Robot AI nắm giữ 'chìa khóa' để chăm sóc dân số đang già hóa của Nhật Bản

Robot hình người do trí tuệ nhân tạo điều khiển này nặng 150 kg có tên AIREC là nguyên mẫu "người chăm sóc" tương lai cho dân số đang già hóa nhanh chóng của Nhật Bản và tình trạng thiếu hụt nhân viên chăm sóc người già mãn tính.

"Với xã hội già hóa và tỷ lệ sinh giảm, chúng ta sẽ cần sự hỗ trợ của robot trong việc chăm sóc y tế và người già, cũng như trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta" - Shigeki Sugano, giáo sư tại Đại học Waseda, người đứng đầu nghiên cứu của AIREC với nguồn tài trợ của chính phủ, cho biết.

Nhật Bản là xã hội già hóa tiên tiến nhất thế giới với tỷ lệ sinh giảm, dân số trong độ tuổi lao động giảm và các chính sách nhập cư hạn chế.

Thế hệ "baby boomer" của Nhật Bản, một nhóm đông đảo được sinh ra do sự gia tăng đột biến về số ca sinh con sau chiến tranh từ năm 1947 đến năm 1949, tất cả đều đã ít nhất 75 tuổi vào cuối năm 2024, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng nhân viên chăm sóc người già.

Số lượng trẻ sơ sinh chào đời vào năm 2024 đã giảm trong năm thứ chín liên tiếp, giảm 5% xuống mức thấp kỷ lục là 720.988, theo dữ liệu từ Bộ Y tế Nhật Bản cho biết vào hôm 27/2.

Trong khi đó, ngành điều dưỡng đang phải vật lộn để tuyển đủ việc làm.

Robot làm thay công việc chăm sóc người bệnh ở Nhật Bản - Ảnh: Reuters

Khi chính phủ tìm kiếm ở nước ngoài để giúp lấp đầy khoảng trống, số lượng lao động nước ngoài trong ngành đã tăng lên trong những năm qua, nhưng chỉ đạt khoảng 57.000 vào năm 2023, hoặc ít hơn 3% tổng lực lượng lao động trong lĩnh vực này.

"Chúng tôi đang cố gắng hết sức để giữ đầu mình trên mặt nước và trong 10, 15 năm nữa, tình hình sẽ khá ảm đạm" - Takashi Miyamoto - Giám đốc tại Zenkoukai, một đơn vị điều hành các cơ sở chăm sóc người cao tuổi, cho biết. "Công nghệ là cơ hội tốt nhất của chúng tôi để ngăn chặn điều đó".

Zenkoukai đã tích cực áp dụng các công nghệ mới, nhưng việc sử dụng robot cho đến nay vẫn còn hạn chế.

Tại một cơ sở ở Tokyo, một con robot có kích thước bằng búp bê, mắt lồi hỗ trợ một nhân viên chăm sóc bằng cách hát các bài hát nhạc pop và hướng dẫn cư dân thực hiện các bài tập giãn cơ đơn giản, trong khi những người chăm sóc bận rộn thực hiện các nhiệm vụ cấp bách khác.

Một trong những ứng dụng thiết thực nhất của công nghệ chăm sóc điều dưỡng hiện nay là cảm biến giấc ngủ được đặt dưới nệm của bệnh nhân để theo dõi tình trạng ngủ của họ, giúp giảm bớt việc con người đi tuần vào ban đêm.

Mặc dù robot hình người như Optimus của Tesla đang được phát triển trong tương lai gần, Sugano cho biết robot có thể tương tác vật lý an toàn với con người đòi hỏi độ chính xác và trí thông minh ở cấp độ tiếp theo.

Ứng dụng robot trong chăm sóc đang trở thành xu hướng hiện nay ở Nhật - Ảnh: Reuters

"Robot hình người đang được phát triển trên toàn thế giới. Nhưng chúng hiếm khi tiếp xúc trực tiếp với con người. Chúng chỉ làm việc nhà hoặc một số công việc trên sàn nhà máy" - Sugano, cũng là chủ tịch của Hiệp hội Robot Nhật Bản cho biết.

"Khi con người xuất hiện, các vấn đề như an toàn và cách phối hợp các chuyển động của robot với từng cá nhân sẽ nảy sinh" – Sugano nhận định.

Robot AIREC của Sugano có khả năng giúp một người ngồi dậy hoặc đi tất, nấu trứng rán, gấp quần áo và một số công việc hữu ích khác trong nhà.

Nhưng Sugano không mong đợi AIREC sẽ sẵn sàng để sử dụng trong các cơ sở chăm sóc điều dưỡng và y tế cho đến khoảng năm 2030 và với mức giá cao không dưới 10 triệu yên (67.000 USD) ban đầu.

Bàn tay robot thực hiện các thao tác massage - Ảnh: Reuters

Takaki Ito, một nhân viên chăm sóc tại một cơ sở Zenkoukai, lạc quan thận trọng về tương lai của điều dưỡng robot.

"Nếu chúng ta có những robot được trang bị AI có thể nắm bắt được điều kiện sống và đặc điểm cá nhân của từng người nhận chăm sóc, có thể chúng sẽ trực tiếp cung cấp dịch vụ chăm sóc điều dưỡng. Nhưng tôi không nghĩ robot có thể hiểu mọi thứ về chăm sóc điều dưỡng. Tôi hy vọng tương lai sẽ là robot và con người cùng nhau làm việc để cải thiện dịch vụ chăm sóc điều dưỡng" – ông chia sẻ.

Anh Duy