Rạch Xuyên Tâm ì ạch cải tạo, dân khổ sở sống ngập ngụa trong rác

Rạch Xuyên Tâm là hệ thống gồm các rạch Cầu Bông, rạch Cầu Sơn, rạch Long Vân Tự, rạch Lăng đi qua hai quận Bình Thạnh và Gò Vấp dài 8,2km. Tuyến rạch chính bắt đầu từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật.

Trong ký ức của người dân sống lâu năm hai bên con rạch này, trước những năm 1990, nơi đây là dòng nước trong veo, hai bên cây cối xanh mát, nhiều cá nên mọi người có thể bơi lội, lấy nước sinh hoạt trực tiếp. Ảnh: T.Q.

Bài liên quan

Không khí ô nhiễm làm giảm tuổi thọ 2 năm

Hình vẽ bậy, rác thải tràn lan dọc tuyến metro 1 ở TP. HCM

TP. HCM: Hàng loạt nắp chắn rác trên cầu vượt Nguyễn Hữu Cảnh bỗng...biến mất

Huyện Thường Tín (Hà Nội): Bãi rác lộ thiên gây ô nhiễm "nơi đã dọn sạch, nơi vẫn còn bất cập"

Về sau này, người dân đổ về sinh sống nhiều, nhất là dân lao động tạm cư. Nhà cửa bắt đầu chen chúc, cơi nới lấn chiếm rạch Xuyên Tâm. Tất cả rác thải, chất thải vệ sinh, xác động vật… đều bị đổ xuống con rạch khiến dòng nước chuyển thành màu đen đặc và hôi thối như bây giờ.

Giờ đây, cảnh tượng ô nhiễm là điều không mấy xa lạ với người dân.

“Mưa xuống là nghẹt cống, nước tràn vào trong nhà hôi thối kinh khủng. Hiện tại đã đỡ được chút vì địa phương mới sửa đoạn cống gần đây. Rác kiểu này đã mấy chục năm rồi, dơ không chịu nổi”, một người dân sống tại đây nói.

Theo ghi nhận của phóng viên báo Nhà báo & Công luận, tại cầu Liên Phường 15 & 2 (đoạn bắc qua rạch Cầu Bông, quận Bình Thạnh, TP. HCM), rác ùn ứ từ sáng đến chiều tối.

Người dân sống tại đây cho biết, phần lớn đây là rác từ nơi khác đổ về, cứ nước lên thì trôi đi chỗ khác, nước xuống thì tấp vào nhà dân.

Lòng kênh trơ đầy rác, bùn bồi lắng mỗi khi triều rút.

“Mong muốn nhanh chóng giải tỏa để người dân có chỗ ở mới sạch sẽ hơn. Chứ mỗi ngày đi ngủ, mùi hôi bốc lên sao chịu nổi”, bà Lê Tâm (ngụ quận Bình Thạnh) chia sẻ.

Khung cảnh tồi tàn về những căn nhà lấn ra phía kênh, bên trên là khu vực sinh hoạt của người dân, bên dưới là rác thải đông nghịt, xác động vật nổi lềnh bềnh.

Cá nổi trên mặt nước, thoi thóp cố tìm cách đớp không khí giữa “rừng” rác thải.

Nhiều năm qua, con rạch đã hứng chịu không biết bao nhiêu tấn rác thải.

Nếu đào xới lên có thể rác dày gần cả mét.

Gia cầm, gia súc được thả lang, chất thải của chúng cũng đổ thẳng xuống dòng kênh.

Năm 2002, UBND TP. HCM phê duyệt dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm với kinh phí 123 tỷ đồng nhằm sắp xếp lại cư dân, hồi sinh dòng kênh trong xanh ngày nào. Dự án được giao Khu quản lý đường sông (thuộc Sở Giao thông Vận tải). Tuy nhiên, dự án được phê duyệt rồi… để đó.

Bốn năm sau, tháng 3/2016, UBND TP. HCM tái phê duyệt dự án với nguồn vốn khoảng 5.100 tỷ đồng. Tuy nhiên, chỉ một năm sau, tổng mức đầu tư dự án lại tiếp tục tăng thêm 3.500 tỷ đồng, lên 8.600 tỷ đồng.

Lúc này, dự án thay vì chỉ nạo vét, cải tạo, làm đường hai bên như trước thì sẽ được đầu tư thêm khu đô thị khang trang, nâng cao đời sống người dân ven rạch Xuyên Tâm. Thế nhưng cũng như những lần trước, dự án vẫn bất động.

Gần đây nhất, năm 2021, tổng mức đầu tư dự án được đề xuất tăng lên 9.352 tỷ đồng - tăng hơn 76 lần so với năm 2002. Trong đó, phần bồi thường giải phóng mặt bằng thuộc quận Bình Thạnh là 4.859 tỷ đồng, quận Gò Vấp là 468,9 tỷ đồng và vốn xây lắp là 4.492 tỷ đồng.

Dự kiến, dự án sẽ khởi công và hoàn thành trong giai đoạn 2021-2025. Tổng diện tích đất thu hồi gần 573.000 m2, khoảng 2.196 hộ dân và 1 tổ chức bị ảnh hưởng, phải di dời. Đến nay, mọi thứ vẫn giậm chân tại chỗ.

Năm 2021, ông Nguyễn Thành Phong - thời điểm còn là Chủ tịch UBND TP.HCM cùng các sở ngành từng có chuyến khảo sát dọc tuyến rạch Xuyên Tâm. Tại đây, ông Phong từng phải thốt lên hai từ “kinh khủng” khi chứng kiến tình trạng ô nhiễm, rác thải, mùi hôi thối tại nhiều đoạn rạch.

Cuối năm 2021 tại Kỳ họp thứ 4, HĐND TPHCM khóa X, Giám đốc Sở Kế hoạch - Đầu tư Lê Thị Huỳnh Mai cho biết đây là dự án trọng điểm và được lãnh đạo TP quan tâm. Tuy nhiên, do tổng số vốn đầu tư của dự án lớn trong khi TP.HCM không còn khả năng bổ sung vốn cho dự án mới.

Hiện dự án đã hoàn thành báo cáo kỹ thuật nhưng vẫn chờ nguồn vốn. Do đó, Sở đã báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư để xin Trung ương bố trí nguồn vốn thực hiện dự án. Trong khi đó, TP.HCM cũng đã kiến nghị trung ương hỗ trợ 21.734 tỉ đồng làm 6 dự án trọng điểm, trong đó có 9.353 tỉ cho dự án nạo rạch Xuyên Tâm.

Mới đây nhất, Sở Xây dựng TP.HCM đã đưa dự án rạch Xuyên Tâm vào nhóm ưu tiên 25 dự án nằm trong phương án chỉnh trang và phát triển đô thị thành phố giai đoạn 2021-2025 và các năm tiếp theo.

Thúy Vy - Huệ Mẫn - Hà Vy