'Rác' AI độc hại tràn lan

Tưởng hài hước, nhưng dẫn dắt sai lệch

Trên TikTok, tài khoản có tên “H.N.AI” thường xuyên đăng các video do AI tạo ra liên quan tới các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là các chủ trương khuyến khích chuyển đổi sang xe điện gần đây. Nội dung các video do AI tạo ra và khai thác theo chiều hướng tiêu cực: cảnh chen chúc xếp hàng chờ sạc điện cho xe, lời lẽ ám chỉ tài xế xe ôm công nghệ bị biến thành “chuột bạch” cho việc chuyển đổi phương tiện.

Các video được dàn dựng, lồng ghép yếu tố hài hước để “câu” lượt xem, mỗi bài đăng có hơn 1.500 bình luận và 16.000 lượt chia sẻ, thậm chí có clip đạt gần 300.000 lượt thích, 8.000 bình luận và 130.000 lượt chia sẻ. Chủ tài khoản này còn mời chào dịch vụ quảng cáo bằng AI, nhưng thay vì quảng bá sản phẩm lành mạnh thì lại tạo ra nội dung xuyên tạc.

Ví dụ, video về cảnh sát giao thông xử phạt một người vì dùng bằng lái giả, người này phản bác “bằng lái tôi mua hơn 20 triệu, sao giả được?”. Bề ngoài là câu đùa, nhưng ẩn sau là sự bôi nhọ lực lượng chức năng, khoét sâu tâm lý nghi ngờ pháp luật.

Các video được tạo bằng AI nhưng có nội dung nhảm nhí hoặc hành động bạo lực lại thu hút rất nhiều lượt xem. Ảnh: CẨM NƯƠNG

Một tài khoản khác có tên “T.V. AI” thường xuyên tung các video do AI tạo ra, giả mạo một phiên họp Quốc hội đưa ra các quan điểm tiêu cực, sai lệch chủ trương của Đảng, thậm chí có nội dung sai sự thật.

Như một đoạn video tạo hình một đại biểu nữ đứng phát biểu với nội dung “từ 1-9-2025 sẽ cấm bán hàng rong toàn quốc”. Đoạn video này thu hút gần 1.000 lượt tương tác, kèm nhiều bình luận bức xúc như “thôi rồi, dân lại khổ nữa”, “ngồi ghế sướng như bà sao không thương dân”.

Tài khoản này còn đăng video do AI tạo ra về việc cán bộ thuế hỏi thợ cắt tóc ven đường chuyện đăng ký hộ kinh doanh, nhằm mỉa mai chính sách pháp luật của Nhà nước.

Bôi nhọ ngoại hình, nội dung nhảm nhí

Bên cạnh việc xuyên tạc chính sách của Đảng, nhiều tài khoản còn dùng AI để chế giễu, bôi nhọ người khác. Trào lưu chế hình ảnh “chuppi”, những cô gái có ngoại hình đặc biệt thu hút hơn 100.000 lượt tương tác và 1.500 bình luận khiếm nhã.

Trên mạng cũng xuất hiện vô số video do AI tạo ra có nội dung nhảm nhí: “bà cụ tắm sư tử”, “tắm cọp” được dựng y như thật kèm nội dung tuyển người làm; hoặc có nội dung sai lệch về lịch sử, nhân vật và bối cảnh bị “cải biên” phi lý, vừa hiện đại vừa cổ xưa, gây phản cảm và dễ khiến người xem hiểu sai.

Hay mới đây, một MV ca nhạc bị gỡ bỏ khỏi các nền tảng dù âm nhạc được khen ngợi, chỉ vì hình ảnh trong MV sử dụng AI gây tranh cãi: cờ Tổ quốc sai quy chuẩn, họa tiết trống đồng méo mó, vị trí quần đảo trên bản đồ không đúng.

Đáng lo ngại hơn, mạng xã hội đang rộ lên trào lưu nhân vật hoạt hình AI “thối não” với tạo hình kỳ quái, phi lý nhưng lại được giới trẻ ưa chuộng: Ballerina Cappuccina (vũ công ba lê đầu tách cà phê), Tralalero Tralala (cá mập ba chân mang giày Nike), Tung Tung Tung Sahur (khúc gỗ có mắt mũi miệng)… Các nhân vật này nhanh chóng được phát triển thành video ngắn nhưng với rất nhiều nội dung đầy bạo lực và phản cảm.

Chẳng hạn, một clip về Cappuccina do tài khoản RaCreatorAI đăng, mô tả cảnh bạo lực gia đình, thu hút 1,6 triệu lượt tương tác và hơn 13.000 bình luận. Nhiều clip khác về Tung Tung Tung Sahur cũng đạt hàng trăm ngàn lượt xem, nhưng chủ yếu là cảnh nhân vật này đuổi đánh nhân vật khác hoặc cảnh bạo lực học đường.

Điểm chung của tất cả những hiện tượng trên là AI đang bị biến thành vũ khí thông tin và công cụ giải trí độc hại. Chỉ cần vài cú nhấp chuột, bất cứ ai cũng có thể tạo ra hình ảnh, câu chuyện tưởng như “vô hại” nhưng lại gieo rắc sự sai lệch, tiêu cực và thậm chí là kích động xã hội.

TS Nguyễn Trần Như Khuê, Trưởng bộ môn Luật, Học viện Cán bộ TPHCM, cho biết, AI là công cụ không thể thiếu trong kỷ nguyên số, đặc biệt đối với giới trẻ. Tuy nhiên, bên cạnh những giá trị tích cực, sự tràn lan của “rác” AI trên mạng xã hội với nội dung xuyên tạc, lệch chuẩn, phản cảm đang gây những tác động tiêu cực sâu rộng đến nền tảng tư tưởng của xã hội, nhất là thế hệ trẻ.

Để vừa bảo vệ nền tảng tư tưởng, vừa nâng cao “sức đề kháng” cho giới trẻ trước sản phẩm “rác” AI, TS Nguyễn Trần Như Khuê đề xuất xây dựng cơ chế kiểm duyệt AI phù hợp với bối cảnh công nghệ mới. Đồng thời hoàn thiện pháp luật, xử lý nghiêm hành vi tạo ra “rác” AI và các nội dung sai sự thật, không được kiểm chứng; trang bị kiến thức và kỹ năng sử dụng AI an toàn cho công dân, đặc biệt là giới trẻ, để lựa chọn và ứng dụng AI theo hướng tích cực, phục vụ cho học tập và đời sống.

KIM THỨC