Rào cản phi thuế quan vẫn đang là thách thức đối với cộng đồng doanh nghiệp

Nâng cao khả năng liên kết kinh tế, giảm thiểu các rào cản phi thuế quan

Sáng 27/6, Báo Tài Chính - Đầu tư, Bộ Tài chính phối hợp cùng Đại sứ quán New Zealand tại Việt Nam tổ chức Hội thảo “Gỡ bỏ Rào cản Phi thuế quan vì thịnh vượng chung của khối ASEAN”.

Dự hội thảo có đại diện các doanh nghiệp đang/chuẩn bị có hoạt động đầu tư tại các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á (bao gồm doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp FDI); đại diện các Đại sứ quán, phòng thương mại, hiệp hội doanh nghiệp khu vực Đông Nam Á; đại diện các chuyên gia, nhà hoạch định chính sách, cơ quan quản lý nhà nước…

Phát biểu tại hội thảo, Phó Tổng biên tập Báo Tài chính - Đầu tư Lê Trọng Minh cho biết, tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 46 vừa diễn ra tại Kuala Lumpur cách đây tròn một tháng, các nhà lãnh đạo ASEAN đã khẳng định lại định hướng chiến lược đến năm 2045, tập trung vào việc nâng cao khả năng liên kết kinh tế, thúc đẩy số hóa thủ tục hải quan và thương mại, giảm thiểu các rào cản phi thuế quan không cần thiết.

Phó Tổng biên tập Báo Tài chính - Đầu tư Lê Trọng Minh phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Đức Thanh

Nhiều sáng kiến quan trọng được đưa ra như: Thúc đẩy việc hài hòa tiêu chuẩn, tăng tốc triển khai Hệ thống Cửa khẩu một cửa ASEAN (ASW); Chuẩn bị nâng cấp Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) vào cuối năm nay; Cam kết không để các hiệp định song phương ảnh hưởng tiêu cực đến lợi ích chung của cộng đồng ASEAN.

Phó Tổng biên tập Lê Trọng Minh cho rằng, đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức lớn đối với các quốc gia thành viên ASEAN, trong đó có Việt Nam - một đất nước đang tích cực hội nhập và là một trong những nền kinh tế có độ mở cao nhất trong khu vực.

Theo ông Lê Trọng Minh, trong suốt thời gian qua, trong tiến trình hội nhập khu vực, ASEAN đã đạt được những bước tiến quan trọng. Tỷ lệ thuế quan nội khối đã được cắt giảm xuống dưới 1%. Tuy nhiên, các rào cản phi thuế quan (Non-Tariff Barriers - NTBs) vẫn đang là thách thức đối với cộng đồng doanh nghiệp.

Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (World Bank), có 9 loại biện pháp phi thuế quan chủ yếu được sử dụng. Trong đó biện pháp kiểm dịch động thực vật và an toàn thực phẩm (SPS) được sử dụng nhiều nhất với 37,5%; tiếp đó là rào cản kỹ thuật đối với thương mại (TBT) 37,5%; kiểm tra hàng hóa trước vận chuyển và các thủ tục khác là 1,3%...

Mặc dù mục tiêu của các biện pháp này là chính đáng, đó là để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, môi trường và sản xuất trong nước, song chúng có thể trở thành rào cản vô hình đối với thương mại và đầu tư vào khu vực nếu không được thiết kế minh bạch, hài hòa và có khả năng dự đoán. Các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), sẽ phải chịu chi phí tuân thủ cao do phải kiểm định lại sản phẩm theo tiêu chuẩn riêng từng nước ASEAN, hay phải đối mặt với những khó khăn do thiếu thông tin kịp thời về các thay đổi kỹ thuật, SPS, các chứng nhận đặc thù như Halal, dược phẩm, việc áp dụng thủ tục số hóa, đặc biệt ở các khu vực ngoài trung tâm…

Theo Hội nghị Liên hiệp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), chi phí thương mại do NTBs chiếm đến 2 - 4 % giá trị hàng hóa. Còn theo một nghiên cứu của Dự án phân tích thương mại toàn cầu (GTAP) thuộc Đại học Purdue (Hoa Kỳ) ước tính rằng chỉ cần giảm 10 % chi phí do NTBs, ASEAN có thể thu về mức tăng trưởng thương mại 3 - 4 %, tương đương hàng chục tỷ USD.

Như vậy, việc tháo gỡ các NTBs, nếu làm đúng cách sẽ giúp giảm đáng kể chi phí giao dịch, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận thị trường khu vực; thúc đẩy dòng vốn đầu tư nội khối, bởi các nhà đầu tư luôn tìm đến những nơi có khung khổ pháp lý minh bạch và chuỗi cung ứng thuận lợi; và quan trọng hơn cả là tăng cường niềm tin của người tiêu dùng, khi họ tiếp cận được các sản phẩm chất lượng với giá cả cạnh tranh, mà vẫn an toàn, phù hợp với chuẩn mực quốc tế.

