãm còn trưng bày 9 bộ trang phục xưa dưới triều Nguyễn, gồm áo dài của hoàng gia, quan lại, cung nữ trong cung cấm. Đây là những bộ trang phục nằm trong bộ sưu tập áo dài xưa của hai nhà sưu tập cổ vật Trần Đình Sơn và Nguyễn Hữu Hoàng (ở TP Huế).

Trong đó có chiếc áo quan Thượng thư nhất phẩm còn khá nguyên vẹn lần đầu tiên ra mắt công chúng của nhà sưu tập Nguyễn Hữu Hoàng. Chiếc áo quan nhất phẩm này màu vàng (niên đại cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX) có thêu rồng 4 móng và chim phượng hoàng có chiều dài 125cm, bề dài sải tay hơn 2m. Ngoài ra, triển lãm trưng bày chiếc áo lễ phục của Hoàng Thái hậu triều Nguyễn.

Hương Thủy