Tháo gỡ rào cản phi thuế quan không có nghĩa là mở cửa vô điều kiện, mà là: Loại bỏ các biện pháp bất hợp lý hoặc chồng chéo; Hài hòa hóa tiêu chuẩn kỹ thuật giữa các quốc gia ASEAN; Tăng cường tính minh bạch và khả năng dự đoán chính sách; và đặc biệt, số hóa thủ tục hành chính theo hướng đồng bộ khu vực.

Thị trường toàn cầu đang thay đổi - và nhà đầu tư không còn tìm đến nơi "rẻ hơn", mà đến nơi "dễ làm ăn hơn", "thông minh hơn", và "bền vững hơn". Cạnh tranh giữa các quốc gia sẽ phần nào được quyết định bởi ai gỡ được nhiều rào cản hơn mà vẫn bảo vệ được mình tốt hơn. Nói cách khác, cần làm cho việc mở cửa trở nên thông minh, hiệu quả và có định hướng.

Phó Tổng biên tập Lê Trọng Minh cho rằng, gỡ rào cản phi thuế quan - nếu làm đúng cách - chính là hành động kiến tạo một ASEAN thịnh vượng, bao trùm và cạnh tranh bền vững.

Phó Tổng biên tập Lê Trọng Minh mong rằng, hội thảo hôm nay sẽ có cơ hội được nghe đại diện các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo cộng đồng doanh nghiệp chia sẻ về những kinh nghiệm bổ ích trong quá trình xử lý những vấn đề vướng mắc liên quan đến các NTBs, cung cấp thêm thông tin, kiến thức và đẩy mạnh sự phối kết hợp cho các bên đang cùng gặp những vấn đề tương tự để giữ khả năng cạnh tranh trong một bối cảnh thương mại toàn cầu đang biến động manh, và rút ra những khuyến nghị cho việc xây dựng các kế hoạch, chiến lược thương mại và đầu tư hiệu quả, từ đó góp phần thúc đẩy dòng thương mại đầu tư trong và vào ASEAN.

Tăng cường kết nối khu vực giữa các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh

Phát biểu tại hội thảo, bà Caroline Beresford - Đại sứ NewZealand tại Việt Nam cho biết, bối cảnh hiện nay đặt ra ngày càng nhiều thách thức đối với các doanh nghiệp: bất ổn địa chính trị, các rào cản thuế quan mới, cạnh tranh gia tăng, và những tác động đi kèm tới niềm tin của người tiêu dùng. Trong khi không thể kiểm soát hoàn toàn các làn sóng toàn cầu này, chúng ta vẫn có thể tận dụng hiệu quả hơn các khuôn khổ hiện có - các hiệp định thương mại tự do, cơ chế tham vấn, quy chuẩn thương mại và luật lệ quốc tế - đồng thời tiếp tục cải thiện những yếu tố mà chúng ta vẫn có khả năng kiểm soát.

Bà Caroline Beresford - Đại sứ NewZealand tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Đức Thanh

Bà Caroline Beresford cho biết, New Zealand, cũng như Việt Nam và các đối tác ASEAN khác, chủ động và hướng đến giải pháp trong việc xử lý các rào cản phi thuế quan (NTBs).

New Zealand luôn có cộng tác chặt chẽ với cộng đồng doanh nghiệp để hiểu rõ những thách thức họ đang gặp phải và cố gắng có tiếng nói đại diện cho họ tại các diễn đàn quốc tế. Chính sách “mọi cánh cửa đều là phù hợp” của New Zealand đảm bảo rằng các nhà xuất khẩu có thể liên hệ với bất kỳ cơ quan quản lý thương mại nào về vấn đề này và sẽ nhận được phản hồi trong vòng 48 giờ. Mọi NTBs được phản ánh đều được ghi nhận trong cơ sở dữ liệu quốc gia và được theo dõi hiện tại chúng tôi đang giám sát 194 trường hợp, trong đó một số đã được ưu tiên xử lý.

Các quy định tốt sẽ thúc đẩy thương mại cho nền kinh tế, và việc giảm thiểu các NTBs cũng góp phần tăng cường hội nhập và thương mại khu vực.

New Zealand cam kết hỗ trợ một môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch và có thể dự đoán được trong khu vực này, với nhận thức đầy đủ rằng sự thịnh vượng của Việt Nam cũng chính là sự thịnh vượng của New Zealand.

"Đó là lý do vì sao chúng tôi rất vinh dự được phối hợp cùng Báo Tài Chính - Đầu tư tổ chức diễn đàn hôm nay - với các mục tiêu: Tạo diễn đàn để các doanh nghiệp và nhà xuất khẩu chia sẻ trực tiếp kinh nghiệm về NTBs; Thảo luận các giải pháp chính sách thực tiễn nhằm cải thiện dòng chảy thương mại và định hình các vòng đàm phán trong tương lai - đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hiện nay; Hỗ trợ các chính phủ Đông Nam Á trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh thị trường dài hạn; Tăng cường kết nối khu vực giữa các doanh nghiệp, đồng thời trang bị cho họ các công cụ để duy trì năng lực cạnh tranh và cũng như sức chống chịu trước các biến động lớn" - bà Caroline Beresford nhấn mạnh../.

Văn Tuấn